پژوهشی در عقدنامه های ازدواج دوره قاجار
مریم جواهری
 

عقدنامه‌ها که در واقع به نوعی به پیمان ازدواج بین زن و مرد مشروعیت می‌بخشند، اسناد معتبری هستند که از جمله منابع مهم شناخت تاریخ به شمار می‌روند. تعلق عقدنامه‌ها به همه اقشار مردم و تمامی نواحی جغرافیایی، مشخص شدن بخشی از روابط حقوقی، اقتصادی و اجتماعی بین زوجین و همچنین ویژگی‌های هنری بخشی از عقدنامه‌ها، ارزش خاصی به این اسناد بخشیده است. بررسی عقدنامه‌ها اطلاعات معتبر و ذی قیمتی پیرامون جنبه‌های مختلف زندگی مردم همانند آداب و رسوم ازدواج در جوامع شهری و روستایی و بین طبقات مختلف اجتماعی، نقش مذهب بر امر ازدواج، وجوه حقوقی و اقتصادی مهریه‌ها، اوزان و مقیاس‌ها و سبک معماری خاص آن دوره، وضعیت زنان و تلاش‌های ایشان برای کسب امتیازات حقوقی بیشتر، سبک نگارش اسناد و ... در اختیار محققین می‌گذارد.
کتاب حاضر به بررسی عقدنامه‌های متعلق به عصر قاجاریه موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی می‌ پردازد. دوره ای که وارث پیامدهای ناشی از سال‌ها منازعات داخلی و نبردهای خارجی پس از انقراض صفویه بود و نا آگاهی زمامداران مملکت نسبت به پدیده استعمار و ابزارهای اجرایی آن و عدم شناخت موقعیت استراتژیک ایران، وضعیت کشور را بحرانی کرده بود. در کنار این مشکلات اساسی، ایجاد تحولات فرهنگی، تأسیس و گسترش مدارس جدید، چاپ روزنامه‌های متعدد، آشنایی مردم با فرهنگ و حکومت‌های سایر کشورها، انقلاب مشروطیت، تشکیل مجلس، تدوین قانون اساسی، شکل گیری انجمن‌ها و احزاب سیاسی و ... موجب تغییر وتحول در اندیشه عامه مردم شد که به نوعی انعکاس آن را می‌توان در عقدنامه‌ها که در واقع منظر زندگی عادی و روزمره مردم هستند مشاهده کرد.
کتاب حاوی یک مقدمه تحلیلی و نیز استنساخ چهل عقد نامه به همراه تصاویر در قطع رحلی است.
این کتاب به همت سازمان کتابخانه ها،موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و بنیاد پژوهشهای اسلامی به قیمت 180000ریال در سال 1395 منتشر شده است.