تحلیل زبانشناختی گویش یزدی

حسین مسرّت

تحلیل زبانشناختی گویش یزدی( فقه اللغه و ریشه شناسی، فرایندهای واجی، ساخت واژه ها و ویژگی دستوری) : فخر السّادات خامسی هامانه ، یزد : هومان ، 1393، وزیری ، 375 ص.

گویش یزدی از جمله گویش های فلات مرکزی ایران است که بواسطۀ محاصره شهر یزد در طول سده های هجوم و غارت بوسیلۀ ریگ، کمتر دستخوش تغییر و دگرگونی شده است. هنوز هم مردم، یزد پونه را به همان شیوۀ باستانی خود پودونه می گویند که نزدیک به پودینۀ کهن است.

دربارۀ گویش یزدی به غیر از دوکتاب : «واژه نامۀ یزدی» اثر: ایرج افشار و« واژه ها و گویش یزدی»اثر: محمّد حاتمی زاده و یک پایان نامه با عنوان: بررسی گویش یزدی اثر: سید علی نقیب القراء و چند مقالۀ جسته گریخته تاکنون کاری روشمند دربارۀ این گویش اصیل ایرانی نشده بود .

اخیرأ به کوشش خانم دکتر فخرالسّادات خامسی، استاد یار زبان وادبیّات فارسی، تحلیل زبانشناختی این گویش همراه با فرهنگ لغات و ترکیبات یزدی چاپ شده است که تا اندازۀ زیادی جبران کم کاری درباره این گویش را می کند.بهره های کتاب به قرار زیر است:

فقه اللغه وریشه شناسی واژگان یزدی / بررسی آواشناختی و واج شناختی/ فرآیندهای واجی/ فرآیندهای واژه شناسی در گویش یزدی/ ویژگی دستوری.

نویسنده، گویش یزدی را یکی از اصیل ‌ترین گویش‌های ایرانی خوانده که توانسته است در مقایسه با سایر گویش‌های فارسی بیشترین ویژگی‌های زبان فارسی باستان را در خود حفظ کند و هدف تالیف این کتاب را نیز انتشار همین بار علمی و باستانی و جان‌مایه‌ ی تاریخی در گویش یزدی ذکر کرده است. هرچند نویسنده برای سامان دادن کتاب از منابع زیادی بهره برده است؛ امّا باز کتاب ها و گفتار هایی وجود دارد که نویسنده بدان برنخورده و می توانست از آن بهره ببرد .مانند مجموعه چهار جلدی کتاب شعر پلّه های سنگی سرودۀ عبدالحسین جلالیان و دیوان صادق یزدی سرودۀ محمود صادق منش که اشعار زیادی به گویش یزدی دارد .

آخرین بروزرسانی (دوشنبه, 08 دی 1393 ساعت 09:02)