معرفی کتاب تاریخ بیهقی از منظر فرهنگ شناسی اثر مهوش واحددوست
در کتاب تاریخ بیهقی از منظر فرهنگ شناسی ، اثر ادبی و بی نظیر “تاریخ بیهقی” و مسائل مطرح شده در آن، همچون: خانواده، مذهب، تشکیلات اداری، تشکیلات درباری، سیاست و… را از منظر فرهنگ شناسی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. تاریخ بیهقی کتابی است ارزشمند که واقعیت های جامعه را در دوران حکومت غزنویان، به ثبت و ضبط رسانده است. کتاب تاریخ بیهقی از منظر فرهنگ شناسی برمبنای نهاد (سازه)های مطرح در جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی است. در این کتاب واژۀ «فرهنگ» در معنی اصطلاحی مطرح در جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی به کار رفته است. از این‌رو با آوردن شاهد مثال‌هایی از کتاب سودمند تاریخ بیهقی، نهاد قدرت، نهاد سیاست، نهاد مذهب، نهاد خانواده، نهاد ازدواج و .... مورد نقد و بررسی قرار گرفته است و در لابلای بحث‌ها و در پایان کتاب انواع آداب و رسوم و مراسم‌های مطرح در نهادهای مورد بحث که در زیرمجموعه فرهنگ قرار می‌گیرند با آوردن شاهد مثال‌های کافی از تاریخ بیهقی توضیح داده شده‌اند.
بررسی بیشتر متون ادبی از بعد جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی که مستعد چنین نقدی هستند، می‌تواند به فهم و درک بیشتر این متون کمک بکند. از طرفی پرداختن به بن‌مایه‌های اجتماعی و فرهنگی متون ادبی رهیافت‌های ارزشمندی را در دسترس سخن‌سنجان می‌تواند بگذارد. همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، تاریخ بیهقی در زمرۀ متون ادب فارسی است که زمینه‌های جامعه‌شناختی و انسان‌شناختی، در آن نمود و بازتاب بیشتری دارد، که می‌توان نسبت به متون دیگر ادبی حائز اهمیت باشد. بستر غنی فرهنگی آثاری مانند تاریخ بیهقی گواهی بر وسعت اندیشه و توانمندی نویسندگان آنها است. این گونه نویسندگان با احاطه بر انبوهی از اطلاعات در زمینۀ واقعیت‌های عینی و شرایط جامعۀ خود و غور در ژرفای آنها، توانسته‌اند با زبان ادبی ظریفی، تحسین خواننده را در ارائۀ واقعیت‌های جامعه برانگیزند و به‌رغم گذشت سده‌های متمادی، این گونه آثار تمام مناسبات «فرد» و «جامعه» و موضوعاتی از قبیل خانواده، تعلیم و تربیت، اقتصاد، شعائر اجتماعی، علم و دانش، ارزش‌های اجتماعی، اخلاقی، دینی، هنجارها و قوانین، نظارت و هدایت اجتماعی، مشروعیت نظام سیاسی و حکومتی، استبداد و خودکامگی و رهبری و غیره را در بر می‌گیرند.
