در ایام وفات ائمه اطهار به خصوص در ماههای محرم، صفر، رمضان و ایام فاطمیه مجالس عزاداری برگزار می شده است و روضه خوانان، نوحه خوانان و خطبای آستان قدس در دارالضیافه، دارالذکر، دارالحفاظ یا ایوان طلا به ذکر مصیبت می پرداختند. برگزاری این مراسم باشکوه به روش های مختلفی از جمله روضه خوانی، ذکر گویی، مجلس تعزیه خوانی، شمع گردانی، خطبه خوانی و.... نشان دهنده توجه خاص به این ایام در طول تاریخ می باشد.
در اين بين، اجراي مراسم سوگواري امام حسين(ع) در روز عاشورا در حرم مطهر امام رضا (ع) با وسعت و شكوه خاصي برپا مي شده است.
اسناد به جاي مانده از تشكيلات اداري آستان قدس در عصر صفويه، اطلاعات بسياري در خصوص مراسمات مذهبي به ويژه عزاداري ايام عاشورا در حرم رضوي دارد. صورت هزینه های برپايي مجالس روضه خواني عاشورا، پذیرایی و مهمانی و پرداخت انعام به روضه خوانان از اشارات اسناد در اين خصوص مي باشد.
قديمي ترين خبر در مورد عاشورا در اسناد آستان قدس به سال 1011 قمری بر مي گردد كه در آن به تعطيلي حمام آغچه - يكي از موقوفات آستانه – در اطراف حرم مطهر(در کوچه سنگ تراش ها) در اين روز اشاره شده است.
شیعیان که در طی قرن ها از آزادی عمل برای اجرای مراسم عزاداری برخوردار نبودند پس از به دست گرفتن قدرت سیاسی و به منظور پشتیبانی و یا کسب ثواب دنیوی و اخروی اموال زیادی را وقف برگزاری این مراسم کردند و سعی در زنده نگهداشتن شعائر دینی نمودند. در این میان، بانوان نیز در این امر سهیم بوده اند. گزارش برگزاری مراسم عزاداری از محل مصارف موقوفات از دیگر موارد موجود در اسناد می باشد.
فصلنامه،پژوهشنامه مطالعات آرشیوی
فصلنامه ای است علمی–تخصصی درحوزه اسناد مکتوب وشفاهی که قصد دارد پژوهش هایی را باتکیه براسناد موجود در آستان قدس و سایر مراکز آرشیوی منتشرکند.