برگزاری نشست تخصصی « بررسی نقش بازار مشهد در انقلاب اسلامی»

۱۳۹۵-۱۱-۲۴

برگزاری نشست تخصصی « بررسی نقش بازار مشهد در انقلاب اسلامی» در مدیریت اسنادو مطبوعات
آستان قدس رضوی

به مناسبت فرارسیدن سی‌ و هشتمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در ادامه سلسله نشست‌های تخصصی جریان‌شناسی انقلاب اسلامی در مشهد و پس از برگزاری چهار دوره ازاین هم اندیشی ها، برای نخستین بار به نقش بازاریان در انقلاب پرداخته شد که با حضور جمعی از بازاریان فعال انقلابی و کارشناسان در محل سالن کنفرانس مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی برگزار شد.
با عنایت به اهداف و شرح وظایف واحد مطالعات انقلاب اسلامی در تبیین جریان شناسی انقلاب اسلامی در مشهد و تحقق منویات مقام معظم رهبری و مقام منیع تولیت در بحث انقلاب اسلامی تحت عنوان، تبیین هویت انقلابی شهر مشهد در سالهای پیروزی انقلاب و روشن سازی و تبلور ارزشها و آرمان های انقلاب اسلامی و امام ره و رهبری به ویژه در بین نسل جدید و زائران و مجاوران بارگاه ملکوتی ثامن الحجج، ضرورت برگزاری نشستها و هم اندیشی ها در شناخت جریانات موثر بر این بخش از تاریخ شکوهمند ایران در شهر مقدس مشهد احساس گردید. ازاینرو نشست های هم اندیشی از سال 1391 برپا شد .
لذا در ادامه این نشست ها، امسال نیز ، پنجمین نشست تخصصی جریان‌شناسی انقلاب اسلامی تحت عنوان « بررسی نقش بازار مشهد در انقلاب اسلامی 1357» در روز پنج‌شنبه، 21 بهمن 1395، از ساعت 9:45 تا 11:45، در سالن کنفرانس مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی در جوار حرم مطهر رضوی برگزار شد.
نشست با تلاوت آیاتی چند از قرآن مجید ، سرود ملی و صلوات خاصه آغاز شد.
اولین سخنران جلسه دکتر ابوالفضل حسن‌آبادی، مدیر امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی بود که پس از خوشامد گویی به مهمانان در معرفی واحد مطالعات انقلاب اعلام داشت که در راستای حفظ تاریخ و هویت انقلاب اسلامی، واحد مطالعات انقلاب با گردآوری مجموعه‌ای از اسناد مکتوب، عکس‌ها، منابع دیداری و شنیداری و گفت‌وگو با مطلعین و مردان و زنان مؤثر در انقلاب اسلامی مشهد و خراسان در بخش تاریخ شفاهی و همچنین برگزاری نشست‌های تخصصی در این مسیر حرکت می‌کند.
در ادامه سکینه یوسفی، کارشناس تاریخ انقلاب بخش تاریخ شفاهی آستان قدس رضوی ضمن معرفی پروژه تاریخ شفاهی نقش اصناف در انقلاب اسلامی به توضیح سرفصل‌های این نشست تخصصی با توجه به مصاحبه‌های بخش تاریخ شفاهی این آستان مقدس با بازاریان فعال انقلابی مشهد پرداخت. وی به نقش بازار از سالهای دهه 30 تا50 اشاره نمود و چهار موضوع اصلی 1- شکل‌گیری حرکت‌های سیاسی، اجتماعی و انقلابی بازار مشهد 2- بازاریان فعال مذهبی و سیاسی انقلابی در مشهد 3- پایگاه‌های انقلابی بازار در مشهد 4- عملکرد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بازار در انقلاب را به عنوان محورهای اصلی این نشست تخصصی اعلام داشت.
در ادامه فاطمه خندان، کارشناس مسئول واحد مطالعات انقلاب اسلامی برای ورود مهمانان به جلسه پرسش و پاسخ با اشاره به بحث کمکهای مالی بازاریان در حمایت از پایگاه‌های مختلف مبارزان انقلابی، به چگونگی ایجاد انسجام در مبارزات و به‌ویژه ارتباط با روحانیت اشاره نمود.
مهمانان جلسه با توجه به مباحث به ترتیب آقایان شمقدری( پدر شهدا شمقدری و مسئول حسینیه مقام معظم رهبری)، عاشوری ( پدرشهدا عاشوری و مدیرخانه شهید مشهد) و از بازاریان فعال در دهه 40 و 50 در مشهد که از سالهای 40 در ارتباط نزدیک با مقام معظم رهبری در مشهد و بزرگان انقلاب در اصناف و روحانیت مشهد و تهران بودند، در پاسخ به مبحث اول به پیوند ناگسستنی بازار و روحانیت و اعتقاد راسخ بازار به عنوان پایگاهی مذهبی به رهبری مبارزات از سوی روحانیت اشاره کردند.
در مبحث پایگاه های انقلاب و ارتباط بازار به عنوان ستون اقتصادی جامعه،خاطرات ضرباتی که تحصن ها و اعتصابات بازار بر پیکره رژیم پهلوی زده و واکنش حکومت به مبارزات بازار و دستگیری و شکنجه ای که برخی از بزرگان بازار مشهد دراین راه متحمل شدند ، از سوی آقایان محمد علی غفاریان و رضا توکلی یاداوری شد.
