به شیرینی پز یزدی «خلیفه» یا «حاج خلیفه» می گویند. کسی که در راس کار است و تمام کارهای شیرینی سازی را انجام می دهد و در موقع پخت و تهیه شیرینی فرمانده است. سالیان دراز شیرینی پزان یزدی به تولید انواع شیرینی از جمله باقلوا، قطاب، پشمک، نان برنجی، حاجی بادام، سوهان و انواع لوز بیدمشک (بادامی)، پسته و نارگیلی مشهور بوده اند.
در زمان قاجار حاج حسن افلاطونیان مغازه تولید شیرینی خود را در میدان خان راه اندازی کرد. پس از مهاجرت او به شهرستان بم ، یدالله متوسلیان کار تهیه انواع شیرینی را ادامه داد. امروز «محمد حسین متوسلیان» یکی از افراد آن خاندان، تولید شیرینیجات یزدی را به نام «متوسلیان» ادامه می دهد. هر مغازه شیرینی فروشی نام حاج خلیفه خود را معرفی می کند.
از صفر تا هزار
«علی رهبر» از اهالی روستای ده بالا (هدش) بود. او پس از آمدن به شهر، در کارگاه شیرینی سازی افلاطونیان به کار مشغول شد و در شیرینی سازی استاد گردید. وی با «حاج حسینعلی هراتی» بسیار دوست بود. رهبر در سال 1295ش. با کمک هراتی در زیر بازارچه «شهرباز» مغازه تولید شیرینی دایر کرد. این مغازه نزدیک خانه هراتی بود.
در سال 1325 بازارچه شهرباز در مسیر خیابان قرار گرفت و رهبر در زیر بازارچه حاجی قنبر شیرینی سازی را ادامه داد. سپس با آقای «حسن فردوسیان» و «آجواد شیرینی ساز» شریک شد. آنها با تولید شیرینی مرغوب فروش خوبی داشتند.
علی رهبر و شرکا هریک به حج رفتند و پس از بازگشت از حج، مغازه و مازاری را که در چهارراه امیرچقماق واقع شده بود ، خریداری نمودند و در آنجا کارگاه و فروشگاه شیرینی به نام «حاج خلیفه رهبر و شرکا» را راه اندازی کردند.
«محمدرضا» فرزند حاج خلیفه علی رهبر، «مرتضی» فرزند حاج جواد و «کاظم» فرزند حاج حسن فردوسیان در آن مغازه به کار مشغول شدند و پس از فوت حاج خلیفه علی و حاج جواد ، فرزندانشان مسئولیت اداره مغازه را به عهده گرفتند. سپس قسمت های پشت مغازه را که مازاری و به مالکیت آقای «سلطانیان زاده» بود، خریداری کردند و کارگاه شیرینی سازی را گسترش دادند. حاج مرتضی به شرکا پیشنهاد داد صدی ده شاهی از درآمدشان خرج روضه امام حسین(ع) شود. امام حسین را هم شریک کردند و به این ترتیب هر سال مراسم روضه خوانی را در منزل حاج خلیفه رهبر برگزار می کردند. شیرینی آنها بسیار معروف شد و مغازه شان را بنگاه شیرینی سازی «حاج خلیفه رهبر و شرکا» نام گذاری نمودند.
بعد از انقلاب به علت حجم زیاد مشتریان ، شعبه های دیگری در بلوار جمهوری و صفائیه دایر شد. در سال 1396 صدمین سال تاسیس بنگاه شیرینی سازی حاج خلیفه رهبر را جشن گرفتند.
(شهر پیر تاریخ : یزد از دیروز تا امروز(جلد سوم)/ صادق بهجت. یزد: صادق بهجت، 1400. ص256-259).
نگارش: مریم تجملیان (کتابدار کتابخانه وزیری یزد).