عین الحیات 1240ق



نگارش:منوچهر آراسته



م‍ج‍ل‍س‍ی‌، م‍ح‍م‍د‌ب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی‌، ‏‫۱۰۳۷ - ‏۱۱۱۱ق



‏عین‌الحیوة/ محمد‌باقر‌بن‌محمدتقی مجلسی



‏تهران: [بی نا]، 1240ق



268 برگ.؛ 30×21س. ‌م، رحلی



‏ فارسی



آغاز: بسمله...لال‍ی‌ ح‍م‍د و ج‍واه‍ر ث‍ن‍ای‌ ت‍ح‍ف‍ه‌ ب‍ارگ‍اه‌ ج‍لال‌ ک‍ب‍ری‍ای‌ ح‍ک‍ی‍م‍ی‌ که‌ الواح ارواح‌ ق‍اب‍ل‍ه‌ ن‍.....



انجام:... ح‍ی‍ات‌ و م‍م‍ات‌ ای‍ن‌ ح‍ق‍ی‍ر خ‍اک‍س‍ار را و ذره‌ ب‍ی م‍ق‍دار را از دع‍ای‌ طلب م‍غ‍ف‍رت سیئات‌ م‍ح‍روم‌ ن‍گ‍ردان‍ند.





‏جلد مقوائی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی شیری؛ آرایش جدول دور سطور، بسعی و اهتمام میرزا‌زین‌العابدین به طبع رسیده است.





