نشست تخصصی « معرفی مشهد به عنوان پایتخت عکاسی زیارتی در جهان اسلام"

به مناسبت هفته عکس های تاریخی و با هماهنگی های انجام شده از طرف سرکار خانم نسرین ترابی(کارشناس برجسته در حوزه عکاسی زیارتی حرم امام رضا(ع)) ، در تاریخ 26 /8/ 1396 نشست تخصصی «معرفی مشهد به عنوان پایتخت عکاسی زیارتی در جهان اسلام» با حضور متخصصان ، کارشناسان داخلی و خارجی و جمعی از عکاسان زیارتی مشهد و آستان قدس در دهه های 50 و 60  از جمله ، علی اصغر ناصری مهر، حسن توکلی ، حمید عربلین و علاقه مندان به اسناد تصویری در مدیریت اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی برگزار گردید.

در ابتدا دکتر ابوالفضل حسن‌آبادی( مدیریت محترم اسناد و مطبوعات آستان قدس) این نشست را در راستای نام گذاری مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2017 دانست و اظهار داشت: نام ایران در میان اولین کشورهایی که عکاسی به آن‌ها راه پیدا کرد قرار دارد و این صنعت خیلی زود به شهر مشهد و آستان قدس رضوی، حرم مطهر رضوی وارد شد و این در حالی است که از گذشته تاکنون بزرگترین عکاسان مشهد با آستان قدس رضوی همکاری داشته‌اند .

در ادامه نسرین ترابی نیز در سخنان خود به بیان پیشینه عکاسی زیارتی پرداخته و همچنین از اولین عکاس باشی های آستان قدس رضوی یاد کرد. وی با بیان اینکه آنتونیو جیانوزی ؛ مدرس مدرسه نظام ایتالیایی در ایران ، اولین تصاویر از حرم مطهررضوی را در سال 1275 قمری ثبت کرده است، تصریح کرد: آقارضا عکاس باشی در سال 1283، منوچهر خان در سال 1300، عبدالله میرزا قاجار در طول سالهای 1308 تا 1311 و امیرخان قاجار فرزند سلطان محمد میرزا سیف الدوله در طی سالهای 1313 تا 1315 قمری جزواولین عکاسانی می باشند که از مجموعه آستان قدس و حرم امام رضا(ع) به عکاسی مشغول بودند. این پژوهشگر اسناد تصویری، عکاسی زیارتی را از ابعاد مختلف چون مردم شناسی، فرهنگ شناسی، و بررسی سیر تحول پوشش مورد توجه خواند و با بیان اینکه عکاسی زیارتی همواره با نوآوری همراه بوده است، گفت: عکس های دست رنگ (رنگ آمیزی عکس های سیاه و سفید) از جمله این خلاقیت ها بوده است.  وی به تصویر اولین پرده از عکاسی های حرم بارگاه توسط غلامحسین عربلین، با بیش از 80 سال قدمت اشاره و بیان کرد: عکاسی زیارتی یک سوغات و پیام فرهنگی به ویژه برای زوار دیگر کشورها به شمار میرود.

آقای پاسکواله دوریا؛ نویسنده، روزنامه‌نگار و پژوهشگر ایتالیایی که به عنوان مهمان ویژه و همشهری آنتونیو جیانوزی اولین عکاس خارجی که در شهر مشهد به عکاسی پرداخته است و مولف کتابی درباره این عکاس ایتالیایی آستان قدس می باشد در این نشست حضور داشته و در ابتدا با ابراز شگفتی از معماری و شکوه حرم مطهر رضوی، ثبت این مکان مقدس در یونسکو را آرزو کرد. وی که از ماترا؛ پایتخت فرهنگی اروپای 2019، به مشهد سفر کرده است، آنتونیو جیانوزی را فردی مهم برای ایران و ایتالیا خواند و گفت: زندگی جیانوزی دو بخش مهم دارد که در نیمه اول در لباس یک نظامی برای آزادی وطنش شجاعانه جنگیده و در نیمه دوم، با قرار گیری در فضای حرم رضوی با فاصله گرفتن از روحیه نظامی، تبدیل به عکاسی می شود که نه فقط از معماری، بلکه از یک حس عرفانی عکس می گیرد. این پژوهشگر و روزنامه نگار ایتالیایی افزود: جیانوزی با این عکس ها به دنبال یافتن حس مذهبی در وجود خودش بوده و خواسته این حس را به ما نیز منتقل کند. او در حرم امام رضا توانسته است قدر مذهبی خود را بیابد و راه را نشان دهد و این بسیار ارزشمند است. اگر کسی بخواهد و تلاش کند از میان این عکس ها می تواند این راه را پیدا کند. وی افزود: عکس هایی که جیانوزی به جا گذاشته است با دیدگاه یک فرد نظامی گرفته نشده و قصد او نیز تجارت نبوده ، بلکه پیغام صلح همگانی است .

مهدی حسامی(کارشناس مسئول مخزن اسناد آستان قدس رضوی) نیز از دیگر سخنرانان این نشست بود. وی با بیان اینکه ایران نخستین کشور مسلمان در تاریخ عکاسی است، به معرفی عکاسان آستان قدس پرداخته و این که قدیمی ترین سند پرداخت مواجب به عکاس باشی آستان قدس ، مربوط به سید رضا قوام السادات عکاس باشی در سال 1321 قمری است به گوشه ای از ابعاد زندگی این عکاسان اشاره کرده و در ادامه به نمایش برخی از قدیمی ترین عکس های موجود در این مرکز پرداخت.

محمد نظرزاده(مسئول بخش تاریخ شفاهی آستان قدس)، دکتر نیلوفر منیعی( معمار و ایرانی مقیم پاریس و نوادۀ ملک قاسم میرزا قاجار)؛ از اولین عکاسان ایران، و همچنین آقایان حمید عرب لین، محمد بابایی،  علی اصغر ناصری ناصری و حسن توکلی از دیگر افرادی بودند که در این نشست به بیان سخنان و خاطرات خود پرداختندکه بسیارمورد توجه حضار قرار گرفت.

لازم به ذکر می باشد که در حاشیه نشست نیز پوستر و نمایشگاه عکس های قدیمی در فضای مدیریت اسناد و مطبوعات به نمایش در آمد. 
مهدی حسامی ( کارشناس مسئول مخزن اسناد آستان قدس رضوی)