فعالیتهای واحد مطالعات دفاع مقدس
سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با هدف حفظ ارزش های دفاع مقدس از طریق تهیه و گردآوری کلیه آثار حوزه ادبیات دفاع مقدس فرصتی فراهم نمود تا محققان و پژوهشگران این عرصه با فراغ بال بیشتری به تولید محتوی بپردازند. واحد مطالعات ادبیات دفاع مقدس در مهرماه 1398 همزمان با سالروز آغاز جنگ تحمیلی (1359ه.ش) و آغاز هفته دفاع مقدس در مجموعۀ کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی تأسیس گردید.
برگزاری نشست های تخصصی، فعالسازی گروههای علمی و پژوهشی، بهرهبرداری مناسب از توانمندیهای کلیه سامان های مرتبط با این حوزه، نیازسنجی پژوهشی در موضوع ادبیات پایداری، ایجاد تعامل علمی با سایر مراکز و سازمانهای تحقیقی و پژوهشی و دانشگاهی از جمله کارهای واحد مطالعات ادبیات دفاع مقدس است.
نشستهای تخصصی و عمومی با محوریت دفاع مقدس در سال 1398:
نشست تخصصی بررسی راهکارهای نگارش کتب فاخر دفاع مقدس 8 خرداد 1398 به مناسبت آزادسازی خرمشهر
افتتاح واحد مطالعات دفاع مقدس مهر 98 در گرامی داشت هفته دفاع مقدس
برگزاری نشستهای خوانش متون دفاع مقدس با حضور نویسنده، راوی و قهرنان بازمانده کتاب و صاحبنظران
نشست اول تاریخ شفاهی: تدوین در تاریخ شفاهی جنگ؛ چیستی و چرایی؟ در هفته گرامی داشت دفاع مقدس
برگزاری دومین نشست تخصصی چالشهای استفاده از تاریخ شفاهی در...
1
چهارشنبه 8/3/1398
نشست تخصصی راهکارهای نگارش کتاب فاخر دفاع مقدس، برگزار شد.
اندیشگاه رضوی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با همکاری اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس خراسان رضوی نشست تخصصی بررسی راهکارهای نگارش کتاب فاخر در حوزه دفاع مقدس را برگزار کرد.
نشست به همت اندیشگاه رضوی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و با همکاری اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس خراسان رضوی برگزار شد. سعید عاکف، سید علیرضا مهرداد، دکتر علی کرامتیمقدم،میر محمد کاظم تارخ ، عیسی سلیمانی، حمید جهانگیری فیضآبادی و غلامحسین غلامنیا برخی از نویسندگان مشهدی بودند که در این نشست حضور داشتند.
به گزارش گنجینۀ رضوی، نشست تخصصی بررسی راهکارهای نگارش کتاب فاخر در حوزۀ دفاع مقدس، با حضور نویسندگان و جمعی از کارشناسان این حوزه، در مرکز اسناد آستان قدس رضوی برگزار شد.
مسئول دفتر ادبیات ادارۀ کل حفظ آثار در این نشست با اشاره به نقش مهم خراسان رضوی در دفاع مقدس تصریح کرد: 13 یگان از خراسان رضوی در جنگ شرکت داشتند درحالیکه از بسیاری شهرهای ایران تنها یک گردان به جنگ اعزام شدند اما کموکیف آثار تولیدشده در این شهرها بسیار بیشتر از خراسان رضوی است.
دکتر جعفر عشقی با بیان اینکه هنوز کتابی که نقش خراسان رضوی را در دفاع مقدس بهدرستی تبیین کند تولید نشده است، افزود: تاکنون در این حوزه بسیار ضعیف عمل شده اما باید از طریق تشکیل یک کارگروه، تنظیم شیوهنامه و افزایش سطح نویسندگان خراسانی، آثار فاخری را در این حوزه تولید کرد.
این نشست به همت اندیشگاه رضوی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و با همکاری اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس خراسان رضوی برگزار شد. سعید عاکف، سید علیرضا مهرداد، دکتر علی کرامتیمقدم،میر محمد کاظم تارخ ، عیسی سلیمانی، حمید جهانگیری فیضآبادی و غلامحسین غلامنیا برخی از نویسندگان مشهدی بودند که در این نشست حضور داشتند.
2
دوشنبه 1/7/1397
اولین خوانش متون دفاع مقدس (3کتاب+3نویسنده) برگزار شد.
اولین نشست ادبی خوانش کتاب با موضوع دفاع مقدس، در کتابخانه تخصصی ادبیات در پاسداشت هفته دفاع مقدس
به مناسبت گرامی داشت هفته دفاع مقدس، خوانش کتاب با موضوع دفاع مقدس، در کتابخانه تخصصی ادبیات برگزار شد. این نشست با حضور استاد سیدعلیرضا مهرداد، چهره ادبی در حوزه دفاع مقدس که نویسنده، مدرس و داور جشنواره های متعدد می باشند که از 15 سالگی وارد جبهه جنگ شده و سابقه شش سال حضور در جبهه و پس از آن حضور در جبهه فرهنگی را داراست، برگزار شد. نویسنده کتب: ابوفاضل، گلبو، گلهای این باغ و آثار ارزشمند دیگری از خاطرات و زندگی داستانی شهدای دافاع مقدس به عنوان کارشناس مجری این نشست ادبی، ضمن اشاره به فرمایش مقام معظم رهبری در خصوص زنده نگه داشتن یاد شهیدان و دفاع مقدس که گنجینه ای تمام نشدنی است، رزم نامه نویسی سربازان را در دنیا نوشتاری رایج دانست که اتفاقا منجر به خلق آثار فاخری شده است، بویژه که نویسنده کتب داستانی جنگ خود در صحنه های نبرد حضور داشته باشد. وی نوشتن خاطرات در شرق و غرب را با اشاره به شاهکارهای داستانی مثل وداع با اسلحه اثر همینگوی یا آثار تولستوی یا اوریانا فالانچی خبرنگاری که در بحبوحه جنگ نوشتند اشاره کرد.
در ادامه خانم مریم عرفانیان، نویسنده باذوقی که در وصف رزمندگان و شهدای دفاع مقدس مینویسد و از نوجوانی ذوق نوشتاری خود را دنبال نموده است و نویسنده ای با آثار متعدد در حوزه دفاع مقدس است، کتاب راهی برای رفتن را که خاطرات بتول خورشاهی است، خاطرات شگفتی شیرزنی که با از خودگذشتگی، چه در دوران انقلاب، چه در دوران جنگ تحمیلی، نقش پر رنگی در عرصه جنگ و دفاع ایفا نمود و با خاطرات او ادبیات پایداری و دفاع مقدس شاهد نقشی دیگر شد.
کتاب راهی برای رفتن، قصه زن پرستار مبارزی است که سرنوشت و نقش او به شگفتی شبیه است و سندی واقعی برای آیندگان. تمام اسامی اشخاص، مکانها و تاریخها در این اثر حقیقی است و این کتاب مستندی از زندگی واقعی شیرزنی که به عشق حضرت زینب در پی هدف خویش تلاش و مبارزه کرد و سختیها را به جان خرید. خوانش منتخبی جذاب از کتاب توسط نویسنده به تکمیل معرفی اثر افزود. استاد مهرداد به تقدیم شدن این کتاب به مقام معظم رهبری اشاره نمودند و داستان شگفت خانم خورشاهی که کرامات و خارق العاده ها در آن مشهود و بی شباهت به تخیل نیست اما حقیقت است.
سپس استاد مهرداد با اشاره به کتاب وقتی سایه ها جان می گیرند، درباره مقدمه عالی اثر که بسیار قوی نوشته شده و خود بابی برای ورود مشتاقانه به خوانش اثر است، افزود 60 درصد توجه مخاطب کتاب با صفحات ابتدایی برانگیخته میشود و مقدمه قوی پنجره ای رو به کتاب است، سلیقه راوی و نویسنده را در این اثر قابل توجه دانست و به خوانش داستان کوچ و چینش کلمات و توصیف زیبای عبارات اشاره نمود.
سرهنگ طیب بقایی مقدم، کهنه سرباز جنگ، از تخریب چی های خراسان و ارتش و راوی کتاب وقتی سایه ها جان می گیرند به قلم محبوبه رضوی نیا، با حضور در این نشست ادبی بیان کرد جنگ هنوز تمام نشده و احساس می کنم رسالت ما این است که آن صحنه ها و رشادتها را با ثبت خاطرات به اطلاع آنان که در جنگ حضور نداشتند و درباره آن اطلاعات کمی دارند برسانیم و این رسالت ما در جبهه فرهنگی امروز است و به این دلیل خاطرات خود را در کتابی گردآورده تا از تحریف صحنه های نبرد و مجاهدت رزمندگان و شهدای دفاع مقدس جلوگیری شود.
طیب بقایی مقدم درباره عنوان کتاب گفت همانطور که میادین مین مانند دشمنانی در استتار هستند و مثل سایه هایی که کم کم جان می گیرند، همچنین عنوان کتاب، اشاره به افرادی که مین خنثی می کردند یا در واحد تخریب، تدارکات یا دیگر قسمتهایی فعالیت می کردند و در زمره افراد مطرح نبودند ولی نقشی موثر ایفا کردند هم به نوعی اشاره دارد.
راوی خاطرات خودنوشت، آقای طیب بقایی مقدم، از حضورشان در واحد مهندسی رزمی برای خنثی سازی و کار با مین و مواد منفجره و پاکسازی مناطق تخریب شده خاطراتی بیان نمود که اشک شوق و غم در آن مشهود بود، شوق دلاوری های مردان بی ادعا و غم دیدن لحظات شهادت و یا مصدومیت و نگرانی و دلهره های خانواده ها در زمان جنگ.
راوی اثر این کتاب را حول دو محور مهم دانست، اول محور سرنوشت انسان و دوم اشاره به این مهم که در طول هشت سال دفاع جانانه، چطور رزمندگان اسلام موفق شدند معادلات دشمن را که غیر از رژیم بعثی صدام، چندین کشور دیگر هم کمک صدام در جنگ علیه ایران بودند، برهم بریزند و در عملیاتهای مختلف به صورت کوتاه مدت یا بلند مدت پیروز میدان باشند.
استاد مهرداد، کارشناس مجری نشست، از وجوه برجسته کتاب را حضور راوی در جنگ و جبهه و نقش فعال ایشان در طول سالها و نقل خاطرلتی که ملموس بوده و حس شده و بیان نکات جالب در واحد تخریب با حضور ایشان را یادآور شد.
