شکوه اندیشه های شیخ اشراق در نگاهی به زندگینامه سهروردی 
زندگی نامه 
حدود 900 سال پیش، روستای سهرورد شهرستان خدابنده زنجان، شاهد ولادت فرزندی بود که توانست فیلسوف نامدار ایرانی لقب گیرد. هشتم مردادماه ، روز بزرگداشت سهروردی ،روز ولادت شیخ شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیر سهرودی ملقب به شیخ اشراق می باشد. 
شهاب‌الدین سهروردی از دوران کودکی در جست وجوی حقیقت بود. آن روز که در سهرورد هم سن‌های خود را دید که به مکتب می‌روند، آتش حقیقت جویی در وجود او ناگهان شعله کشید آموزش‌های خود را در دور‌های قرائت و حفظ قرآن در روستای محل ولادتش سهرورد (قره قوش) آغاز کرد، در سال‌های نوجوانی و جوانی تحصیلات ابتدایی و مقدماتی خود را که شامل حکمت، منطق و اصول فقه بود را در مراغه و نزد استادش فخر رازی گذراند.
پس از آن سهرودی اصفهان را که مهمترین مرکز علمی و فکری منطقه بود برای ادامه تحصیل انتخاب کرد و نزد ظهیرالدین فارسی، علم و منطق را آموخت؛ در همین شهر بود که با افکار ابن سینا آشنا شد.
 سهروردی سفرهایش را به آناتولی و از آنجا به حلب سوریه ادامه داد، در حلب، مَلِک ظاهر، پسر صلاح الدین ایوبی، شیفته شیخ شد و از او خواست که در آنجا اقامت گزیند. از آن رو، سهروردی درس و بحث خود را در مدرسه حلاویه آغاز کرد. در همین مدرسه بود که شاگرد وفادارش شمس الدین شهرزوری به او پیوست.
بعد از گذراندن سالیانی در راه اعتلای فرهنگ ایرانی اسلامی، در ۳۶ یا ۳۸ سالگی بر اثر سوء ظنی به قتل رسید. جنازه شیخ را در روز جمعه آخر ذی الحجه سال ۵۸۷ هـ. ق از زندان بیرون آوردند.  مزار او در شهر حلب مشهور است.
برخی بر این باورند که روش اشراقی را ابن سینا بنیان نهاده است؛ زیرا او در منطق المشرقین و سه فصل آخر اشارات و تنبیهات به این روش اشاره کرده است؛ ولی همه دوست داران فلسفه معتقدند سهروردی حکمت اشراق را به تکامل رسانده است. سهروردی نه تنها به نیروی عقل و قیاس برهانی اکتفا نمی‌کند، بلکه سیر و سلوک قلبی را نیز لازمه این راه می‌داند.
وی آموزه‌های بلند اسلامی را با اندیشه ناب فهلویون ایرانی درآمیخت و همگونی ایرانی ـ اسلامی را به نمایش گذاشت. اگر فردوسی، زبان ایرانی را در شاهنامه تجلی داد، شیخ اشراق، اندیشه ایرانی را در آثارش متبلور ساخت.
دومین ویژگی سهروردی به اذعان فلاسفه معاصر، شجاعت او در نگارش آثار به زبان فارسی است. شاید به سبب همین نگاه ویژه او به تفکر و زبان ایرانی بود که عده‌ای تنگ نظر، او را به شُعوبی گری (ملی گرایی ایرانی) متهم کردند.
وی نام فلسفه اش را اشراق و به معنای درخشندگی انتخاب کرد تفکر فلسفی که آمیزشی از آراء و نظرات افلاطون، ارسطو و نو افلاطیون است.
سهروردی نور را معنی کرده و در حقیقت وجود شناسی خود را نورالانوار نامیده است.
گفته می شود که شیخ اشراق منشأ آراء حِکمی خود را هرمس از حکمای یونانی دانسته که از نظر او همان شیث نبیّ است. سهروردی بر این باور است که حکمت هرمس پس از جریان یافتن در دو سنت بزرگ حکمت ایران باستان و حکمت یونان باستان به او رسیده و در او متبلور شده است.
سهروردی جدای از اندیشه‌های فلسفیِ قابل توجه اش، از دو جنبه‌ی دیگر نیز در میان حکیمانِ همرتبه‌ی خود ممتاز است: کثرت توجه و استشهاد به آیات قرآن و تالیف آثار فلسفی به زبان فارسی، پاره‌ای از پژوهشگران سهروردی را نخستین فیلسوف مسلمانی دانسته اند که به فراوانی در نوشته‌های فلسفی خود به آیات قرآن استشهاد کرده است. این در حالی است که فارابی هرگز به قرآن استشهاد نکرده و ابن سینا در کتاب شفا تنها به یک آیه‌ی قرآن استشهاد کرده است.
آثار فارسی سهروردی هم از جهت کثرت و هم از جهت نثر روان قابل توجه است. پرتونامه ،هیاکل انور، الواح عمادی، لغت موران، رساله الطیر، صفیر سیمرغ، روزی با جماعت صوفیان، فی حاله الطفولیه ، آواز پر جبرئیل ، عقل سرخ ، فی حقیقه العشق از آثار فارسی وی به شمار می‌رود.
سهروردی در مقدمه کتاب حکمه الاشراق به خوانندهِ کتاب متذکر می‌شود که نپندارد علم در انحصار گذشتگان و مشائین بوده است، از نگاه وی در‌های آسمان همیشه و برای همه‌ی مردمان گشوده است، و همه آدمیان می‌توانند به علم دست یابند، وی با این تذکر معرفت شناسانه، راه را برای اجتهاد و اندیشه‌ی مستقل خود و خواننده‌ی کتابش می‌گشاید.
سهروردی بر حکیمان پس از خود تاثیر بسیار نهاد، به گونه‌ای که بر آثار وی شرح‌ها و تعلیقه‌های بسیار نوشته اند و از مهمترین شرح‌ها بر کتاب دوران ساز وی حکمه الاشراق می‌توان به شرح قطب الدین شیرازی و شرح شهرزوری اشاره کرد و حکیمان مکتب شیراز و ملاصدرا آثار وی را شرح کرده و از وی تاثیر بسیار پذیرفته اند.
از مهم‌ترین مشخصه‌های آرای فلسفی این حکیم اشراقی همانا توجه او به عالم خیال است که باعث تمایز او از سایر حکما و فلاسفه جهان اسلام شده است. از نظر سهروردی عالم خیال جهان مستقلی است که با اتصال به این عالم شکل می‌گیرد از آنجا که وی عالم خیال را منفصل و گسترده می‌داند مباحث زیبا شناختی بسیاری در فلسفه او می توان یافت.

