رسانه و روایتهای مرتضی آوینی؛ در سالروز شهادتش

۱۴۰۳-۰۱-۲۰

شهید مرتضی آوینی : کارگردان ، مستند ساز، هنرمند ، روزنامه نگاری انقلابی و اهل قلم . از ابتدا با هنر و علم عجین بود اما از دهه پنجاه تحولاتی شگرف در وی بوجود آمد که قابل قیاس با گذشته او نبود.بعد از انقلاب اسلامی پا در عرصه هنر و فیلم سازی نهاد. مستند هایی چون" شش روز در ترکمن صحرا" ، "سیل خوزستان" و مجموعه مستند "خان گزیده ها" را ساخت . تولید مجموعه "حقیقت" از خرمشهر و آبادان تا "فتح خون" و"روایت فتح" و "شهری در آسمان" همه یادگارهایی ارزشمند از این شهید بزرگوار هستند .

با پایان جنگ و در فاصله سال‌های پایان جنگ و تأسیس مؤسسه روایت فتح، آوینی نوعی فعالیت هنری- مطبوعاتی را تجربه کرد. او در این دوره به سینما، هنر، فرهنگ واحد جهانی و مواجهه آن با مسائل مختلف فکر می‌کرد. حاصل همه آن فکر کردن‌ها، تحقیق‌ها و مباحثات، نوشته‌هایی است که از او به جا مانده. تأملاتی در ماهیت سینما که در "فصل‌نامه فارابی" به چاپ رسید و بعد مقالاتی با عناوین جذابیت در سینما، آینه جادو، قاب تصویر، زبان سینما و… که از فروردین سال ۱۳۶۸ در ماهنامه سوره منتشر می‌شد.

از شماره 9 نشریه "سوره" به صاحب امتیازی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی پا به عرصه عینی مطبوعات گذاشت در دوران سردبیری این نشریه هنری فرهنگی ادبی آثار و مقالات ارزشمندی در باب مسائل دنیای هنر و سینما و ادبیات و سیاست از خود بجا گذاشت . وی اشاره می کند که ماهنامه سوره بااین نیت که عرصه ای برای تجلای نور هنر و فرهنگ انقلاب اسلامی باشد، تاسیس یافت.

از آنجا که به ابعاد شخصیتی ایشان بسیار پرداخته شده است در این گفتار سعی می شود گزیده ای از نوشته ها و تحلیل های ایشان در مطبوعات نمایان گردد تا نسل جدید بیشتر باافکار و روحیات ایشان آشنا گردند .

تعهد ایشان به هنر انقلابی و متعهد در لابلای نوشتجات ایشان مشهود است.

مثلا وی درویژه نامه سینمائی مجله سوره (1370) در مقاله "سینما و مردم" لازمه بقای سینما را قبول عام آن می داند و تاکید می کند که روی آوردن به مردم لزوما با افتادن در دام ابتذال همراه نیست. ایشان سینما را یک تکنولوژی پیچیده می داند که قابلیت هنری هم دارد و نظیر دیگر صنایع خواه ناخواه با تجارت و اقتصاد نیز درآمیخته است. اما سیاستهای اعمال شده در حوزه سینما را نادرست می داند چنانکه معتقد است افق سیاستهای اعمال شده از جانب وزارت ارشاد سینمایی است که بتواند در جشنواره هایی با ذائقه اروپایی موفقیت پیدا کند نه یک سینمای سفارشی ... و خوب. سینمای جشنواره ای ، چاهی است که در کنار چاله سینمای سفارشی دهان باز کرده است.

سرمقاله های روشنگرانه در موضوع تهاجم فرهنگی (مجله سوره دوره 3 ش 7 /مهر 1370). ایشان زیر یادداشتی با عنوان ارزشها ... چیست که مورد تهاجم است ؟ می نویسد :" تهاجم فرهنگی دشمنان انقلاب متوجه همان نقاطی است که انقلاب اسلامی را هویت بخشیده و ان را به مبارزه با غرب می کشاند : فرهنگ اسلامی انقلاب ، ولایت فقیه و عدم رابطه با آمریکا" و ضمن اشاره به نشریات غرب زده در آن سالها از تلاش بعضی جریان های رسانه ای کشور در ایجاد نفاق فرهنگی و تلاش برای حمله به فرهنگ اسلامی و هجوم به ولایت فقیه پرده بر می دارد .