سپس خانم محبوبه رضوی نیا، نویسنده کتاب وقتی سایه ها جان می گیرند، به خوانش بخشی منتخب از کتاب پرداخت.
کتاب حماسه کاوه به قلم حمیدرضا صدوقی، نویسنده ای با قلم خوب برای نظامی نویسی و نثر فخیم و سنگین، که به بیان جزییات حوادث در آثار پرداخته و کتاب در دهه هشتاد چاپ و مجددا نیز بازچاپ شده است، به بیان خاطرات و زندگی نامه سردار شهید محمود کاوه می پردازد. بخشی از این اثر توسط استاد مهرداد خوانش شد.
3
شنبه 6مهر1398، ساعت 9 صبح، با حضور مسئولین سازمان و صاحبنظران دفاع مقدس، واحد مطالعات دفاع مقدس افتتاح شد.
به مناسبت هفتۀ دفاع مقدّس، «واحد مطالعات دفاع مقدّس» در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی آغاز به کار کرد.
واحد مطالعات دفاع مقدس در کتابخانۀ رضوی افتتاح شد
به مناسبت هفتۀ دفاع مقدّس، «واحد مطالعات دفاع مقدّس» در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی آغاز به کار کرد.
به گزارش گنجینۀ رضوی، مراسم افتتاح این واحد مطالعاتی با حضور جمعی از اندیشمندان حوزۀ دفاع مقدس و صاحبنظران این حوزه، ساعتی پیش در محل کتابخانۀ تخصصی ادبیاتِ کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی انجام شد.
معاون امور کتابخانههای آستان قدس رضوی در این باره توضیح داد: این واحد مطالعاتی با حدود 9 هزار منبع چاپی و یک هزار منبع غیرچاپی شامل منابع شنیداری و دیداری و پایگاهها با موضوع دفاع مقدس، به همت اندیشگاه رضوی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی آمادۀ ارائه خدمات به پژوهشگران این حوزه است.
حسین خسروی، هدف از راهاندازی این مرکز را حفظ ارزشهای دفاع مقدس از طریق تهیه و گردآوری کلیۀ آثار حوزۀ ادبیات دفاع مقدس خواند و افزود: ایجاد اتاق فکری برای سازمانها و مؤسسات فعال در حوزۀ دفاع مقدس در راستای برنامهریزیهای مشترک در جهت ارائه به جامعه و فعالسازی گروههای علمی و پژوهشی، برگزاری نشستهای تخصصی، انـجام پژوهشهای علـمی و کاربردی در خصوص دفاع مقدس، تربیت پژوهشگر و نیروهای متخصص در حوزۀ ادبیات مقاومت،ترویج ادبیات مقاومت و پایداری در برابر استکبار جهانی و انتقال آن به نسلهای آینده، راهاندازی پایگاه دیجیتالی به منظور ایجاد ارتباط علمی با پژوهشگران و صاحبنظران، مجموعهسازی و جمعآوری کتب، پایاننامهها، نشریات و محصولات صوتی، تصویری و... و بهرهبرداری مناسب از توانمندیهای کلیه سازمانهای مرتبط با این حوزه از دیگر اهداف ایجاد این مرکز است.
در ادامه، مدیر مرکز امور بینالملل آستان قدس رضوی با ابراز اینکه باید علم اجمالی را به علم تفصیلی تبدیل کرد تا بتوان از آن استفاده کرد، ادامه داد: باید آن نیروی روحانی عظیمی را که در جبهههای جنگ منشأ تحول بزرگی شد که برای جهان غیرقابل درک بود و در مقابل چشم انسانهای عاقل به حقیقت ظاهر گشت، شناسایی نموده و آن را در حوزههای مختلف سیاست، اجتماع، اقتصاد، مسائل خانواده، رشد علمی و... مدلسازی کنیم.
دکتر محمدعلی موحدی محصل توس بر لزوم راهاندازی این مرکز تأکید کرد و گفت: سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی پیوسته گامهای بلندی را در راستای اعتلای فرهنگ غنی این کشور و بالابردن سطح علمی و دینی جامعه برداشته است و افتتاح این کتابخانه نیز گام مؤثری در جهت تمرکز بر ابعاد مختلف دفاع مقدس و بهرهبرداری از آن در دیگر مسائل روز و نیازهای جامعه است که امید است پس از این شاهد اتفاقات خوبی در این حوزه باشیم.
سپس نسرین کمالیپور، کارشناس کتابخانۀ تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی، با بیان اینکه پیش از این پیوسته فعالان هنرمند و پژوهشگر حوزۀ دفاع مقدس در راستای پژوهشهای خود درخواست راهاندازی مرکزی جامع در حوزۀ مطالعات دفاع مقدس را ابراز کردهاند تصریح کرد: خلأ چنین مرکزی با موضوع دفاع مقدس پیوسته در این سازمان احساس میشد و از دیگر برنامههایی که برای آن پیشبینی شده است، میتوان به نیازسنجی پژوهشی در موضوع ادبیات پایداری و ایجاد تعامل علمی با سایر مراکز و سازمانهای تحقیقی و پژوهشی و دانشگاهی اشاره کرد.
