اسناد موقوفات عزاداری در حرم مطهر رضوی

۱۳۹۵-۰۷-۱۴

برگزاری مراسم سوگواری و عزا و ذکر مصیبت به مناسبت های مختلف در حرم مطهر امام رضا از قدیم الایام مرسوم بوده است و در ایام وفات ائمه اطهار به خصوص در ماههای محرم، صفر، رمضان و ایام فاطمیه این مجالس برگزار می شده است و روضه خوانان، نوحه خوانان و خطبای آستان قدس در دارالضیافه، دارالذکر، دارالحفاظ یا ایوان طلا به ذکر مصیبت می پرداختند. در این مراسم دستوراتی نیز توسط متولی باشی یا نایب التولیه به تحویلداران کل یا دربان باشیان جهت برپایی این مراسم بر مبنای برخی از موقوفات داده شده است.
زنده نگهداشتن شعائر و مراسم مذهبی یکی از راههای مبارزه با تهاجم فرهنگی است و بی شک سنت حسنه وقف یکی از راههای حفظ این شعائر بوده است. با توجه به اهتمام زیاد شخص رسول خدا (ص) و جانشینان آن حضرت به مسأله وقف می توان به جایگاه و نقش وقف در پویایی اسلام پی برد.
شیعیان که در طی قرن ها از آزادی عمل برای اجرای مراسم عزاداری برخوردار نبودند پس از به دست گرفتن قدرت سیاسی و به منظور پشتیبانی و یا کسب ثواب دنیوی و اخروی اموال زیادی را وقف برگزاری این مراسم کردند و سعی در زنده نگهداشتن شعائر دینی نمودند. در این میان، بانوان نیز در این امر سهیم بوده اند.
همواره بخشی از مصارف موقوفات در رابطه با ترویج فرهنگ و عزاداری اهل بیت(ع) صورت می‌گیرد و بخش عمده‌ای از نیات واقفان در رابطه با عزاداری امام حسین(ع) و اهل بیت بوده است.
در مجموعه اسناد ارزشمند مدیریت امور اسناد و مطبوعات صدها سند مرتبط با برگزاری این مراسم از محل مصارف موقوفات موجود می باشد که ما را با وضعیت و برگزاری این مراسم آشنا می کند. از جمله واقفانی که بر اساس موقوفات آن ها مراسم روضه خوانی برگزار می شده است می توان به میرزا فضل الله وزیر نظام، امین السلطان، انیس الدوله، جعفر قلی میرزا، میرزا مهدی لشکرنویس، حاجی باقر سمنانی و میرزا عبدااله خان لنکرانی و ... اشاره کرد. کاظم جهانگیری کلاته (کارشناس اتاق محققان اسناد آستان قدس رضوی)

در ذیل به دو نمونه از این اسناد اشاره می گردد: