روز جهانی مطبوعات و روند روزنامه نگاری در  ایران

مجمع عمومي سازمان ملل متحد در 20 دسامبر 1993 در چهل‌وهشتمين اجلاس خود، روز سوم ماه مه هر سال را به‌عنوان "روز جهاني آزادي مطبوعات" اعلام كرد (مصوبه 432/48). اين موضوع از قطعنامه مصوب همايش عمومي يونسكو مورخ 1991 تحت عنوان "ارتقاي آزادي مطبوعات در دنيا" كه جرايد آزاد، فراگير، و مستقل را به‌عنوان يكي از اجزاي ضروري جامعه دموكراتيك تلقي كرده نشأت گرفت. يونسكو اين نكته را كه كشورهاي عضو آن مايل هستند روز سوم ماه مه را "روز جهاني آزادي مطبوعات" بنامند به اطلاع مجمع عمومي سازمان ملل رسانيد. اين روز به‌ياد اعلاميه ويندهوك  درباره ارتقاي وضع جرايد مستقل و فراگير افريقايي انتخاب شد و در سوم ماه مه 1991، در همايشي كه به همين منظور توسط يونسكو و سازمان ملل متحد در ويندهوك (ناميبيا) برگزار گرديد به تصويب رسيد.
يونسكو مشوّق و حامي نوآوري‌هايي است كه سبب شود، در اين روز، آزادي مطبوعات توسعه يابد و جنبه فراگير و جهاني پيدا كند، به دولت‌ها يادآوري شود كه به تعهدات خود در قبال آزادي مطبوعات احترام بگذارند، آگاهي مردم درباره اهميت آزادي مطبوعات افزايش يابد، مباحث ميان ارباب جرايد درباره آزادي مطبوعات و اخلاق حرفه‌اي رونق بيشتر پيدا كند، روزنامه‌نگاراني كه زندگي خود را در راه اين حرفه از دست داده‌اند گرامي داشته شوند، و از جرايدي كه، برخلاف آزادي مطبوعات، مورد توقيف قرار گرفته‌اند حمايت گردد. (منبع: دائره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی)
در ایران روزنامه نگاری را میرزا صالح شیرازی سال 1252 قمری تاسیس نمود تا حدود 70 سال بعد که مشروطه در ایران تاسیس شد از مطبوعات آزاد خبری نبوده و تمام روزنامه ها توسط دولت و دربار کنترل و سانسور می شدند. در جمادی الثانی 1324 قمری با امضای مشروطیت توسط مظفرالدین شاه، آزادی های نسبی از جمله آزادی بیان برای مطبوعات نیز برقرار شد. روزنامه ها از نظر کمی افزایش یافتند و بسیاری از شهرها برای اولین بار صاحب روزنامه شدند. هر چند پس از آن در دوره هایی خاص مثل کودتای 1299 شمسی خفقان و سانسور دوباره بر مطبوعات حکمفرما شده است، اما حرکت رو به رشد و آزاد گونه مطبوعات در بیان وقایع تا حدودی رعایت شده است. هر جا که روزنامه های وطنی فشار و تهدید را احساس کردند و دچار تیغ سانسور شده اند، روزنامه های فارسی زبان خارج کشور این وظیفه را به عهده گرفته اند و به روشنگری پرداخته اند. حرکت پر فراز و نشیب مطبوعات ایران در دوره پهلوی بیشتر به چشم می خورد. آزادیهای بی حد و حصر سال های 1328 تا 1332 شمسی، آغازی برای افسار گسیختگی برخی روزنامه ها شده بود و آنها را از حالت اطلاع رسانی تبدیل به فحش نامه و محل جنگ های قلمی سیاسی و اجتماعی کرده بود. 
حرکت مطبوعات پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران شتاب بیشتری گرفت، از فضای بوجود آمده بسیاری از شخصیت های حقیقی و حقوقی صاحب نشریه شدند. فضا های باز سیاسی بوجود آمده احزاب را توسعه داد و تقریبا تمام اقشار حاضر در جامعه ایران برای تبلیغ اندیشه های خود نشریه راه انداخته اند. ظهور نشریات تجربی(نشریات محلی، دانش آموزی)، خبرنامه های سازمانی، نشریات احزاب، ویژه نامه های موضوعی  و ... حکایت از تنوع و تحول در صنعت روزنامه نگاری ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی دارد. و این قصه همچنان ادامه دارد...