در مقاله ای باعنوان "دولت پایدار حق فرا می رسد" (مجله سوره دوره 3 ش 11 / بهمن 1370) می نویسد : خلاف آنچه بسیاری می پندارند آخرین نبرد ما – به مثابه سپاه عدالت – نه با دموکراسی غرب که با اسلام آمریکایی است، که اسلام آمریکایی از خود آمریکا دیرپاتر است اگر چه این یکی نیز ولو "هزار ماه" باشد ، به یک "شب قدر" فرو خواهد ریخت و حق پرستان و مستضعفان ، وارث زمین خواهند شد.

ایشان بارها یادداشت ها و تحلیل های محکم و مستدلی بر مقاله های نشریات زمان خود می نوشتند . به طور مثال در یادداشتی با عنوان "تحلیل اسان" در حاشیه مقاله حکومت آسان – مجله آدینه ، ش 59 که در مجله سوره دوره3 ش6 / شهریور 1370 به چاپ رسید ضمن نقد مقاله مزبور اشاره می کند که "نظام جمهوری اسلامی یک نظام ولایی است که حول شمس ولایت فقیه تشکیل شده است . انقلاب اسلامی با رجوع به باطن مدینه غایی اسلام به وجود آمده است نه با تاثیر پذیرفتن از انقلاب فرانسه و یا رجوع به ماکیاولیسم که ذات فلسفه سیاسی تمدن غرب است . شباهتهای ظاهری نباید آقایان منتظران رجعت غرب را به اشتباه بیندازد و آنها را نسبت به تامین آزادیهای لیبرالیستی امیدوار سازد . " در ادامه ضمن انتقاد به غرب گرایان می نویسند : "می گوییم "درد دین" غرب باوران می گویند "دموکراسی " . می گوییم "ولایت" می گویند "واپس گرایی" . می گوییم "فقاهت" می گویند "مدیران و کارشناسان و فراغت آفرینان" .... اینها تصوری که از انقلاب دارند، انقلاب فرانسه است و تنها تصوری که از حکومت دارند نیز، همان اشکال مختلف حکومتهایی است که در دوران معاصر و با رجوع به مکتب اومانیسم پدید آمده است" .

شهید آوینی معتقد بود در دنیای ارتباطات و دهکده جهانی ما باید هوشیار باشیم . او ما را به خودباوری سوق می داد و از اینکه ما به خود به عنوان کشوری عقب مانده نگاه کنیم وکعبه آمال خود را در غرب ببینیم حذر داشت . او معتقد بود "ما باید در اطراف تمامی تعابیری که در زبانمان وارد شده است، تامل کنیم و نباید که این تعبیر دهکده جهانی را نیز نپذیریم . کدخدای این دهکده که همان ابوالهول یاشیطان اکبر است ما را به همزیستی مسالمت آمیز می خواند تا خود بر اریکه قدرت بماند . او جرات چون و چرا کردن درباره ارزشهای مقبول و مشهور این دهکده جهانی را نیز از ما می گیرد تا ما هرگز به ضرورت انقلاب نرسیم و اگر هم انقلاب کردیم با اختیار "توسعه یافتگی" به مثابه غایت الغایات انقلاب، ناچار بار دیگر کشکول گدایی پیش کدخدا دراز کنیم تا به ما تکنولوژی لازم برای استحصال این آرزو را عطا کند. " (سوره دوره2 ش11/بهمن 1369)

ارادت شهید آوینی به امام خمینی در نوشته های ایشان آشکار بود. وی در دوره 3 ش3 مجله سوره در یادداشتی با عنوان "دهه شصت و امام خمینی" می نویسد دهه شصت دهه امام خمینی بود . حیات انسانهایی چون او ، نفخه ای از نفخات روح الهی است که در تن انسان می دمد، در تن زمین مرده و آن را حیات می بخشد... امام خمینی پیامبر تازه ای نبود، اما از یادآوران بود، از مخاطبان "انما انت مذکر" که عهد فطری مردمان با خداوند را به آنان یادآوری کرد ... این عصر تازه را باید عصر امام خمینی نام نهاد ... وجود امام خمینی و برکات آن را تنها کسانی می توانند حقیقتا درک کنند که در جستجوی تاریخ تحول باطنی انسان بر کره زمین – که خواستگاه تحولات ظاهری، اجتماعی و اقتصادی و سیاسی حیات او نیز هست – به تاریخ انبیاء رجوع می کنند .