در پایان این نشست، از واحد مطالعات دفاع مقدس در محل کتابخانۀ تخصصی ادبیات کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی با حضور مسئولان کتابخانۀ رضوی و صاحبنظران رونمایی شد.
4
یکشنبه 7/7/1398
اولین نشست تخصصی آینده پژوهی تاریخ شفاهی در تالار شیح بهایی برگزار شد.
اولین نشست تخصصی آینده پژوهی تاریخ شفاهی ایران توسط تاریخ شفاهی اندیشگاه رضوی سازمان کتابخانه ها موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با همکاری کارگروه ادبیات دفاع مقدس در تالار شیخ بهایی بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.
تاریخ شفاهی با همکاری کارگروه ادبیات دفاع مقدس اندیشگاه رضوی، اولین نشست تخصصی آینده پژوهی تاریخ شفاهی ایران را برگزار کرد.
اولین نشست تخصصی آینده پژوهی تاریخ شفاهی ایران توسط تاریخ شفاهی اندیشگاه رضوی سازمان کتابخانه ها موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با همکاری کارگروه ادبیات دفاع مقدس در تالار شیخ بهایی بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.
به گزارش آستان نیوز، در این جلسه که با حضور نویسندگان، صاحبنظران و رزمندگان دفاع مقدس برگزار شد، ابوالفضل حسن آبادی مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی با اشاره به هفته گرامیداشت دفاع مقدس، موضوع دلاوری ها و رشادت های رزمندگان اسلام را در جنگ تحمیلی یکی از موضوعاتی عنوان کرد که بعد از پیروزی انقلاب بیشترین سطح پردازش را در محیط های مختلف داشته است.
وی در این جلسه ضمن اشاره به نحوه ثبت تاریخ شفاهی، به تفاوت استفاده از محتوای آن اشاره کرد و گفت: در اکثر نقاط دنیا، مطالب مصاحبه شونده بر روی سایت قرار می¬گیرد و این در حالی است که در ایران بلافاصله بعد از مصاحبه به مکتوب کردن و چاپ آن اقدام می شود.
حسن آبادی گفت: بین تاریخ شفاهی و شفاهی کردن تاریخ تفاوت وجود دارد و در تاریخ نگاری به دنبال اثبات یا رد موضوعی هستیم که در تاریخ شفاهی این هدف دنبال نمی شود.
در ادامه این جلسه سرهنگ یزدی پناه یکی از 57 نفر اسرایی که در ابتدای جنگ به اسارت رژیم بعث در آمده و 10 سال را در زندان های مختلف عراق سپری کرده بود، به بیان خاطراتی از دوران اسارت پرداخت.
وی گفت: جنگ واقعی از آغازین روزهای انقلاب شروع شد که در بخش های مختلف کشور شکل گرفته بود و تا قبل از جنگ ارتش مامور به تقویت پاسگاه های مرزی بود.
سرهنگ طیب بقائی مقدم نیز از رزمندگان دفاع مقدس از دسته نیروی مهندسی با بیان اینکه بیان خاطرات جبهه و جنگ و درس آموزی از فرهنگ دفاع مقدس محدود به هفته دفاع مقدس نیست، گفت: بسیاری از تصمیماتی که گردان ها در شرایط وخیم جنگ گرفتند و معادلات نظامی دشمنان را به هم ریخت همچنان مسکوت باقی مانده و به آن پرداخته نشده است.
وی افزود: در دوران دفاع مقدس بسیاری از زنان و دختران فداکار این سرزمین به همسری جانبازان در آمدند و عاشقانه زیستند که این رفتار باید تبدیل به الگویی برای جوانان ما باشد.
گفتنی است در این جلسه تفاوت تاریخ شفاهی و تاریخ نگاری شفاهی در تاریخ جنگ مورد بحث و بررسی قرار گرفت. همچنین بررسی مهمترین مولفه های موثر در تاریخ شفاهی جنگ از دیگر مباحثی بود که در این جلسه به بررسی گذاشته شد.
5
دوشنبه 4/9/1398، دومین نشست خوانش متون دفاع مقدس با حضور سعید عاکف، ساعت 9 تا 11، در واحد مطالعات دفاع مقدس برگزار شد.
گزارش گنجینۀ رضوی از نشست خوانش متون دفاع مقدس با حضور سعید عاکف در کتابخانه تخصصی ادبیات و واحد مطالعات دفاع مقدس
دومین نشست خوانش متون دفاع مقدس با حضور سعید عاکف، نویسندۀ خاکهای نرم کوشک، به همت اندیشگاه رضوی و بسیج سازمان، با مشارکت اداره کل حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس خراسان رضوی، در کتابخانۀ تخصصی ادبیات و واحد مطالعات دفاع مقدس کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی برگزار شد.
به گزارش گنجینۀ رضوی، در این نشست برخی آثار این نویسندۀ دفاع مقدس با حضور مؤلف، معرفی و برشهایی از آثار خوانش و بررسی شد.
نویسندۀ خاکهای نرم کوشک در این نشست بیان کرد: در نوشتن آثارم پیوسته کوشیدم رو به جلو باشم و هر اثری متفاوت با اثر قبل نوشته شده است.
