معصومۀ محمدی دشتکی

کارشناس ارشد ایرانشناسی گرایش اصول نسخه شناسی و مرمت نسخه‌های خطی و نسخه آرایی



ملا مصطفی خویی یزدی فرزند محمد بن عبدالرضا خویی آذربایجانی ترک از عالمان دینی یزد در سده 13 ق ، در یزد سکونت داشت و از شاگردان شیخ احمد احسائی بود.


ولی با وجود تأثیر پذیری از اندیشه‌های احسایی به مسلک طریقت او گرایش نیافت. خویی در علوم اسلامی از جمله علوم وادبیات عربی، عرفان فلسفه، ‌تفسیر، فقه و لغت اطلاعات وسیعی داشت و عالمی بزرگ و نویسنده ای کثیر التألیف و پرکار بود. از آثار فراوان او که بیشتر آنها به خط خود مؤلّف و در کتابخانه وزیری یزد موجود است و می توان به این موارد اشاره کرد: "بضاعه التاجرین" (تألیف 1235 ق)، "مرآه الموحدین" به شماره 1788 در موضوع تفسیر سوره محمد توحید، به زبان فارسی تاریخ تألیف:1247 قرن 13 ق. "مقصد المؤمنین" با شماره 1736 به فارسی و در کلام و ادعیه، "سفره ی درویشان" با شماره ‏‎۵۱۱/۱ به زبان فارسی در مبحث تفسیر سوره حمد و معوذتین، " جام جم" شماره ۵۱۱/۲ به زبان فارسی در باب عرفان، " جام سفالین" ‏‎۵۱۱/۳ به زبان فارسی در تبیین توحید به خط نستعلیق تحریر یافته است. "شرح عوامل جرجانی"، ‌ "شرح دعای صباح" ، "حاشیه ی لاشرایع الاسلام"، "جبر و اختیار"، "شرح ابیاتی از دیوان حافظ"،‌ "توحید نامه"،‌ "کفایه الجنه"، "مجموعه الطلاسم و الادعیه"( 1255ق)، "تبصره المتحیرین"، "اسرار الصلوه"، "تفسیر قرآن کریم" ( تا پایان سوره کهف)، کتابی در " اعتقادات" به شماره 2/1078 به زبان فارسی و در موضوع عقاید، "جنگ" به شماره 1/1878 مشتمل بر مختصری در بیان توحید و اقسام آن و تفسیر آیه الکرسی و قواعد لغت و زبان ترکی به نام تحفه الکریم و فوائدی در حکمت. "مرآت النفس" به شماره ‏‎۱۸۷۸/۲ به زبان فارسی ودر موضوع حکمت است، رساله ای در "بداء" با شماره 5/1470 به زبان فارسی و در مبحث عقاید کتابت قرن 13 ق ، رساله ای در "وحدت" با شماره 1/2571 به فارسی و در موضوع ادبیات و عقاید کتابت قرن 13 ق، رساله ای در "لفظ"به شماره 1/2572 به زبان فارسی در عرفان تألیف 1252 ق، رساله در" ادعیه"به شماره 1/1470 به عربی تاریخ کتابت 1237ق، "فوائدی در نکاح و طلاق" به شماره 2/1470 به زبان فارسی در فقه و کتابت قرن 13.ق، رساله در "تصوف شیعه" به شماره 4/1470 به فارسی و در موضوع عرفان تألیف قرن 13 ق، کتابی در" لغت" به شماره 825 به زبان عربی و کتابت قرن 13ق "اسرار الصلاه" با شماره 2465 به زبان عربی در فقه و تاریخ تألیف 1242 ق. به خط نسخ مؤلّف، "تفسیر قرآن" به شماره 2551 به زبان فارسی قرن 13 ق. از جمله آثار وی" شرح دعا صباح" به شماره ثبت15941 در آستان قدس رضوی است.


منبع : تراجم الرجال 2: 821 / نجوم السرد: 148 / طبقات مفسران شیعه 4: 89 / الذریعه 5: 282 / همان 18: 90 / فهرست وزیری 4: 1244 ـ1336 ـ 1346ـ1347


1 ـ الف) معرفی نسخه

1736. مقصد المؤمنین : کتابیت مختصر در تعقیبات بعد از اوقات صلواه در سایر ادعیه و اوراد و مشتمل است بر چند فصل و هر فصلی از ابواب آن مشتمل است بر مطالب ثلثه و مقاصد سه گانه و مختصری است از ادعیه و اوراد که در تعقیبات صلواه و در خصوص انجام حوایج و قضاء‌ حاجات از حضرات و ائمه معصومین علیهم السلام وارد شده و متضمن مطالب مذکوره بود مسمی شده به مقصد المؤمنین ملقب گشت به مطلب المتقین.کتاب مشتمل بر مقدمه و خاتمه و دو باب، مقدمه در بیان فضیلت دعا و فواید آن و بیان ادله نقلیه و فعلیه که در خصوص ضروری بودن دعا و واجب بودن آن مذکور شده است. از احادیث ائمه دین و آیات قرآن، باب اول در بیان اسباب اجابت و نیز از قبیل خصوصیات دعوات و داعی و حالات و اقسام امکنه و اوقات و بیان چیزهایی که مانع از استجاب دعاست و غیر ذالک. و مشتمل بر شش فصل . باب دوم در بیان اوراد و تعقیبات مختصری که بعد از نمازهای مفروضه خوانده می شود و آن هم مشتمل است بر فصل و خاتمه در ذکر اذکار و اوراد و دعاهای چندی که مختص به وقتی که در آن وقتی نیست و در هر فصل از شب و روز می توان خواند.

ب) آغاز و انجام نسخه

آغاز موجود: بسمله،‌اما بعد بنده ی بی بضاعت... عرض میکند، بر برادران دینی و فلان ایمانی. بسمله . الحمد الله الموفق المعین و الصلاه علی محمد و آله اجمعین.

انجام: ان الله لایضیع (یضیع) اجرا المسلمین احسن الله من احسن الی و من بقضاء حاجتی علی...