اربعین واژهای عربی به معنای چهل که در متون دینی ما توجه زیادی به آن شده است واز قداست خاصی برخودار است .چنان چه در حدیثی ازامام حسن عسگری (ع)اززیارت اربعین به عنوان یکی از نشانه های مومن شمرده است .حدیثی از آن حضرت است که می فرماید :علائم مومن 5 چیز است :
1-پنجاه ویک رکعت نماز درهرشبانروز (17رکعت واجب ،بقیه مستحب 
2-انگشتر به دست راست کردن
3-پیشانی به خاک مالیدن 
4-بلند گفتن بسم الله در نماز
5-زیارت اربعین ،این حدیث تنها مدرک معتبر برای خود زیارت اربعین است که دربزرگداشت این روز اشاره می کند.(شیخ طوسی،تهذیب الاحکام ،ج6،ص52 )
(وسایل الشیعه،شیخ حر عاملی،ج10،ص373،ص1
اربعین مصادف با 20صفر روز چهل شهادت مظلومانه امام حسین (ع)و یارانش در کربلاست ،روز باشکوهی که از خون امام حسین حیات گرفت و نقطه آغازتبلیغ آرمان قیام حسینی در کربلا از طریق اشگ شد ،چرا که دراین روز،نخستین  مجلس عزداری امام حسین (ع)در کنار تربت پاکش توسط جابر بن عبدالله انصاری به همراه شاگردش عطیه بن سعد کوفی انجام گرفت و ازاین دو تن  به عنوان اولین زائر مزار امام حسین (ع) در تاریخ یاد شده است .(سفینه البحار ،قمی ،ج8،،ص383،سال1414ق)
مسار الشیعه،شیخ مفید ،ص46،سال1413ق)
دربارگاه منور ضوی نیز مراسم اربعین همه ساله باشکوه خاصی برگزارمی شود که نشان از توجه شیعیان به مولایشان حسین (ع)دارد. در آرشیو مدیریت اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی 61 سند از دوره صفویه تاکنون درخصوص هزینه های روشنایی،پرداخت انعام به روضه خوانان ،اطعام افراد،هزینه های قند وچای و پذیرایی از عزداران ،موقوفات خاص جهت مراسم اربعین ،تعطیلی حمام آغچه،مکتب خانه ایتام اطفال سادات،مدرسه رضویه ،تعطیلی کارگران شرکت  سهامی نساجی و خسروی خراسان،قراردادن این روز به عنوان تعطیل رسمی در تقویم کشور در سال 1311شمسی ،دعوت جامعه روحانیت از مردم مشهد برای مراسم راه پیمایی در روز اربعین سال 1357 می باشد .
اولین سندی که به روز اربعین اشاره شده است مربوط به 303سال قبل یعنی سال1141قمری دوره صفویه می باشد که درآن به تعطیلی حمام آغچه از موقوفات آستان قدس رضوی  می پردازد.نکته قابل توجه این است که دردوره صفویه ،افشاریه و بعدها قاجاریه به علت قداست این روز و برخی روزهای از جمله عاشورا ،اربعین،دهه آخر صفرو شب 21 رمضان تمامی مستغلات و دکاکین تعطیل بودند و مردم به سوگواری می پرداختند.(سند1/35331)،(سند1/35394)

 
نخستین اسناد در خصوص اربعین و تعطیلی حمام آغچه از مستغلات سرکار فیض آثار در سال 1146و 1147قمری     

  
ازگذشته وقف و نذر جهت مراسم عزداری امام حسین (ع)در عاشورا و تاسوعا و اربعین مرسوم بوده،به طوری که بیشتر واقفان یکی از مصارف وقف راصرف تعزیه امام حسین (ع)در اربعین قرار می دادند ،از مهم ترین این موقوفات موقوفه وزیر نظام که صرف روضه خوانی ایام اربعین و دهه آخر صفر جهت پرداخت انعام روضه خوانان و تامین هزینه قند وچای و اطعام افراد بوده است.(سند 2/41804)،(سند2/40924)،(سند2/40804).
موقوفه انیس الدوله نیز بیشتر به مصارف روشنایی و تامین سوخت شب اربعین بوده است .(سند 24/45179)
 
موقوفه انیس الدوله جهت روضه خوانی  ایام اربعین     

 
از دیر باز علاقه و محبت شیعیان به امام حسین (ع)جلوه و رنگ و بوی خاصی داشت ،به طوری با تقدیم نذورات سعی در برگزاری بهتر این مراسم داشتند،در دوره قاجاریه دوستداران آن حضرت با اهدا شمع در روشنایی و سوخت حرم امام رضا (ع)ارادت خود را نشان می دادند.( سند 20/443)
با توجه به اسناد در دوره قاجاریه این مراسم بیشتر در رواق توحید خانه ،ایوان طلای صحن عتیق ،رواق دارالضیافه و دارالسیاده برگزار می شده است . روضه خوانی و ذکر گویی مصیبت امام حسین و وقایع کربلا از جمله برنامه ها بود  وسپس به روضه خوان ها از سوی آستان قدس رضوی انعام پرداخت می شده است. مطبخ خانه سر کار فیض آثار وظیفه پذیرایی از سوگواران را بر عهده داشته است که شامل قند،گلاب،قهوه،زغال،یخ در ایام تابستان  می شده است .
در دوره پهلوی اول به علت رویکرد تغییر سیاست مذهبی و دور کردن مردم ازشعائر مذهبی و آیین های دینی، این مراسم کم رنگ تر شد و مردم اشکارا نمی توانستند این مراسم را برگزار کنندولی بعد ازرضا خان این مراسم همه ساله با شکوه و عظمت خاصی در حرم امام رضا (ع)و توسط آستان قدس رضوی برگزار می شود.
بازخوانی اسناد تاریخی اربعین شماره سند 1/30055
عالیجناب برادر مکرم جهان اشرف الحاج حاجی محمد حسن به سلامت بوده باشد.
مبلغ 5 تومان به جهت مخارج شب اربعین کارسازی نموده با شما محسوب می شود بتاریخ 10شهر شوال المکرم1297
 
شماره سند20/443
الواصل 
به جهت صرف روشنایی حرم مطهر به اطلاع جناب سرکشیک خامس و جناب حاجی میرزا عبدالعلی خادم باشی کشیک مزبور دامت اقباله و مشرف روشنایی بتوسط عالیجناب مجد الانساب 
شمع گچی                             ییلان ییل 
 3من                                مقدار 3من شمع گچی است 
چون لیله مزبورلیله اربعین بود شمع نذوراتی داشتند و سوخت کرده اند .
بابت شمع گچی آستانه بخرج نخواهد آمد 
مهر کاظم ابن عبدالعلی الرضوی(1222ق)
مهر ابوالحسن الشریف (1279ق)