تأثیر آموزه‌های دینی در تصویرپردازی دنیا در مثنوی معنوی
نویسنده: محمد حسین صادقی درویشی و یداله ملکی
نویسنده مسئول: جعفر تابان
چکیده
زمینه و هدف: در فرهنگ اسلامی مانند فرهنگهای مختلف بشری دربارۀ دنیا و مصادیق آن بسیار سخن گفته شده است. شاعران بزرگ زبان فارسی نیز اغلب بر اساس نگرش مذهبی و صبغۀ فکری خود به این موضوع پرداخته‌اند. مولوی بعنوان یکی از بزرگترین شاعر-عارفان در ادبیات فارسی، نیز در جای‌جای مثنوی به طرح دیدگاه و موضع خود دربارۀ دنیا پرداخته است. این پژوهش درنظر دارد با بررسی تصاویر بلاغی دنیا در مثنوی، به جست‌وجوی ریشه‌ها و پایه‌های آن در میان آیات، احادیث و روایات بپردازد. در واقع سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که کدام تصاویر مثبت یا منفی دنیا در مثنوی معنوی با دیدگاههای قرآن کریم و دیگر متون مذهبی هم‌پوشانی و مطابقت دارد و مثنوی در ارائۀ این تصاویر تا چه اندازه متأثر و ملهم از این متون است؟
روش مطالعه: روش اجرای پژوهش حاضر از نوع کتابخانه‌ای به‌صورت تحلیل محتوایی خواهد بود. بدین صورت که در آغاز با مطالعۀ مثنوی معنوی و دیگر منابع مرتبط و همچنین با استفاده از کتابهای گوناگون، و رجوع به پایگاههای اطلاعاتی الکترونیکی مختلف و استفاده از نشریات و مجلاتی که در ارتباط با موضوع مورد پژوهش هستند، مطالب مورد نظر فیش‌برداری شده و سپس به‌صورت تطبیقی و با توجه به محتوای مطالب طبقه‌بندی شده‌اند.
یافته‌ها: مولانا در بیان اکثر تصاویر دنیا، نگاهی قرآنی و وحیانی داشته و با تسلط بر کتاب الهی درعین تأثر از آیات و احادیث، با زیبایی تمام به وصف بدیعی از دنیا میپردازد.
نتیجه‌گیری: اعجاز و زیبایی کار وی در این است که خلق این توصیفات و تصاویر، با روشی شیوا و تلمیح‌گونه صورت گرفته است. همچنین تصاویر منفی و مذموم دنیا در این اثر، به مراتب بیشتر از تصاویر مثبت مطرح گردیده است (تقریباً دو برابر)، باوجوداین در هیچ موردی، خودِ حیات به‌تنهایی پست و بی‌ارزش معرفى نمیشود، اما ممکن است به‌صورت پست براى انسان مطرح شود.
کلمات کلیدی
دنیا,مثنوی, مولوی, قرآن, احادیث, تصویر بلاغی, تمثیل
