به‌مناسبت هجدهم تیر ماه، روز ادبیات کودک و نوجوان عنوان شد؛
وجود مجموعه‌ نشریات حوزه کودک و نوجوان در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی

 

به گزارش آستان‌نیوز، کارشناس نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی مطبوعات سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی دراین باره گفت: بیش از 350 عنوان نشریه تخصصی و نیمه‌تخصصی در حوزه کودک و نوجوان در آرشیو مطبوعات این سازمان در دسترس محققان قرار دارد که 61 عنوان آن به‌طور عمده بین سال‌های 1330 تا 1357 در کشور منتشر شده است.
ابراهیم حافظی از مجله «سراج اطفال» که در سال 1297 در کابل افغانستان منتشر شده است، به عنوان قدیمی‌ترین نشریه موجود در این آرشیو در حوزه کودکان نام برد و افزود: اگر چه بیشتر نشریات مجموعه کودک و نوجوان این آرشیو به زبان فارسی است، اما نشریاتی به زبان عربی، انگلیسی و ارمنی نیز در آن به چشم می‌خورد.

وی نشریه «نونهالان» را نخستین نشریه تخصصی ویژه کودکان در ایران دانست و بیان کرد: این نشریه از سال 1322، با مطالب علمی، ادبی و سیاسی توسط انجمن ایران و انگلیس در تهران منتشر شده است که نسخه‌هایی از آن در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
حافظی ادامه داد: جبار باغچه‌بان یک سال پس از چاپ نشریه نونهالان، برای تحریم این نشریه وابسته به سفارت انگلیس، مجله‌ای به نام «زبان» را چاپ کرد که صفحاتی از آن به کودکان اختصاص دارد و با زبانی صمیمانه با آنان سخن گفته است. شماره‌هایی از این مجله نیز در آرشیو موجود است.

از وقایع اتفاقیه تا نشریات تخصصی

وی با تأکید بر اینکه از زمان انتشار روزنامه در ایران، چاپ مطالبی برای کودکان از اولویت‌های فعالان عرصه مطبوعات بوده است، گفت: روزنامه «وقایع اتفاقیه»؛ اولین روزنامه رسمی ایران در سال 1267 قمری را می‌توان پایه‌گذار چاپ نوشته‌هایی درباره کودکان مانند بیماری‌های کودکان، اخبار مدرسه دارالفنون، حوادث و رخدادهای اتفاق افتاده برای کودکان و چاپ اعلان کتاب برای کودکان در کشور دانست که از نفیس‌ترین آثار این آرشیو محسوب می‌شود.

این کارشناس مطبوعات افزود: پس از وقایع اتفاقیه، «روزنامه نظامیه علمیه و ادبیه»، «ورقه ماه دارالفنون تبریز»، توسط نهادهای آموزشی منتشر شدند و اخبار و مقالاتی برای کودکان چاپ کردند. البته چاپ مقالات حوزه کودک در دوره مظفری و به‌ویژه پس از آغاز مشروطیت در جهت جذب مخاطب رونق بیشتری گرفت. تأثیر روزنامه‌ها و مجله‌ها در ترغیب کودکان و نوجوانان به علم‌آموزی را می‌توان در این دوره مشاهده کرد.

وی با تذکر بر اینکه حوزه کودک و نوجوان، یکی از پرمخاطب‌ترین حوزه‌های مطالعه نشریات است، ابراز کرد: همچنین در این آرشیو نشریات عامه‌پسندی موجود است که صفحاتی از آن‌ها به کودکان و نوجوان اختصاص داشته و تاریخ انتشار آن‌ها به قبل از سال 1297 برمی‌گردد.

حافظی اضافه کرد: از مهم‌ترین این نشریات می‌توان به عناوین دانش، علم و تربیت، شکوفه و... در دوره قاجار و عناوین گل‌های رنگارنگ، راهنمای زندگی، اطلاعات هفتگی، صبا، تهران مصور، مهر ایران و ده‌ها مجله و روزنامه دیگر در دوره پهلوی اشاره کرد که در مطالب خود به مخاطب کودک نیز توجه کرده‌اند.

وی گفت: بیش از 85 درصد نشریات گردآوری شده حوزه کودکان این آرشیو مربوط به ناشران تهرانی است و پس از آن از خراسان رضوی 34 عنوان نشریه و از استان‌های قم، یزد، سیستان و بلوچستان، فارس، هرمزگان، خوزستان و لرستان، نیز یک تا سه عنوان نشریه کودک در این آرشیو وجود دارد. همچنین تعدادی نشریه متعلق به کشورهای افغانستان، آمریکا و مصر با محوریت کودکان در این مجموعه نگهداری می‌شود.

کارشناس نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی مطبوعات افزود: مجله‌های دانش‌آموز، نونهالان، زبان، بازی کودکان، نغمه کودک، اطلاعات دانش‌آموز، کیهان بچه‌ها، پیک کودک، پیام شادی، از برجسته‌ترین نشریات قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه کودک و نوجوان کشور است که مجله کیهان بچه‌ها پس از گذشت 60 سال از آغاز انتشار، همچنان منتشر می شود.
حافظی ادامه داد: از جمله نشریات مهم پس از پیروزی انقلاب اسلامی می‌توان به مجله‌های گروه همشهری، مجله‌های گروه رشد، مجله‌های شاهد نوجوان، انتظار نوجوان، بچه‌ها گل آقا، کتاب ماه کودک و نوجوان، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، سروش نوجوان، سلام بچه‌ها و شهرزاد، اشاره کرد.

وی از آرشیو گروه مطبوعات مدیریت امور اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، به عنوان یکی از غنی‌ترین آرشیوهای مطبوعاتی کشور نام برد و تصریح کرد: تالار محققان مطبوعات این سازمان همه روزه به استثنای روزهای تعطیل رسمی، از ساعت 7 تا 19، در جوار بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع)، آماده خدمات‌رسانی به علاقه‌مندان حوزه مطبوعات به‌ویژه پژوهشگران و دانشجویان است.
 لینک خبر