معرفی کتاب بلاغت و عروض و قافیه در ادب فارسی اثر آمنه بیدگلی
مجموعه بلاغت و عروض و قافیه در ادب فارسی برگزیده ای از مقالات دانشنامه زبان و ادب فارسی با سرپرستی اسماعیل سعادت و به کوشش آمنه بیدگلی است. شامل نزدیک به دویست و هشتاد مقاله که در آن ها به اهم اطلاعات مربوط به حوزه بلاغت فارسی، اعم از فصاحت، بلاغت، معانی، بیان، بدیع و عروض و قافیه فارسی پرداخته شده است. بسیاری از کتب بلاغی تالیف شده در این حوزه قاتل به طبقه بندی سنتی رایج هستند. مولفان این کتاب ها پس از تعریف کردن علم مورد نظر ( معانی، بیان، بدیع، عروض و قافیه ) اصطلاحات مربوط به آن ها را بیان کرده اند. اما این مجموعه، به منظور دسترسی سریع تر خوانندگان به مداخل و همچنین اشتراک بعضی عناوین بین دو و گاه سه مبحث، از دیگر دلایل الفبایی این مجموعه است . مقالات بلاغت، فصاحت، معانی، بیان، بدیع، عروض، و قافیه از مقالات مهم این مجموعه است.
در این مجموعه به عنوان یکی از علوم ادبی معرفی شده است که در آن موضوع تطبیق کلام بر مقتضای حال بررسی می شود. فصاحت که معادل فارسی آن گشاده زبانی یا چیره زبانی یا زبان آوری است، و ظاهرا پس از واژه بلاغت معنی اصطلاحی یافته است و در بسیاری موارد همراه با آن به کار رفته است. معانی را در بلاغت ملکه ای دانسته اند که به وسیله آن می توان به ادراک جزئی، یعنی شناسایی احوال لفظ، از جهت مطابقت آن با مقتضای حال دست یافت. بیان را اسمی مشترک میان دو زبان عربی و فارسی به معنی شرح و گزارش دانسته اند، که ادای معنی در سخن گفتن و نوشتن را هم شامل شده است. بدیع در اصطلاح ادبی فنی است که در آن از صنعت های کلام و زیبایی های الفاظ نظم و نثر بحث می شود. عروض را نیزیکی از علوم ادبی دانسته اند با هدف یافتن ویژگی های وزنی و توصیف آنها در قالب قواعد و قوانینی مشخص. قافیه دیگر مبحث مهم علوم ادبی است که علاوه بر مقاله ای تحت همین عنوان، تمامی اصطلاحات مربوط به آن در این مجموعه آورده شده است.