این نویسندۀ دفاع مقدس در این باره توضیح داد: در کار نوشتن نباید ایستا بود و اساتیدی که تخصص در این زمینه دارند این تفاوت را در آثار من درمییابند؛ چنان که دیگر سبک نوشتن خاکهای نرم کوشک را قبول ندارم و در آثار بعد شیوۀ متفاوتی را در پیش گرفتهام.
وی با انتقاد از برخی آثار منتشرشده در حوزۀ دفاع مقدس بیان کرد: متأسفانه گاه آثاری منتشر میشود که فاقد هرگونه ارزش ادبی است اما نظارتی بر این مسئله نیست.
در ادامه، برخی آثار این نویسنده همچون «هاجر در انتظار»، «رقص در دل آتش» با موضوع زندگی شهید نظرنژاد، «خاطرات شگفت» که به زندگی هشت شهید پرداخته است، «گمشدۀ مزارشریف» با موضوع زندگی سردار «محمدناصر ناصری»، «بزم باران» و چند اثر دیگر معرفی و بخشهایی از آن خوانده شده و مورد بررسی قرار گرفت.
6
یکشنبه 29/10/1398 سومین نشست خوانش متون دفاع مقدس
با حضور نویسنده و شش قهرمان کتاب
سومین نشست خوانش متون دفاع مقدس، با محوریت کتاب «جنون مجنون» و با تأکید بر رشادتهای سردار شهید حاجقاسم سلیمانی در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی برگزار شد.
به گزارش گنجینۀ رضوی، در این نشست که به همت واحد مطالعات دفاع مقدس اندیشگاه رضوی با حضور جمعی از قهرمانان و شخصیتهای کتاب «جنون مجنون» تدوین «حمید جهانگیر فیضآبادی» تشکیل شد، این کتاب توسط قهرمانانش مورد خوانش شفاهی قرار گرفت.
«سید علیرضا مهرداد» به عنوان کارشناسمجری برنامه موضوع این کتاب را خاطرات یک کهنهسرباز جنگ دانست که با قلم سادۀ خود هرچه را دیده به نگارش درآورده است و ادامه داد: این کتاب را از نظر من باید دائره المعارف تخریب لشکر 21 امام رضا(ع) دانست که نویسنده بهخوبی توانسته در آن، حسوحال و اتفاقات تلخ و شیرین جنگ را روایت کند و با روایتش گاه چشم خواننده را به اشک مهمان کند و گاه لبخند را بر لبان او بنشاند.
وی مهمترین ویژگی کتاب «جنون مجنون» را که آن را از دیگر آثار دفاع مقدس متمایز میکند، زندهبودن قهرمانان آن دانست و افزود: برای هر کتابخوانی بسیار پیش آمده که جذب کتابی شده و دوست داشته قهرمانان کتاب را از نزدیک ببیند و با آنان دربارۀ اتفاقات داستان حرف بزند که امکانپذیر نبوده است، اما این کتاب از معدود کتابهایی است که برخی قهرمانان آن هنوز در قید حیاتاند و خواننده میتواند صحت و سقم خواندههایش را از وی جویا شود و دربارۀ اتفاقات با او گفتوگو کند.
مهرداد به بیان خاطراتی از سردار سلیمانی پرداخت و گفت: ابعاد پنهان شخصیت این شهید بزرگوار شاید بعدها بر ما معلوم شود؛ چرا که وی ضمن حضور رشادتمندانه در خط مقدم جبهههای جنگ، برجستگیهای اخلاقی بسیاری داشت که او را نسبت به سایرین در مقام بالاتری قرار میداد.
علیرضا یوسفی در مقام یکی از قهرمانان این کتاب، ضمن بیان خاطراتی از سالهای حضور در جبهه و دوران نوجوانی خود در این نشست تصریح کرد: جملۀ جاودان «مارأیت الا جمیلاً» که یادآور واقعۀ کربلاست، شاید برای کسی که پیوسته با حساب و کتاب مادی همه چیز را سنجیده چندان مفهومی نداشته باشد، اما از آنجا که دفاع مقدس ما اقتدار نهضت زیبای عاشورا بود، در عین تلخیهای ظاهری، زیباییهای خاص خودش را داشت و همچون گنجی است که سالهای سال پیوسته باید استخراج شود و مورد بهرهبرداری قرار گیرد که این وظیفۀ هنرمندان است.
وی که در سن 17 سالگی فرمانده گردان تخریب بوده است، به بیان خاطراتی از سردار شهید حاجقاسم سلیمانی و جانشین فعلی ایشان، سردار قاآنی نیز پرداخت.
در ادامه، جواد کافی، دیگر قهرمان برجستۀ کتاب بیان کرد: در زمان جنگ سلیمانیهای زیادی را از دست دادیم امام آنقدر غصه نخوردیم که برای سردار سلیمانی قلبمان آتش گرفت؛ چرا که آن زمان امید داشتیم نفر بعدی خودمان هستیم که به شربت شهادت مهمانمان میکنند، اما این روزها که از آن فضا فاصله گرفتهایم و میبینیم کسی این چنین رندانه جام شهادت را سر میکشد، داغ حسرت بر دلمان مینشیند.
در پایان، نویسندۀ «جنون مجنون» ضمن قدردانی از کتابخانۀ آستان قدس برای برگزاری این نشست یادآور شد: وقتی با برگزاری چنین جلساتی چنین استقبال خوبی از کتاب صورت میگیرد، از دستاندرکاران انتظار میرود در راستای ترویج ادبیات دفاع مقدس و زندهنگهداشتن خط شهدا پیوسته برای کتب دفاع مقدس چنین جلساتی را برگزار کنند.