آقای رحیم زاده که از یاران نزدیک مرحوم شهید نواب صفوی بودند به رابطه نزدیک و حمایت بی دریغ بازار مشهد از ایشان اشاره کردند و از جایگاه هیأت مؤتلفه در بازار مشهد و فعالیت های این گروه در مبارزه با رژیم از دهه30 سخن گفتند ایشان همچنین از مبارزات مسلحانه مورد حمایت مادی و معنوی موتلفه ای های بازار در ایران و مشهد بین سالهای دهه30 تا50 یاد کردند.
بی شک بازار به عنوان پایگاه مورد اعتماد مردم و روحانیت نقش غیرقابل انکار در بحران های اجتماعی و اقتصادی در ساماندهی کمک های مادی و مالی داشت . آقای غنیان فرزند مرحوم عبدالرضا غنیان از بزرگان بازار مشهد و از یاران نزدیک مقام معظم رهبری و حامی روحانیت مبارز در مشهد که نامشان با مسجد کرامت و انقلاب رابطه ای ناگسستنی دارد نیزضمن اشاره به ساماندهی کمک های مالی در مشهد از سوی مقام معظم رهبری در مسجد کرامت در سالهای زلزله فردوس و کاخک و طبس پرداخته و نقش بازار در حمایت از اعتصابات صنفی فرهنگیان و پزشکان در پاییز 1357 در مشهد و مقاومت و پایداری مردمی در حمله به بیمارستان امام رضا در 23 آذر 1357 و سازماندهی و حضور جدی بازار در قیام انقلابی مردم مشهد در 9 و 10 دی 1357 را مورد بررسی قرار دادند. ایشان همچنین ارتباط نزدیک بازار با روحانیت مبارز مشهد و هدایت تظاهرات ها و مبارزات خودجوش مردمی به رهبری روحانیت ازسوی بازار را رمز پیروزی های انقلابی در مشهد دانستند.
در پایان نیز آقای خادم الخمسه از رؤسای هیأت امنای خیریه و بیمارستان صاحب الزمان از ارتباط و رابطه مراد و مریدی بین روحانیت و بازار از سالهای دور در مشهد سخن گفته و ابراز داشتند که با هدایت روحانیت و مراجع در مشهد، بازار به یکی از وظایف اجتماعی فرهنگی خطیر و واقعی خود در تشکیل خیریه ها و حمایت از ضعفا و محرومین و مستضعفین در استان خراسان به ویژه مشهد اهتمام داشتند. این امر از سوی بقیه مهمانان و سخنرانان در این نشست نیز که از بازاریان سرشناس بازار مشهد بودند مورد تأیید قرار گرفت و به معرفی خیریه ها و مراکز مذهبی، آموزشی بهداشتی خیریه که از سوی بازار قدیمی شهر مشهد تأسیس و راه اندازی شده ومأمن اقشار آسیب پذیر از سالهای دور تاکنون بوده ، پرداختند.
در پایان نیز آقای شمقدری این نشست را اولین یاد بود از نقش بازار در مشهد و حتی ایران در انقلاب اسلامی اعلام کرده و قابل تقدیر دانستند. همچنین این حرکت را به عنوان الگویی برای احیای جایگاه بازار در انقلاب اسلامی پس از گذشت 38 سال برشمردند. آقای عاشوری باتوجه به ارتباطشان ازدهه 40 با بازار و روحانیت مبارز در ایران، عملکرد بازار مشهد را در حوزه های فرهنگی اجتماعی و اقتصادی قابل تأمل و بررسی دانسته و ابراز داشتند که باید در این حوزه بررسی و تحقیق و نیز حرکتی جدی و حتی در سطح ایران برای تبیین هویت و جایگاه و نقش بازار در مبارزات سیاسی دهه 50 و انقلاب اسلامی1357 در قالب همایشی ملی انجام یابد.
در این نشست همچنین شمار زیادی از بازریان مشهد نام برده و یاد شدند که در مبارزات سیاسی و فعالیت های فرهنگی اجتماعی و خیریه در کنار روحانیت این شهر نقش به سزایی داشته و هنوز در مدیریت اسناد خاطرات آنان ضبط نشده و در جلسه پایانی قرار بر ایجاد ارتباط با این بزرگان جهت حضور در تاریخ شفاهی مدیریت اسناد و نیز آرشیو خاطرات و اسناد انقلابی آنان گذاشته شد.
درخواست برخی از این بزرگان در ایجاد هویتی پایدار و شفاف از خیریه ها و حرکت هایی که به حق از منویات مقام معظم رهبری در حمایت و تکریم مستضعفین ومحرومین و دغدغه های مقام عظمای تولیت نیزمی باشد از دیگر دستاوردهای این نشست بود که قراربرآن شد با مشارکت مدیریت اسناد ومطبوعات سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مدیریت اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی برای مستند سازی تجربیات و آرشیواسناد و تجربیات تأسیس و راه اندازی و خدمت رسانی خیریه های مورد حمایت بازار و روحانیت در مشهد به مجاورین و زوار طرح و برنامه جدی لحاظ گردد که امید است درسایه لطف حضرت رضا (ع) و حمایتهای مقام منیع تولیت، ریاست سازمان و مدیران محقق گردیده و کاربردی گردد. فاطمه خندان (کارشناس واحد مطالعات انقلاب اسلامی، اداره اسناد آستان قدس رضوی)