كتاب دعا در مثنوی نوشته ابراهیم خدایار
كتاب دعا در مثنوی نوشته ابراهیم خدایار داراي پنج سر فصل است كه در هر كدام از زير مجموعههای اين سرفصلها موضوعاتي درباره دعا و نيايش، تعاريف از ديدگاه قرآن و ائمه معصومين(ع) و مولانا در مثنوي به همراه آثار ديگر بررسي شده است.
در اين بخشها مقوله دعا از ديدگاه مولانا و چند داستان در مثنوي در اين باره بررسي شده است. همچنين آداب دعا و زمان و مكان مناسب آن بر مبناي ديدگاههاي مولانا شرح شده است. فصل اول كتاب و ذكر نمونه اشعار و شاهد مثالها در اين پژوهش خاطرنشان كرد: در هر مبحث بر اساس موضوع مورد بحث نمونههاي اشعار، ذكر شده و هر جا كه لازه بوده به استدلالات قرآن و احاديث استناد شده است. به طور كلي در بخش اول خواننده با جهانبيني ديني مولانا آشنا ميشود. در بخش دوم و سوم به صورت جزئي به بررسی كليات مطرح شده در فصل اول پرداخته شده است.
اين فصل متون نيايشی نام دارد كه در آن مباحثي چون حكايات نيايشي، نيايشهاي پراكنده در حكايات و نيايشهايي كه با عنوان مناجات در مثنوي آمده مورد توجه قرار گرفته است. همچنين اين موضوع كه گره اصلي حكايت با دعا باز ميشود نيز با بررسي ۴۵ حكايت ارزيابي شده است. در اين فصل مفاهیمی چون عشق، نياز، توبه، شفاعت، كسب روزي، و حتي حكايتهايي با موضوع طنز به همراه خلاصه حكايتها به نثر آورده شده است. در اين قسمت شخصيتهاي قصه نيز معرفي شدهاند و اگر رمزي وجود داشته آن را با توجه به منابع رمزگشايي كردهايم. فصل سوم نگاهي گذرا به سبكشناسي ابيات نيايشي مثنوي دارد. در اين بخش ابيات از نظر شكلشناسي بررسي شدهاند. بخش بعدي مربوط به بررسي فرمها و صور خيال در ابيات نيايشي است.
در بخشهاي پاياني اين بخش، واژهها با شخصيت نيايشگر بررسي شده است. همچنين نموداري با عنوان پراكندگي ابيات نيايشي مثنوي در در دفترهاي ششگانه مثنوي بر اساس شكلشناسي ابيات نيايشي تنظيم شده كه در آن حدود ۴۰۷ بيت نيايشي در مجموع حكايتهاي نيايشي آمده است. حدود ۹۳۲ بيت نيايشي در مثنوي هست و اين ابيات، حجم گستردهاي از مثنوي را به خود اختصاص دادهاند كه در نگاه اول شايد اصلا به نظر نرسد. بخش چهارم كتاب شامل نمايهها، راهنماي موضوعی و فهرست منابع است. ابراهیم خدایار استاد دانشگاه تربیت مدرس و نویسنده کتاب می گوید: هدف اصلی من در اين اثر، آن بوده که با نگاهي موشكافانه به بررسي ابعاد مختلف ابيات نيايشي در مثنوي بپردازیم.