گفتنی است که کتاب جنون مجنون در سال 1396 به عنوان کتاب سال استان خراسان رضوی برگزیده شد و در حال حاضر به چاپ چهارم رسیده است.
7
چهارشنبه: 15/11/1398 دومین نشست تخصصی آینده پژوهی در تاریخ شفاهی
عمومی ترین ابزار در مستندسازی وقایع جنگ، تاریخ شفاهی است
مدیر مرکز اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه ها موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، در نشست تخصصی آینده پژوهی در تاریخ شفاهی، عمومی ترین ابزار را در مستندسازی وقایع جنگ تاریخ شفاهی عنوان کرد.
به گزارش آستان نیوز، ابوالفضل حسن آبادی در این نشست تخصصی که 15 بهمن ماه با موضوع «نقش تاریخ شفاهی در مستند نگاری دفاع مقدس» در محل تالار شیخ بهایی با حضور استاد علی رضا کمره ای از اساتید تاریخ شفاهی در ایران، دکتر میردار معاون تدوین مرکز اسناد انقلاب اسلامی، کارشناسانی از بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس، حوزه هنری سوره و نویسندگان و پژوهشگران حوزه جنگ برگزار شد، تاریخ شفاهی را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داد.
وی هدف اصلی از برگزاری نشست های آینده پژوهی در تاریخ شفاهی را نقد و بررسی فعالیتهای انجام گرفته و سمت و سوی رویکردهای گذشته و حال در تاریخ شفاهی برای ارائه دیدگاه های نوین و کارآمد برای آینده عنوان کرد.
حسن آبادی همچنین علت انتخاب موضوع دفاع مقدس در نشست برگزار شده را اهمیت موضوع عنوان کرد که باید در خصوص آینده پژوهی آن تدابیری اندیشید.
وی گرفتن خاطرات و کشف موضوع و محتوا، ترمیم اطلاعات و روشن سازی نقاط تاریک تاریخ و تحلیل و علیت گرایی را محورهای تاریخ شفاهی عنوان کرد و توجه به این سه عنصر در کنار یکدیگر را باعث انسجام و اعتماد به اسناد تاریخ شفاهی دانست.
علی رضا کمره ای نیز در ادامه این جلسه به بیان جایگاه مورخان و واقعه نویسان، سند و تاریخ شفاهی و کارکردهای مختلف خاطره و خاطره پژوهی و تفاوت آن با تاریخ شفاهی پرداخت.
وی در سخنان خود مولفههای موثر بر ضبط خاطره، تعامل و تقابل واژهایی مانند خاطره گویی، خاطره نویسی، خاطره بافی و خاطره سازی و اهمیت زمان و مکان در تعامل ذهنی راویان و مصاحبه شوندگان تاریخ شفاهی را مورد بررسی قرار داد.
گفتنی است، گفتار و نوشتار در تاریخ شفاهی و مخاطرات تبدیل گفتار به متن که گاهی باعث تحریفات اساسی در کتابهای حوزه دفاع مقدس می¬شود از دیگر موضوعاتی بود که در این جلسه مورد بررسی قرار گرفت
علیرضا کمرهای، پدر مطالعات دفاع مقدس، میهمان نشست
استاد علیرضا کمرهای، در دهه فجر، با رویکرد اجتماعی خود به انقلاب، جنگ و حوزهٔ فرهنگ، میهمان دو نشست 15 و 16 بهمن ماه 1398، در تالار شیخ بهایی آستان قدس رضوی گردید.
این نشست با صحبتهای دکتر حسنآبادی مدیر مرکز اسناد و تاریخ شفاهی آغاز شد. کشف محتوای و چگونگی تحلیل آن، شناخت مناسبات میان اسناد تاریخی در مطالعات مطرح شد.
سپس صحبتهای استاد کمرهای در یازده بند بیان گردید. سند، اسناد ناظر بر مناسبات گوناگون، کارهای ایرج افشار درباره اسناد و خاطرات، خاطرهگفتهها، خاطرهگفتهها، خاطرهنویسی، چیستی تاریخ، اتفاق افتادن تاریخ در جغرافیا، هدف تاریخ، گزاره یا متن، سند نوشته ای است که به قصد سند شدن نوشته نشده و تفاوت سند محرز یا سند ساختگی، تفاوت واقعه نویس و مورخ، تفاوت واقعه با واقع، از خاطر تا خاطره، نرسیدن به کارهای موازی و تکراری و مسائلی دیگر در یازده بند شرح داده شد.
برخی کتب یادشده در سخنان استاد کمرهای:
تاريخ بيهقي/ از ابوالفضل محمد بن حسين کاتب بيهقي؛ با تصحيح و حواشي سعيد نفيسي.- تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۳۲ -.
مقدمهاي بر شناخت اسناد تاريخي/ تأليف جهانگير قائممقامي.- تهران: انجمن آثار ملي، ۱۳۵۰.
شرح زندگاني من، يا، تاريخ اجتماعي و اداري دوره قاجاريه/ نوشته عبدالله مستوفي.- تهران: زوار، ۱۳۴۵.
