نخستین نشریه‌های نظامی ایران در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی

۱۳۹۴-۱۱-۲۱

نخستین نشریه های نظامی ایران در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، کارشناس نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی مرکز اسناد و مطبوعات، با اعلام این که افزون بر140 عنوان نشریه تخصصی و نیمه‌تخصصی نظامی در آرشیو مطبوعات این مرکز وجود دارد، اولین نشریه نظامی ایران با عنوان «روزنامه نظامی دولت علیه ایران» و با پایه‌گذاری «میرزا حسین‌خان سپهسالار» را یکی از این موارد خواند و اظهار کرد: اولین شماره از این نشریه در 29 ذیقعده 1293 قمری به چاپ رسید که از شماره سوم به نام «روزنامه نظامی علمیه و ادبیه» تغییر یافت و چاپ آن پس از 19 شماره متوقف شد. وی نشریه «قشون»، را با دوام‌ترین نشریه نظامی خواند که از سال 1300 تا کنون چاپ آن ادامه دارد. حافظی در این ارتباط توضیح داد: این نشریه در طول سال‌ها بارها تغییر نام داده و با عناوینی چون «ارتش» و «مهنامه ارتش» و پس از انقلاب اسلامی با عنوان «صف» به چاپ رسیده که تنها در طول 37 سال گذشته، 1160 شماره از آن منتشر شده است. ابراهیم حافظی تصریح کرد: از میان نشریات نظامی موجود، تنها 20 عنوان متعلق به پیش از پیروزی انقلاب اسلامی است که «روزنامه نظامی دولت علیه ایران»، روزنامه «مریخ»، نشریه«قشون» و مجله «پهلوی» در عصر احمد شاه قاجار و بقیه عناوین در دوره پهلوی منتشر شده است. وی اوج رونق انتشار نشریات در این زمینه را مربوط به پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ویژه در دهه 80 دانست و اظهار داشت: انتشار مجلات کاملاً تخصصی و علمی- پژوهشی از ویژگی‌های نشریات نظامی پس از انقلاب اسلامی است که دانشگاهها سهم بسزایی در این زمینه دارند.
حافظی افزود: بیش از 90 درصد نشریات نظامی در تهران چاپ شده و از نشریات موجود 6 عنوان آن مربوط به مشهد است و مهمترین آن نشریه «پهلوی» است که انتشار آن از سال 1302 در تهران شروع و از سال 1306 به مشهد منتقل شد وچاپ آن تا سال 1309 در مشهد ادامه یافت. وی این نشریه را اولین نشریه نظامی خراسان بزرگ خواند و اعلام کرد: اصفهان، شیراز و رشت از دیگر شهرهایی هستند که یک یا دو عنوان نشریه نظامی از آن‌ها در آرشیو مطبوعات آستان قدس وجود دارد.کارشناس نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی مرکز اسناد و مطبوعات آستان ‌قدس رضوی تشریح کرد: انتشار بیش از 28 عنوان نشریه در حوزه نیروهای هوایی، نظام هوا-فضا و امور وابسته به آن؛ انتشار20 عنوان با موضوعات خانواده، سربازان، ارائه اطلاعات و سرگرمی برای این قشر و همچنین چاپ مقاله‌ها و مطالبی با موضوع فنون و تجهیزات نظامی؛ نیروی زمینی ارتش؛ جنبه‌های دفاعی و نظامی؛ نیروهای انتظامی و خدمات وابسته آن‌ها مهمترین بحث و رویکرد مقاله نویسی در نشریات نظامی ایران تا کنون بوده است. وی از مهمترین‌ نشریه‌های پیش و پس از انقلاب اسلامی موجود در این آرشیو یاد کرد و گفت: اخبار تازه روز، آسمان ایران، ایران نما، بهداری ارتش، پرواز، پهلوی، پیام پاسداران، پیک دریا، سازمان دفاع غیرنظامی، ژاندارمری، سپه، مراقبت پرواز، مریخ، نیروی زمینی شاهنشاهی، و نیروی هوائی شاهنشاهی مهمترین نشریه‌های نظامی ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی است و مواردی چون: امین جامعه، اندیشه انتظامی و مرز، پدافند غیر عامل، پژوهش های مدیریت انتظامی، پلیس بین الملل، پهپادها و آینده، ترجمان نظامی، جنگ الکترونیک، دانش انتظامی، خلیج فارس و امنیت، دیده‌بان پلیس، سیاست دفاعی، صنایع هوا فضا، طب نظامی، علوم و فنون نظامی، فرماندهی و ستاد، مطالعات تاریخی- نظامی، نگهبان انقلاب اسلامی و ... از عناوین مهم‌ترین نشریات دوران انقلاب اسلامی است.