‏‏معرفی نسخه : محمدباقر مجلسی فرزند ملا محمدتقی مجلسی، در سال هزار و سی و هفت قمری در اصفهان‏ زاده شد و در سال هزار و صد و یازده قمری، در همان شهر چشم از جهان فرو بست.او به «مجلسی دوم» و پدر بزرگوارش به «مجلسی اول» مشهور است و هر دو در شمار دانشمندان بزرگ شیعه می‏باشند. علامه مجلسی از بزرگ‏ترین عالمان شیعه است که خدمات گوناگون و فراوانی به جهان اسلام و مذهب تشیع کرده است. از جمله خدمات فرهنگی و دینی او تألیف کتاب‏ عین‌الحیوة می‌باشد.از جمله آثار فارسی علامه مجلسی کتاب عین الحیوة است که در شرح وصیت رسول خدا (ص) به ابوذر غفاری نگاشته شده است. اصل این وصیت در مکارم الاخلاق شیخ طوسی موجود است و به تعبیر مجلسی «هر مضمونی از آن در اخبارِ بسیار وارد است». موضوع اصلی عین الحیوة مواعظ و زهد است، اما مولف دانشور آن، به مناسبتِ شرح فقرات حدیث، امهات مباحث اعتقادی، عبادی و اخلاقی را توضیح داده است. یکی از فصل‏های مهم این کتاب، ترجمه کامل داستان بلوهر و یوذاسف، درباره «مذمت دنیا» است.کتاب حاضر دارای یک مقدمه و چند فصل و اصل،فایده،تنویر،قاعده،خصلت ،لمعه،ثمره،نجم،ساقیه،حدول و خاتمه می‌باشد.و خاتمه آن نیز مشتمل بدو باب و هر باب بر چند فصل تقسیم می‌شود. مقدمه: در باره فضایل و احوال ابوذرمی‌باشد؛فصل اول:در شرح رویت معرفت و عبادت ؛فصل دوم:در شرایط معرفت و عبادت(ص۲۰)؛فصل سیم:در شرایط اعمال؛فصل چهارم :در حضور فلب؛اصول اول:در معرفت خدا؛اصول دویم:در کیفیت معرفت الله؛ اصول سیم: در مراتب معرفت الله؛اصل چهارم:در بیان حدوث عالم ؛ اصل پنجم : در تحقیق معنی فرد ؛اصل ششم : در باقی بودن خدا و محال بودن فنا و عدم بروی ؛ اصل هفتم : در اینکه آفریننده زمین و آسمان و ما فیها خداست ؛ اصل هشتم :در فاصله‌های آسمانها ؛اصل نهم: در بیان معنی لطیف و خبیر است ؛اصل دهم :در احاطه نمودن علم خدا ؛ فایده اول :در بیان ضرورت وجود نبی و احتیاج خلایق به او ؛ فایده ثانی :در تقریر بر دلیل بر نبوت حضرت محمد(ص) ؛فایده ثالث:معجزات پیغمبر ؛فایده رابعه:پیغمبر ما بنص قرآن مبعوث بر کافه عالمیانست؛ فایده خامسه:از اوصاف پیغمبر ؛ تنویر اول:در امام و نص خدا ؛تنویر دویم :در بیان عصمت امام ؛ تنویر سیم : در آیه تطهیر ؛ تنویر چهارم : در فضیلت و محبت اهل بیت ؛ تنویر پنجم : در صحت عبادت ؛تنویر ششم:در صفات و شرایط امامت ؛ مقصد اول : در بیان اهتمام در عمل و احتراز از طول امل ؛ مقصد دویم : در بیان دجال که قبل از ظهور حضرت صاحب الامر (ص) خروج خواهد کرد ؛ مقصد سیم : در بیان مجملی از معاد و ذکر بعضی از احوالان ؛ قاعده اول : در فضل علماء ؛ قاعده دویم : در بیان اصناف علم ؛ قاعده سیم: در آداب و شرایط علم ؛ قاعده چهارم :در اصناف علم ؛ قاعده پنجم : در مذمت عمل بی علم ؛ خصلت اول:در مذمت خود پسندی و مغرور شدن بر عمل صالح ؛ خصلت دویم : در شکر فضیلت الهی و مذمت کفران است ؛ خصلت سیم : در توبه؛ لمعه اول : در بیان فضیلت صلوات؛ لمعه دویم : در بیان اختلاف شرایع و مذمت بدعت در دین؛لمعه سیم: در بیان آنکه رهبانیت اختیار نمودن در این امت بدعت است ؛ لمعه چهارم:در بیان اعتزال از خلق؛لمعه پنجم :در بیان طلب مال از حلال نمودن ؛ لمعه ششم :در بیان تجمل و زینت و ملبوسات فاخره و اسبان و خانهای نفیس و امثال اینهاست؛لمعه ّهفتم :در فضیلت پاکیزه کردن بدن و بو ی خوش؛لمعه هشتم : در مدح مطعومات لذیذه و مذمت ترک گوشت وحیوانی نمودن است؛لمعه نهم :در حرمت غنا ؛ لمعه دهم : در بیان ذکر و یاد خدا ؛ثمره اول:در خوف و رجا ؛ثمره دویم:در قصص خائفان ؛ثمره سیم:در مدح مخالفت نفس و مذمت متابعت هواهای نفسانی که از سه باب تشکیل می‌شود .