اثرنشان: درآمدي بر رويکرد نشانهشناختي به مفهوم سند و مطالعات اسنادي جنگ / دفاع مقدس/ عليرضا کمري؛ [براي] دفتر ادبيات و هنر مقاومت.- تهران: شرکت انتشارات سوره مهر، ۱۳۹۳.
تاريخ ابن خلدون المسمي: کتاب العبر و ديوان المبتدا و الخبر في ايام العرب و العجم و البربر و من عاصرهم من ذوي السلطان الاکبر/ تاليف عبدالرحمن بن محمد ابن خلدون؛ اعتني به عادل بن سعد.- بيروت: دارالکتب العلمية، ۲۰۱۰م.
يادداشتهاي علم/ نوشته امير اسدالله علم؛ ويراستار علينقي عاليخاني.- تهران: کتاب سرا، ۱۳۷۱ - ۱۳۸۷.
روزنامه خاطرات اعتماد السلطنه: وزير انطباعات در اواخر دروه ناصري مربوط به سالهاي ۱۲۹۲ تا ۱۳۱۳ هجري قمري از روي يگانه نسخه موجود در کتابخانه آستان قدس/ با مقدمه و فهارس از ايرج افشار.- تهران: اميرکبير، ۱۳۴۵.
تاريخ اجتماعي ايران: از آغاز تا عصر حاضر/ مرتضي راوندي.- تهران: اميرکبير، ۱۳۶۷.
شرح زندگاني من، يا، تاريخ اجتماعي و اداري دوره قاجاريه/ نوشته عبدالله مستوفي.- تهران: زوار، ۱۳۴۵.
تهران قديم/ نوشته جعفر شهري.- تهران: اميرکبير، ۱۳۵۷.
ده شب (شبهاي شاعران و نويسندگان در انجمن فرهنگي ايران و آلمان)/ بکوشش ناصر موذن.- تهران: اميرکبير، ۱۳۵۷.
تاريخ موسسات تمدني جديد در ايران/ تاليف حسين محبوبي اردکاني.- تهران: انجمن دانشجويان دانشگاه تهران، ۱۳۵۴ -.
دربارهی استاد کمرهای:
علیرضا کمری از چهرههای پرکار انقلاب است که سهم بزرگی در مطالعات فرهنگی و مشخصاً مطالعات جنگ دارد. وی در جامعهشناسی و ادبیات فارسی تحصیلات آکادمیک داشته است و بیش از دو دهه معاونت پژوهشی دفتر ادبیات و هنر مقاومت را مدیریت میکند.
پدر مطالعات دفاع مقدس، از دههٔ ۶۰ بهضرورت پرداختن به مسائل انقلاب و دفاع مقدس مشخصاً در حوزهٔ علوم اجتماعی معتقد بوده، از آن سالها بر این حوزه تمرکزیافته، دهها مقاله در این حوزه نوشته است که اثرنشان (درآمدی بر رویکرد نشانهشناختی به مفهوم سند و مطالعات اسنادی جنگ/دفاع مقدس) و یاد مانا پنج مقاله دربارهٔ خاطرهنویسی و خاطره نگاشتههای جنگ/دفاع مقدس مهمترین آنها را در قالب کتاب به بازار نشر هدیه کرده است.
او حتی با هدایت دانشجویان مشتاق طرح درس جامعهشناسی جنگ و همچنین رشتهٔ ادبیات دفاع مقدس را طراحی کرد.
او نهفقط خود جنگ که مطالعات دربارهٔ تداوم جنگ را در خاطرهنویسیها، اسناد، رمان و حتی فیلمها مدنظر داشته است. او در حوزهٔ دفاع مقدس تمرکز کرده اما این تمرکز و عمق، او را بهجای تشتت در حوزههای مختلف فرهنگ و مطالعات اجتماعی به پرداختن به ابعاد مختلف دفاع مقدس و از زاویههای مختلف کشانده است.
به همت او مطالعات جنگ یکی از عرصههای مهمی است که علوم انسانی با مبانی دینی و انقلابی و ناظر به مسائل واقعی جامعهٔ ایران حرف تولید کرده است.
بهصورت نمونه در یادمانا به آرایهٔ تشخیص و کنش و منش شخصیتها پرداخته و اثرپذیری نویسندگان خاطرات از پدیدههای طبیعی را بررسی کرده است.
دو جلد مجموعهٔ نامآورد (هرکدام حاوی ۲۰ مقاله و گفتاورد دربارهٔ مطالعات نشانهشناختی جنگ/دفاع مقدس)، حاوی مواردی ازایندست روبهرو است که با اهتمام و با هدایت او تهیهشدهاند و بسیاری از آنها بهویژه در جلد اول بعدها تبدیل به کتاب شدند، بعضی از سرتیترهای جلد دوم نشاندهندهٔ هدایت اوست که نسلی را بر این مطالعات عینی و غیرانتزاعی برانگیخته است
استراتژیست فرهنگی بهویژه در حوزه دفاع مقدس، استاد کمری، در دهه فجر، با رویکرد اجتماعی خود به انقلاب، جنگ و حوزهٔ فرهنگ، میهمان نشست 15 و 16 بهمن ماه 1398، در تالار شیخ بهایی آستان قدس رضوی گردید.
