کتاب « آستان قدس رضوی و موقوفه محراب خان با تکیه بر اسناد جذامیان» منتشر شد

۱۳۹۵-۰۶-۲۷

به گزارش آستان نیوز، این اثر پژوهشی توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی به تازگی به چاپ رسیده است و در آن با تکیه بر دو هزار برگ سند موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی و پژوهش‌های میدانی، شرح چگونگی شکل‌گیری جذام‌خانه و وضعیت جذامیان بیان شده است.
سنابادی، مؤلف این کتاب در این باره گفت: این اثر حاصل مطالعه و پژوهش از سال 1385 تا 1393، بر روی جذام‌خانه محراب‌خان و وضعیت جذامیان در سراسر ایران است که کوشیده‌ام براساس سندها و روایت‌های شفاهی، اقدامات آستان قدس رضوی را نشان دهم و بخشی از مصیبتی را که بر سر ساکنان محراب‌خان آمده است، به تصویر بکشم.
وی با تأکید بر اینکه از بین اسناد موجود، 250 برگ سند تاریخی جهت تألیف این اثر انتخاب شده است، ادامه داد: در تدوین این کتاب از دیگر منابع مانند عکس‌ها، روایت‌ها، گفت‌وگو با مجذومان، کارشناسان، دست‌اندرکاران و متولیان، مطبوعات آن زمان تا حال، پایان‌نامه‌های دانشجویان رشته پرستاری و ... نیز استفاده شده است.
نویسنده این کتاب بیان کرد: این اثر در سه فصل به تحلیل جذام در جهان و ایران، جذام در خراسان رضوی و جذام در خراسان شمالی می‌پردازد و در ادامه کتاب می‌توان گاه‌شمار رویدادهای محراب‌خان و بهکده رضوی براساس اسناد موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی، پی‌نوشت‌ها و اسناد و تصاویر را بررسی کرد.
وی درباره انگیزه خود از تألیف این کتاب ابراز کرد: زمانی که مشغول تحصیل در هندوستان بودم، مجذومان بسیاری را در خیابان‌های شهرهای این کشور می‌دیدم که به گدایی می‌پرداختند، بنابراین از اوایل جوانی، با جذام و جذامیان آشنا شدم.
سنابادی افزود: از طرف دیگر، وجود دو هزار برگ سند در مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این موضوع و حضور آخرین گروه از جذامیان شفا یافته به دلیل حذف این بیماری در ایران، در بخشی از محراب‌خان و همچنین در وسط شهر، این انگیزه را برای شفاف‌سازی ماجرا و شرح آن اسناد مکتوب، در پی حادثه‌ای در ذهن من ایجاد کرد.
وی کارکنان مراکز بهداشتی و درمانی را یکی از مخاطبان اصلی این کتاب دانست و گفت: مطالعه این اثر می‌تواند نگاه مردم را نسبت به جذامیان تغییر دهد و ترس و وحشتی که از این بیماران بهبودیافته وجود دارد، پایان ببخشد.
این محقق تشریح کرد: پیش از سال 1303 قمری، مبتلایان به جذام که برای شفاجستن و کسب روزی به مشهد می‌آمدند، چون جایی برای ماندن نداشتند، در اطراف حرم مطهر و داخل شهر پراکنده بودند. از این‌رو، میرزا عبدالوهاب آصف‌الدوله شیرازی، حاکم وقت خراسان و متولی‌باشی آستان قدس رضوی(1301-1303ق) جذامیان را جمع‌آوری و آنان را در بخشی از زمین‌های شادکن از موقوفات آستان قدس رضوی به نام قلعه محراب‌خان جای داد.
وی اضافه کرد: پس از آن، محمد ولی‌خان اسدی در دوره نیابت تولیت خود (1305-1314ش) مجموعه‌ای مجهز به درمانگاه و آشپزخانه برای آنان ساخت. آستان قدس رضوی در سال 1335ش، پس از کارهای تکمیلی دیگر، جذام‌خانه را با همه متعلقاتش به بهداری استان خراسان واگذار کرد که آسایشگاه محراب‌خان نامیده شد. ولی دیری نپایید که با محالفت مجذومان مواجه شد و محراب خان با همه مسائلش مجددا به آستان قدس رضوی برگردانده شد.
یادآور می‌شود، کتاب «آستان قدس رضوی و موقوفه محراب‌خان با تکیه بر اسناد جذامیان» در 480 صفحه و قطع وزیری، به قیمت 190 هزار ریال برای نخستین بار در سال 1395 روانه بازار نشر شده است و علاقه‌مندان می‌توانند از بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی واقع در ضلع شرقی دوربرگردان طبرسی حرم مطهر رضوی، این کتاب را خریداری کنند و جهت مطالعه به کتابخانه تخصصی تاریخ واقع در ساختمان بنیاد پژوهشهای اسلامی مراجعه نمایند.