مجله تحقیقات روزنامه نگاری: نخستین تلاش ها برای انتشار مجله تخصصی مربوط به مطبوعات در ایران
۱۳۹۵-۱۰-۰۴
مجله تحقیقات روزنامه نگاری: نخستین تلاش ها برای انتشار مجله تخصصی مربوط به مطبوعات در ایران
تهیه و تنظیم: ابراهیم حافظی(کارشناس نمایه سازی مطبوعات)
اولین شماره مجله "تحقیقات روزنامه نگاری" در دی ماه 1344 به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی فریدون پیرزاده در تهران منتشر شد. این مجله در سال اول بهای تکشماره را 15 ریال واشتراک سالیانه را 50 ریال تعیین کرده بود.
تعدادی از مقاله های شماره اول مجله از این قرار است:
- اهمیت مقام مطبوعات و لزوم تشکیل دوره لیسانس روزنامه نگاری دانشگاه
- متن اساسنامه دوره لیسانس روزنامه نگاری دانشگاه تهران
- روزنامه نگاری در ایران، آنچه بوده و هست، و آنچه باید باشد
- چرا تیراژ روزنامه های عصر در ایران بیش از روزنامه های صبح است؟
- اولین توقیف و اولین اعتصاب روزنامه ها در دوران مشروطیت
- بررسی کتابهای روزنامه نگاری
- مشکلات انتشار روزنامه های خارجی در ایران
- فهرست روزنامه ها و مجلات ایران
دکتر ذبیح الله صفا(رئیس دانشکده ادبیات تهران)، علی امیرانی(مدیر مجله خواندنیها)، اسماعیل پوروالی(مدیر نشریه بامشاد)،ابوالقاسم کمالی(رئیس خبرگزاری پارس) و دیگران در اولین شماره مقاله هایی نوشته اند.
مجله تحقیقات روزنامه نگاری اولین مجله خبری و تحلیلی در حوزه روزنامه نگاری است که به صورت تخصصی منتشر شده است. این نشریه که به صورت فصلی چاپ می شده حاوی مقاله های ارزشمندی درباره تاریخ مطبوعات، فنون روزنامه نگاری و مقایسه روزنامه نگاری ایران با دیگر کشورهاست.
از مجله تحقیقات روزنامه نگاری طی 8 سال 34 شماره منتشر شده است . در اولین شماره اش نوشته است:
« چهار سال پیش در دیباچه کتاب آیین روزنامه نگاری نوشتم هگل فیلسوف آلمانی می گفت مطالعه روزنامه برای من بمنزله دعای صبح است. روزی که او این تعبیر را بیان می کرد نه دامنه علوم و اختراعات بوسعت کنونی بود و نه جهان تا این اندازه کوچک. شاید علاقه مردم آن روز جهان به آگاهی از وقایع و اتفاقات روزمره کم از امروز نبود. ... اگر در عصر هگل مطالعه روزنامه برای فیلسوفی مثل او دعای صبح محسوب می شد در عصر ما روزنامه برای همه افراد و آحاد یک ملت چیزی ضرورتر از غذاست, زیرا روزنامه زمان ما در حقیقت ورقی از تاریخ ما و همه ملت‌های جهان است.» این سرمقاله که به قلم پیرزاده نوشته شده در ادامه آورده است: «مجله تحقیقات روزنامه نگاری به عنوان نخستین نشریه اختصاصی روزنامه نگاران حرفه ای ایران هر سه ماه یکبار منتشر خواهد شد. این نشریه حاوی کلیه رویدادهای مهم مطبوعاتی ایران و جهان در زمینه های نگارش، فنی، آگهی، توزیع و عکاسی مطبوعاتی است و علاوه بر مباحث مربوط بروزنامه و مجله به تحولات و پیشرفتهای مربوط بدیگر وسایل خبری مانند رادیو، تلویزیون و فیلمهای خبری و همچنین روابط عمومی که بستگی با حرفه روزنامه نگاری دارد اشاره خواهد نمود.»
از دیگر شخصیت ها و روزنامه نگاران مهمی که با این مجله همکاری داشته اند و نوشته های آنها به چاپ رسیده است. استاد فرامرزی سردبیر روزنامه کیهان، علی بهزادی مدیر مجله سپید و سیاه، مسعود برزین روزنامه نگار، دکتر کاظم معتمد نژاد، محمود نفیسی، ابراهیم رشید پور و ... هستند. دکتر ابراهیم رشیدپور دانشیار آموزش سمعی و بصری و رادیو تلویزیون تربیتی دانشکده علوم تربیتی تهران بیشترین مقاله را در مجله چاپ کرده است که عمده
آنها به بحث رسانه های گروهی ودیداری و شنیداری پرداخته است. دکتر محمدرضا عسکری معاون خبرگزاری فرانسه در ایران بعد از رشید پور مقاله های بساری در زمینه مسائل مطبوعاتی و تاریخ مطبوعات به چاپ رسانده است.
اختصاص شماره 18 و 19 مجله به تاریخ مطبوعات ایران و ارائه مقالاتی در این زمینه به قلم زین العابدین رهنما، محمد اسماعیل رضوانی، نیره سعیدی، باستانی پاریزی از اتفاقات مهم مجله است.
سلسله مقاله های محمود نفیسی درباره تاریخچه مطبوعات ایران که در چندین شماره مجله چاپ شده خواندنی و قابل استناد است.