با ب اول در مذمت دنیا ؛باب دوم در بیان مذمت دنیا که در باره قصه بلوهر و یوذاسف است ؛باب سیم :در بیان معنی دنیا که از چند خصلت تشکیل شده است خصلت اول : محبت مال ؛خصلت دویم :در محبت جاه ؛خصلت سیم:تواضع و فروتنی ؛ در مدح فقراء؛ پنجم:در زهد؛ در مدح گریه کردن ؛در تقوی؛در بهشت و دوزخ؛در مذمت خندیدن بقهقهه نمودن و کسالت در عبادت ؛خصلت دویم:در بیان کسالت و سستی در عبادت ؛در بیان اعتنا ننمودن بمردم در حال عبادت ؛در محاسبه نفس قبل از حساب قیامت ؛در بیان حیا نمودن از خدای تعالی ؛ خصلت دویم :در عفت شکم از محرمات و مکروهات؛خصلت سیم:در مذمت زنا ؛ در نگاه داشتن چشم از محرمات ؛نجم اول:در فضیلت دعاء؛نجم دویم:در آداب و شرایط دعا؛ نجم سیم در مستجاب نشدن بعضی از دعا ؛ در ذکر جماعتی که دعاهایشان مستجاب است ؛ در فضیلت نماز شب و ثابت قدمی در جهاد کردن؛در بیان درختان بی ثمر ؛در بیان محروم شدن از رحمت الهی بجهد بدی گفتار و کردار ؛ در صفات مومن ؛ در اذان و اقامه ؛در عبادت جوانان ؛ در همنشینی بد ؛ در اطعام مومن ؛ در ترک سخن باطل ؛ینبوع دوم : در فضیلت قرآن که مشتمل بر چند ساقیه می‌باشد . ساقیه اول : در فضیلت قرآن ؛ساقیه دویم:در فضیلت حاملان قرآن ؛ساقیه سیم: در صفات قرائت قرآن ؛ ساقیه چهارم:در بیان آداب قرآن خواندن ؛ ساقیه پنجم : رو به قبله بودن در وقت خواندن قرآن ؛ ساقیه ششم : در ثواب تعلیم و تعلم قرآن ؛ساقیه هفتم :در ثواب قرائت قران ؛ ساقیه هشتم : در فضیلت تلاوت قرآن؛ساقیه نهم :در بیان فضایل و فواید بعضی از آیات و سور قرآن ؛ینبوع سوم : در بیان احوال سلاطین و امراء که از چند جدول تشکیل شده است . جدول اول : در بیان عدل و جور ایشانست ....جدول سیم در بیان ثواب اعانت مومنان ؛ جدول چهارم : در مذمت تحقیر و ایذای مومنان ؛ جدول پنجم : در حقوق پادشاهان ؛ جدول ششم : در مفاسد قرب پادشاهان ؛ در بد خلقی؛ در مسائل متفرقه(؛در نماز جماعت؛ در تقوی ؛در حلم و صبر؛در توکل؛ در تسلیم ؛ در بیان یقین ؛ در قناعت و غنی؛ در تحقیق کیفیت صدق و دروغ؛ فصل اول:در مذمت غیبت ؛فصل دویم : بیان معنی غیبت؛ فصل سیم : در بیان فردی چند از غیبت که علما استثناء کرده‌اند؛فصل چهارم: در حکم شنیدن غیبت ؛ فصل پنجم : کفاره غیبت و توبه ؛ فصل ششم در مذمت بهتان و متهم کردن ؛ فصل هفتم : در بیان مذمت حسد ؛در مذمت سخن چینی؛ در امانت و کتمان سر مردم ؛ در کینه و عداوت مومنین با یکدیگر؛ در تکبر و تواضع ؛ در بیان شال پوشی و در خاتمه از دو باب تشکیل شده است باب اول : در بیان فضیلت اذکاریست که مخصوص بوقتی نیست و در آن چند فصل است . فصل اول : در فضیلت تسبیحات اربع است ؛فصل دویم : در ثواب ؛ فصل سیم :در فضیلت تسبیح؛ فصل چهارم : در فضیلت تحمید است و انواع محامد ؛فصل پنجم :در فضیلت استغفار؛ فصل ششم : در فضیلت ازکار متفرقه؛باب دویم : در بیان اذکاری که مخصوصوقتی چندند و این باب مشتمل بر چند فصل می‌باشد . فصل اول : در تعقیب نماز صبح و شام ؛ فصل دویم : در اذکار و ادعیه که باید بعد از هر نماز خواند ؛ فصل سیم : در تعقیب مخصوص نماز ظهر ؛ فصل چهارم : در تعقیبات نماز عصر ؛ فصل پنجم : در بیان تعقیب نماز خفتن است ؛فصل ششم : در بیان سجده شکر می‌باشد.