جنگ و جدل های خونین باعث خستگی و فرسودگی خوارج گردید. آنها برای در امان ماندن از تعقیب به فارس و کرمان روی آوردند. حجاج بن یوسف که سرداری زیرک و و در عین حال خونریز و بیرحم بود، در سال ۷۷ هجری به مهلب بن ابی صفره فرمان داد که بعد از سرکوبی خوارج فارس به قلع و قمع آنان در کرمان هم اقدام نماید. عبور لشکریان مهلب از منطقه هرات به سمت کرمان می توانست پیامدهای ناامنی و ویرانی را به همراه داشته باشد. به غیر از درگیرهای بین حکومت بنی امیه و خوارج در این دیار، جنگ و گریز بین شاخه ای از علویان و حکومت بنی امیه می باشد که در مروست به وقوع پیوسته است: "در همین سال (۱۲۷): عبدالله بن معاویه بن عبدالله بن جعفر طیار بن ابیطالب رضی الله تعالی عنهم، مردمان عراق را برای خلافت خود دعوت نمود، جماعتی با او بیعت کرده مردمان بسیاری بر او جمع گشته و در نواحی عراق، جنگها نمود، گاهی غالب و گاهی مغلوب آمده، به مدائن برفت و بسیاری از مردم عراق به او پیوسته، بر کرمانشاهان و همدان و ری و اصفهان سلطنت یافت. در سال ۱۲۹ محارب بن موسی یشکری که در مملکت فارس قدری بلند و رتبه ای ارجمند داشت به دارالاماره استخر آمده، عامل عبدالله بن عمر بن عبدالعزیز را از استخر براند و طوعا و کرها بیعت خلافت را برای عبدالله بن معاویه از تمامت مردم استخر گرفته، پس به کرمان برفت و آن سامان را متصرف گشته، جماعتی از سران سپاه شام به او پیوسته و عود به فارس نموده، به شیراز آمد و مسلم بن مسیب را که در شیراز عامل عبدالله بن عمر بود بکشت...
هم در این سال (۱۲۹): محارب بن موسی یشکری سر از چنبر اطاعت عبدالله بن معاویه بر کشید و برای تصرف شهر شاپور برفت و یزید برادر عبدالله بن معاویه با محارب جنگ کرده، محارب را شکسته، او را به نواحی کرمان رسانید و محارب در کرمان توقف نمود.
... و عبدالله بن معاویه در دارالاماره استخر تمکن داشت تا آنکه در همین سال عامربن ضباره و داود بن یزید بن عمر بن هبیره فزاری، که پدرش سپهسالار عراق بود برای عبدالله روانه فارس شدند و یزیدبن عمربن هبیره فزاری، معن بن زائده را که در شجاعت و سخا، ثانی حاتم طائی است، از جانب دیگری روانه فارس داشت، پس معن با سپاه عبدالله بن معاویه در مرو شاذان که اکنون آن را مروست گویند، جنگ نمود و شکست فاحش بر سپاه عبدالله افتاد و یک نفر از اولاد ابولهب در آن جنگ کشته شد و فرموده اهل بیت طهارت که "یک نفر از بنی هاشم در مرو شاذان مدفون شود" به صحت پیوست. پس معن بن زائده دانست که عبدالله ابن معاویه در شیراز است با سپاه خود شیراز را محاصره داشته، عبدالله از شیراز گریخته از طریق کرمان به جانب خراسان تاخت، او را در شهر هرات کشتند و تا کنون قبرش زیارتگاه است و مقبره اش به قبرستان سادات شهرت یافته و معن بن زائده چندی به امارت در مملکت فارس گذرانید. تکرار درگیری با خوارج تنها محدود به دوره خلافت بنی امیه نمی گردد. این جنگ و جدالها در عصر خلافت عباسیان نیز ادامه داشت.
(فرهنگ عامه هرات: جلوه گاه قلعه و قنات و باغ در استان یزد/ سعید دهقان مروست. تهران: حایر،۱۳۹۹. ص ۱۰۰-۱۰۱).
نگارش: مژگان روحانی (کتابدار کتابخانه وزیری یزد).