اخبار مطبوعاتی مندرج در هر شماره اطلاعات مفیدی از اوضاع روزنامه نگاری ایران و جهان به مخاطب منتقل می کند. چاپ فهرست نشریات در حال انتشار تهران و شهرستانها که در آخرین صفحات برخی شماره ها چاپ شده اطلاعات مفیدی از روزنامه نگاری شهرهای مختلف ایران به دست می دهد.
مجله تحقیات روزنامه نگاری هرچند بعد از دو سه سالی با فراز و نشیب روبرو شد و انتشار آن نامنظم گردید ولی از منابع مرجع روزنامه نگاری ایران قبل از انقلاب اسلامی بشمار می رود. مجله ای که با کاغذ مرغوب و جلد های رنگی به دست مخاطب می رسیده است و بعد از آن به ویژه پس از انقلاب اسلامی، هر چند مجلاتی در این زمینه ظهور کرده اند ولی اگر مجلات انگشت شماری چون "رسانه" را مختص به رسانه های گروهی بدانیم تا روزنامه نگاری، نشریه ای که بتواند شماره های منتشر شده آن به 30 برسد را شاهد نبوده ایم . مجلاتی چون مطبوعات بهارستان و پژوهشنامه مطبوعات ایران از جمله تلاشهای فعالان این عرصه برای مقاله نویسی در زمینه مطبوعات است.
از دیگر شخصیت ها و روزنامه نگاران مهمی که با این مجله همکاری داشته اند و نوشته های آنها به چاپ رسیده است. استاد فرامرزی سردبیر روزنامه کیهان، علی بهزادی مدیر مجله سپید و سیاه، مسعود برزین روزنامه نگار، دکتر کاظم معتمد نژاد، محمود نفیسی، ابراهیم رشید پور و ... هستند. دکتر ابراهیم رشیدپور دانشیار آموزش سمعی و بصری و رادیو تلویزیون تربیتی دانشکده علوم تربیتی تهران بیشترین مقاله را در مجله چاپ کرده است که عمده
آنها به بحث رسانه های گروهی ودیداری و شنیداری پرداخته است. دکتر محمدرضا عسکری معاون خبرگزاری فرانسه در ایران بعد از رشید پور مقاله های بساری در زمینه مسائل مطبوعاتی و تاریخ مطبوعات به چاپ رسانده است.
اختصاص شماره 18 و 19 مجله به تاریخ مطبوعات ایران و ارائه مقالاتی در این زمینه به قلم زین العابدین رهنما، محمد اسماعیل رضوانی، نیره سعیدی، باستانی پاریزی از اتفاقات مهم مجله است.
سلسله مقاله های محمود نفیسی درباره تاریخچه مطبوعات ایران که در چندین شماره مجله چاپ شده خواندنی و قابل استناد است.
اخبار مطبوعاتی مندرج در هر شماره اطلاعات مفیدی از اوضاع روزنامه نگاری ایران و جهان به مخاطب منتقل می کند. چاپ فهرست نشریات در حال انتشار تهران و شهرستانها که در آخرین صفحات برخی شماره ها چاپ شده اطلاعات مفیدی از روزنامه نگاری شهرهای مختلف ایران به دست می دهد.
مجله تحقیات روزنامه نگاری هرچند بعد از دو سه سالی با فراز و نشیب روبرو شد و انتشار آن نامنظم گردید ولی از منابع مرجع روزنامه نگاری ایران قبل از انقلاب اسلامی بشمار می رود. مجله ای که با کاغذ مرغوب و جلد های رنگی به دست مخاطب می رسیده است و بعد از آن به ویژه پس از انقلاب اسلامی، هر چند مجلاتی در این زمینه ظهور کرده اند ولی اگر مجلات انگشت شماری چون "رسانه" را مختص به رسانه های گروهی بدانیم تا روزنامه نگاری، نشریه ای که بتواند شماره های منتشر شده آن به 30 برسد را شاهد نبوده ایم . مجلاتی چون مطبوعات بهارستان و پژوهشنامه مطبوعات ایران از جمله تلاشهای فعالان این عرصه برای مقاله نویسی در زمینه مطبوعات است.
سید فرید قاسمی در سال 1393 کتاب “تحقیقات روزنامه‌نگاری” را توسط انتشارات امیر کبیر منتشر کرد و در شمارگان ۵۰۰ نسخه در اختیار علاقه مندان قرار گرفت. این کتاب در ۱۸۳ صفحه به معرفی نشریه “تحقیقات روزنامه‌نگاری” پرداخته است.کتاب “تحقیقات روزنامه‌نگاری” پس از مقدمه به شناسنامه، تاریخچه، گردانندگان و نویسندگان این نشریه پرداخته استاین کتاب در قطع جیبی و با قیمت ۶۰ هزار ریال به طور انحصاری در کتابفروشیهای امیرکبیر در اختیار علاقمندان قرار دارد.
منابع و مآخذ:
آرشیو مجله تحقیقات روزنامه نگاری در کتابخانه آستان قدس رضوی
قاسمی، سید فرید. تحقیقات روزنامه نگاری.- تهران: امیرکبیر، 1393
افزودن دیدگاه جدید:
فصلنامه،پژوهشنامه مطالعات آرشیوی
فصلنامه ای است علمی–تخصصی درحوزه اسناد مکتوب وشفاهی که قصد دارد پژوهش هایی را باتکیه براسناد موجود در آستان قدس و سایر مراکز آرشیوی منتشرکند.