از مهمترین اندیشمندان معاصر که به تبیین آرای شیخ اشراق پرداخته اند استاد غلام حسین ابراهیمی دینانی است. این فیلسوف معاصر در کتاب خود به عنوان شعاع شهود و اندیشه در فلسفه سهروردی به طور کامل و جامع به تبیین اندیشه‌های فلسفی سهروردی پرداخته است.
 یکی از وجوه اساسی متمایز کننده حکمت اشراق سهروردی از حکمت مشاء، رابطه ماهوی آن با نور و مسایل و حقایق عرفانی است.
آثار 

سهروردی با وجود کمی عمر، حدود پنجاه کتاب به فارسی و عربی که بیشتر آن ها به دست ما رسیده است.
نوشته های وی سبکی جذاب و از لحاظ ادبی ارزش بالایی دارد و آنچه از آثار وی به فارسی است، از شاهکارهای نثر این زبان به شمار می رود که بعدها الگوی نثر نویسی داستانی و فلسفی شده است. 

آثار وی از چند نوع است و می توان آن ها را به پنج دسته تقسیم کرد:
1- چهار کتاب بزرگ تعلیمی و نظری که همه به زبان عربی هستند.
در این کتاب ها ابتدا فلسفه مشائى به آن صورت که توسط سهروردی تفسیر شده و تغییر شکل یافته، بحث می شود و سپس بر پایه همین فلسفه، حکمت اشراقی مورد تحقیق قرار می گیرد.
این چهار کتاب عبارتند از:تلویحات -، مقاومات، مطارحات - که در هر سه از تغییراتی که به فلسفه ارسطویی داده شده بحث می شود- و بالاخره شاهکار سهروردی، "حکمة الاشراق" که مختص به بیان عقاید اشراقی وی است. 

2- رساله های کوتاه تری به فارسی و عربی که در آنها محتویات چهار کتاب مذکور به زبانی ساده تر به صورت خلاصه توضیح داده شده است.
از آن جمله می توان به این کتب و رسائل اشاره کرد:هیاکل النور، الالواح العماریه(که هر دو هم به عربی و هم به فارسی نگاشته شده) پرتو نامه، فی اعتقاد الحکماء، اللمحات، یزدانشناخت و بستان القلوب (دو کتاب اخیر را به "عین القضاة همدانی" و "سید شریف جرجانی" نیز نسبت داده اند ، ولی احتمال بیشتر آن است که از خود سهروردی باشد. 
3- حکایت های رمزی یا داستان هایی که در آنها از سفر نفس در مراتب وجود و رسیدن به رستگاری و اشراق سخن رفته است. این رساله ها به فارسی است؛ ولی بعضی از آن ها ترجمه عربی نیز دارد.مانند:عقل سرخ، آواز پر جبرئیل، الغربه الغربیة، لغت موران، رساله فی حالة الطفولیه، روزی با جماعت صوفیان، رسالة فی المعراج و صفیر سیمرغ. 

4-  تحریر ها و ترجمه ها و شرح ها و تفسیر هایی که بر کتابهای فلسفی قدیمی تر و نیز بر قرآن کریم و برخی احادیث نوشته است. مانند:ترجمه فارسی رسالة الطیر ابن سینا، شرحی بر اشارات او، تالیف رسالة فی حقیقة العشق که مبتنی بر "رسالة فی العشق" ابن سیناست و تفسیر هایی بر چند سوره از قرآن و بعضی از احادیث. 

5- دعا ها و مناجات نامه هایی به زبان عربی که سهروردی آنها را "الواردات و التقدیسات" نامیده است. این مجموعه از آثار و تالیفات شیخ شهاب الدین سهروردی و شرح هایی که بر آن ها نوشته شده است، منبع اطلاع ما از عقاید مکتب اشراقی وی است.
گنجینه ای از حکمت که در آن رموزی از میراث های متعدد زرتشتی و فیثاغورسی و افلاطونی و هرمسی، به رموز و تمثیلات اسلامی ذکر شده است. 

در حقیقت سهروردی از منابع مختلف کسب فیض می کرده است، و هیچ در این باره تردید نمی کرد که هر چه را ملایم و متناسب با نظر کلی خویش بیابد؛ از هر جا که باشد، بپذیرد و در نظر خویش وارد کند.
مقبره این فیلسوف نام آور و بزرگ جهان در شهر حلب سوریه و زادگاه وی نیز در شهر سهرورد است. 

منبع : باشگاه خبرنگاران جوان  و دانشنامه رشد