کتاب میرزا تقی خان امیر کبیر نوشته عباس اقبالی آشتیانی
كتاب ارزشمند ميرزا تقي‌خان اميركبير نوشته استاد عباس اقبال آشتيانی يكي از بهترين كتب، پيرامون زندگينامه اميركبير، صدرالاعظمِ ناصرالدين شاه و از بزرگترين مردمان تمام تاريخ اين مرز و بوم مي‌باشد. اقبال در اين كتاب نخست به اصل و نسب و ريشه اميركبير پرداخته و سپس روزگار جواني و او را مورد بررسي قرار مي‌دهد. سپس به رويدادهاي جلوس ناصرالدين شاه بر تخت سلطنت مي‌پردازد و آغاز صدارت اميركبير را با ذكر جزئيات دقيق شروع به بازگويي كرده و سپس به اقدامات بي‌نظير امير همچون تاسيس روزنامه وقايع‌الاتفاقيه و بنيانگذاري دارالفنون پرداخته و پس از آن وارد مسايل سياسي عصر قاجار و نقش اميركبير در اصلاح وضع سياسي و اقتصادي مملكت شده و نهايتا با بازگويي فاجعه تلخ قتل امير، شرح روايي كتاب را به پايان مي‌رساند. پس از آن كتاب وارد بخش دوم شده و استاد آشتياني به تفصيل، اقداماتي چون چاپ روزنامه و دانشگاه توسط امير را با موشكافي استادانه نقد و بررسي مي‌كند.
چطور کتاب چاپ شد؟
پس از وفات مرحوم عباس اقبال آشتیانی، استاد فقید دانشگاه تهران که از مفاخر نامدار علم و ادب در عصر کنونی بود، یادداشتها و نوشته‌های چاپ نشده وی به انضمام کتابخانه‌اش به دانشگاه منتقل شد. در میان یادداشتهای آن مرحوم جزوه‌دانی محتوی بر فصولی از کتاب میرزاتقی خان امیر کبیر و سواد مقادیری مکاتبات مربوط به وی دیده شد که از آثار اواخر ایام حیات مرحوم اقبال بود. مرحوم اقبال همواره امیرکبیر را می ستود و او را از مردان بزرگ تاریخ ایران می‌شمرد و اساس نهضت ترقی خواهی و آزادی طلبی را مربوطه به اعمال وطن‌پرستانه و افکار بلند او می‌دانست و به منظور تدوین شرح احوال مفصل و گویایی از سوانح زندگانی و آثار و افکار امیرکبیر به پایمردی مرحوم دکتر قاسم غنی به تجسس در اسناد و تفحص در مجموعه‌های مکاتیب خانوادگی و جمع آوری مدارک و مآخذ مربوط به تاریخ عهد قاجاریه پرداخت. انتشار این کتاب تحقیقات و تتبعات مفید مرحوم اقبال را که مستند بر مدارک صحیح است، از دستبرد حوادث روزگار مصون می‌دارد و طبعا مأخذی دقیق و معتبر برای کسانی خواهد بود که پس از این به تجسس و تحقیق بیشتر در احوال امیرکبیر می‌پردازند.
این کتاب در کتابخانه مرکزی آستان قدس موجود می باشد.