ادبیات فاخر و واژهسازی
ادبیات کمری نیز ادبیات فاخری است. بهگونهای که بسیار در متنها حساسیت به خرج میدهد و به تعبیر بعضی دوستان و همکارانش تنها متنی که میپسندد بیهقی است. متنهای او بر این اساس از فارسی کوچهبازار فاصله میگیرد و ماهیت علمی کار او خودش را در متنش نشان میدهد، اما این ماهیت علمی پر از ادبیات خارجی نیست، او برای موضوعات مطالعاتی خود واژههای متعددی ساخته است مثل اثرنشان و...
منتخب آثار:
پرسمان ياد: گفتارهايي در باب خاطرهنگاري و خاطرهنويسي جنگ و جبهه/ دفاع مقدس/ عليرضا کمري.- تهران: صرير، ۱۳۹۴.
ياد مانا: پنج مقاله درباره خاطره نويسي و خاطره نگاشتههاي جنگ و جبههـ دفاع مقدس/ عليرضا کمري.- تهران: حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي، شرکت انتشارات سوره مهر، ۱۳۸۱.
بازيابي يک واقعه، خرمشهر ـ ۱۲۷۳ ه. ق، کتابچه مرحوم خانلر ميرزاي احتشام الدوله در باب جنگ ايران و انگليس در محمره/ اهتمام عليرضا کمري.- تهران: سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، دفتر ادبيات و هنر مقاومت، ۱۳۷۵.
نامههاي فهيمه/ نوشته فهيمه بابائيان پور؛ بکوشش ع. کمري.- تهران، ۱۳۶۹.
سمینار با محوریت اسناد انقلاب اسلامی
سمینار بررسی نقش اسناد در حفظ و انتقال رویدادهای اجتماعی با محوریت اسناد انقلاب اسلامی، چهارشنبه 16 بهمن 1398، از ساعت 30/8 تا 30/11/، در حرم مطهر، بست شیخ طبرسی، ساختمان بنیاد پژوهشهای اسلامی، مدیریت اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی، تالار شیخ بهایی برگزار شد.
سخنران اول: آقای علیرضا کمرهای؛ اهمیت استفاده از اسناد در تدوین تاریخ اجتماعی اسناد انقلاب اسلامی
سخنران دوم: آقای مرتضی میردار؛ تعامل اسناد با تاریخ شفاهی در تدوین تاریخ انقلاب اسلامی
سخنران سوم: آقای دکتر ابوالفضل حسنآبادی؛ اهمیت محلی نگاری در تدوین تاریخ اجتماعی انقلاب اسلامی
8
پنجشنبه 16/11/1398، سمینار نقش اسناد در حفظ و انتقال رویدادهای اجتماعی با محوریت اسناد انقلاب
سمینار بررسی نقش اسناد در حفظ و انتقال رویدادهای اجتماعی با محوریت اسناد انقلاب اسلامی، با حضور جمعی از کارشناسان حوزۀ اسناد، در محل مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی برگزار شد.
به گزارش گنجینۀ رضوی، در این سمینار تخصصی، «مرتضی میردار»، معاون مرکز اسناد انقلاب اسلامی، «علیرضا کمرهای»، پژوهشگر حوزۀ اسناد انقلاب اسلامی، و «دکتر ابوالفضل حسنآبادی»، سرپرست مرکز اسناد آستان قدس رضوی به ایراد سخنرانی پرداختند.
تعامل اسناد با تاریخ شفاهی در تدوین تاریخ انقلاب اسلامی، اهمیت استفاده از اسناد در تدوین تاریخ اجتماعی اسناد انقلاب اسلامی، و اهمیت محلینگاری در تدوین تاریخ اجتماعی انقلاب اسلامی بخشی از موضوعات مورد بررسی در این نشست بود.
میردار در این نشست تصریح کرد: در جریان مستندنگاری تاریخ انقلاب، رگههای سیاسی انقلاب خیلی پررنگ یاد شده، اما رگههای اجتماعی آن مغفول مانده است؛ در صورتی که زمینههای اجتماعی انقلاب ما از زمینههای سیاسی بسیار مهمتر و تأثیرگذارتر است و مصاحبهکنندگان تاریخ شفاهی پیوسته باید این مهم را مورد توجه قرار دهند.
علیرضا کمرهای در بخشی از سخنان خود با بیان اینکه در امر مصاحبه، دو نوع رویکرد داریم افزود: گاهی برای آرشیو محتوا اقدام به مصاحبه میکنیم که اگر مصاحبهشونده به آن مجموعه اعتماد کند، حرفهای نگوی خود را بیان میکند و گاهی مصاحبه با هدف انتشار محتوا صورت میگیرد که ممکن است فرد مصاحبهشونده در بیان حقایق احتیاط به خرج دهد و در واقع میتوان گفت که هر دو رویکرد، معایب و محاسن خودش را دارد.
در خلال این برنامه، سعیده جلالیان، کارشناس آموزش و پژوهش آستان قدس رضوی به ارائۀ خلاصهای از پژوهشهای خود در زمینۀ سابقۀ دیوارنویسی در ایران، دیوارنویسی در دوران انقلاب و دیوارنوشتههای انقلاب در مشهد و نقش آنها در انتقال پیامهای انقلاب اسلامی پرداخت.
پرسش و پاسخ و تبادل نظر در موضوعات یادشده، بخش پایانی این سمینار تخصصی بود.