آستان قدس رضوی  با چاپ ده ها عنوان نشریه و ویژه نامه که 170 عنوان آن در آرشیو مطبوعات این آستان مقدس، موجود است یکی از ناشران فعال مطبوعاتی کشور محسوب می شود که در زمینه های مختلف علمی، دینی، اقتصادی، اجتماعی، علوم انسانی و فرهنگ زیارت دست به انتشار نشریه یا ویژه نامه زده است.

گذری و نظری بر تاریخ مجله نگاری در آستان قدس رضوی

به کوشش: ابراهیم حافظی

سال 1339 شمسی که محمد مهران دستور تأسیس مجله ای وزین و علمی را صادر کرد همگان به عنوان آغاز نشریه نگاری در آستان قدس رضوی می دانند. مرور تاریخ روزنامه نگاری در خراسان هرچند به طور شفاف، اسنادی را مبنی بر پیشنیه قدیمی تر از این را ارائه نمی دهد اما بررسی سابقه برخی از نشریات نشان می دهد وابستگی آنها به نوعی به این آستان مقدس دور از ذهن نیست.
نخستین بار صدر الممالک قزوینی تولیت آستان قدس رضوی به سال 1327 قمری، همشهری اش میرزا هاشم قزوینی(مافی) را برای تأسیس روزنامه به مشهد آورد تا جایگزین روزنامه «خراسان» که سید حسین اردبیلی با همکاری ملک الشعرا بهار منتشر می کرد، نماید. میرزا هاشم روزنامه «طوس» را در همین سال در مشهد منتشر کرد و از همکاری ملک الشعراء بهار در چاپ آن کمک گرفت. سندی مبنی بر انتساب آن به آستانه تا کنون بدست نیامده ولی همین که تولیت دستور تأسیس آن را داده نمی توان از کنار آن به سادگی گذشت. این روزنامه به مدت یک سال چاپ شده و بعد متوقف گردیده است.
در آخرین روزهای عمر حکومت قاجار در سال 1298 شمسی فضل الله آل داوود بدایع نگار و کارمند آستان قدس رضوی ، اولین مجله دینی را در مشهد با نام «الکمال» به چاپ رساند به واسطه نقش آل داوود در آستانه و محتوای خاص آن بعید به نظر نمی رسد که مورد حمایت مدیران آستان قدس بوده باشد.
میر مرتضی موسوی (رویین تن) که سال 1327قمری چاپخانه ای را در مشهد تأسیس نموده و انتشار روزنامه «طوس» را به عهده داشت 25 سال بعد مجوز چاپ دوره دوم روزنامه «طوس» را گرفت. سال 1320 فرزندش مجید روئین تن که کارمند آستانه بودو سال 1332 رئیس دفتر تولیت وقت آستان قدس رضوی گردید، جایگزین وی شد. انتشار این روزنامه تا سال 1332 ادامه داشته است. «طوس» اخبار و اطلاعات بسیار در ارتباط با آستان قدس رضوی، پوشش رویدادهای آستانه و آگهی های آستان قدس به چاپ رسانده است.
اما طبق اسناد، سال 1339 شمسی به طور رسمی  انتشار اولین مجله در آستان قدس رضوی پایه گذاری شد. فخرالدین حجازی به پشتوانه حمایت محمد مهران نایب التولیه وقت نخستین شماره مجله «نامه آستان قدس» رادر تیر ماه 1339 منتشر کرد. از مهر 1345 تقي بينش به عنوان مدير تعيين گرديده است.  هدف از انتشار آن معرفي فعاليتها، خدمات، ابنيه، نفائس و اماكن آستان قدس رضوي بوده است. انتشار مجله "نامه آستان قدس" تا بهمن 1355 ادامه يافت. از این مجله در طی 16 سال 39 شماره به شکل نفیس به چاپ رسیده است.  برخي از نويسندگانی كه با نشريه همكاري داشته اند عبارتند از: تقي بينش، فخرالدين حجازي، محمد تقي شريعتي، مدير شانه چي، سيد علي اكبر موسوي، مهدي ولائي، فقيه سبزواري، اوكتائي، علي موتمن، گلچين معاني، واعظ زاده خراساني، محمد تقي دانش پژوه، سيد هادي خسروشاهي
اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 که تحولات بسیار در حوزه نشر مطبوعات ایران اتفاق افتاد و روند رو به رشدی در چاپ روزنامه ها شاهد هستیم، نخستین نشریه چاپ آستان قدس رضوی در سال 1361 با انتشار مجله علمی و دینی «مشکوه» اتفاق افتاد. این مجله را بنیاد پژوهسهای اسلامی آستان قدس به پیشنهاد آیت الله واعظ طبسی  منتشر کرد و قدیمی ترین نشریه در حال انتشار این آستانه محسوب می شود که اکنون با چاپ 145 شماره همچنان به صورت فصلی ادامه مسیر می دهد.
سال 1363 مجله «نوسواد» توسط بنیاد پژوهشهای اسلامی برای ترویج سواد آموزی، سال 1365 مجله های «قدس»، «گزارش» و «بولتن داخلی روابط عمومی» توسط اداره کل روابط عمومی آستان قدس رضوی چاپ شدند.
سال 1366 توسط آستان قدس رضوی اولین روزنامه رسمی این نهاد با عنوان«قدس» پایه گزاری و نخستین شماره آن در تیرماه همین سال به چاپ رسید. این روزنامه اکنون بیش از 33 سال عمر انتشاراتی اش را پشت سرگذاشته و بیش از 20 سال از پخش سراسری آن در کشور می گذرد. این روزنامه با رویکرد فرهنگی و اجتماعی مسائل روز ایران و جهان را دنبال و مطالب متنوعی را به چاپ می رساند.
از دهه 70 شاهد رونق چاپ نشریات تخصصی در آستان قدس رضوی هستیم. در طی این سالها دانشگاه های علوم اسلامی رضوی، امام رضا(ع) مجله های تخصصی مانند مجله های «الهیات و حقوق»، «آموزه های قرآنی»، «آموزه های فلسفه اسلامی»، «آموزه های کیفری»، «پژوهشنامه خراسان بزرگ»، «پژوهشنامه معماری رضوی» و دهها عنوان دیگر  را منتشر کردند. کتابخانه آستان قدس رضوی مجله «کتابداری و اطلاع رسانی»، «مجله الکترونیکی شمسه» و «پژوهشنامه مطالعات اسنادی و آرشیوی» را منتشر کرده است. 
نشریه هفتگی «حرم» که از سال 1370 در حال چاپ است با ویژه نامه های بی شماری که به چاپ رسانده، اطلاعات مهمی از تاریخ شفاهی، رویدادها و وقایع آستان قدس رضوی طی 30 سال گذشته را جمع آوری و در معرض مطالعه محققان می گذارد. 
آستان قدس رضوی اکنون با چاپ ده ها عنوان نشریه و ویژه نامه که 170 عنوان آن در آرشیو مطبوعات این آستان مقدس، موجود است یکی از ناشران فعال مطبوعاتی کشور محسوب می شود که در زمینه های مختلف علمی، دینی، اقتصادی، اجتماعی، علوم انسانی و فرهنگ زیارت دست به انتشار نشریه یا ویژه نامه زده است.
بزودی سامانه دیجیتال نشریات چاپ شده در آستان قدس رضوی از طریق درگاه کتابخانه دیجیتال به آدرس https://digital.aqr.ir/newindex.aspx?pid=16&CollectionGroup=493 برای محققان، پژوهشگران و علاقه مندان حوزه نشر در دسترس قرار خواهد گرفت.