جنس: آهن
ارتفاع: 127/5 سانتی متر
قدمت: دوره قاجار
شماره اموال: 1568-6-01
ترازو یکی از قدیمی ترین ابزارهای اندازگیری است که قدمت آن، به حدود پنج هزار سال پیش از میلاد در مصر باستان می رسد. ساده ترین ترازوها از یک شاهین و دو پله (کفه) تشکیل میشود. جسم را برای وزن کردن در یک پله و وزنه ها در پله دیگر قرار میدهند تا شاهین به حالت تعادل درآید و وزن جسم معلوم گردد. قپان یا ترازوی بی کفه متشکل از میله ای است مندرج که سه قالب بر روی آن تعبیه شده و سنگی که بر روی میله حرکت میکند؛ قالب اول جهت آویزان کردن کالا است و دو قالب دیگر «سَر سبک» و «سَر سنگین» نام دارد.برای وزن کردن کالا با قپان، قالب قپان را به سه پایه چوبی آویزان کرده و سنگ قپان از طریق قالبی فولادی با قطر کم بر روی میله حرکت می کند و وزن بار را نشان می دهد. هرگاه میله قپان در سطح افق و فَکهای دروازه قپان به صورت عمود روبروی یکدیگر قرار گیرند، عمل وزن کردن انجام گرفته و به اصطلاح قپان خوانده است. علائم حک شده بر روی میله بر حسب مَن تبریز (3 کیلو) و مَن شاهی (6 کیلو) تقسیم بندی شده، و هر درجه نشان دهنده وزنی با زیرمجموعه های آن وزن خاص است که به واحدهای (مَن، نیم مَن، صَد دِرَم و پَنجا) تقسیم میشود.در موزه وزیری یزد تعدادی قپان نفیس وجود دارد از جمله این قپان های نفیس یک عدد قپان منقوش است که سر آن به صورت دو شیر و روی یکی از تیغه های آن نقش خرگوش و نقوش گیاهی و هندسی ظریف قلمزنی و کنده کاری شده است.
نگارش: رباب دشتی (مسئول امور موزه وزیری یزد).