نوشتن در غربت
جستارهایی پیرامون ادبیات ایرانیان در جهان امروز
شاهرخ تندرو صالح
کتاب نوشتن در غربت کتابی است در مورد :ادبیات مهاجرت ایران. این بخش زنده ی ادبیات معاصرماست و بی التفاتی به آن نمی توان از ادبیات مدرن ایران سخن به میان آورد. به گواه برخی نویسندگان و ادیبان ایرانی که تجربه ی زندگی در خارج از ایران را دارند مهم ترین مسائلی که می باید نسبت به آنها عمیقاً اندیشید مسأله ی رویارویی سنت ایرانی با تجدد و مدرنیته ی جهانی است.
ادبیات مهاجرت، رویکرد مدرن نویسندگان ایران به ضرورت ها و بایسته های حیات تمدنی ماست؛ ضرورتی که هم ریشه در تغییرات بنیادین تاریخی اجتماعی، فرهنگی ایران در ادوار مختلف تاریخ دارد و هم به نوعی، بر فقدان فضای گفتمانی و نبودن امکان نقد و نقدپذیری در فرهنگ ما تأمل می کند. بی تردید، این موضوع، به شکل مستقیم و بارز، از عهد قاجار تا کنون، گرانیگاه روشنفکری ایران نیز هست چرا که ادبیات، در نبود تخصص جامعه شناسی و روانشناسی و مهم تر از همه، حقوق اجتماعی و شهروندی، گفتمانی پرسشگر و پویا را در پیش گرفت و به عنوان رسانه ای انتقادی برای نواندیشان مطرح گردید. این پویایی را می توان در بالندگی ادبیات انتقادی و شعر اجتماعی، روزنامه نگاری و تبیین گفتمان های انتقادی با ارکان اجتماعی و به تبع آن، آغاز دوران عبور از اتفاق های ادبی به سمت و سوی چاپ و نشر، تولد مطبوعات و روزنامه نگاری ایران دنبال کرد. برای نوشتن این کتاب، پرسش هایی برای 581 شاعر، نویسنده، مترجم، روزنامه نگار و وبلاگ نویس حرفه ای بود ارسال شد. از این تعداد 327 نفر تمام یا بخشی از پرسش ها را پاسخ گفتند. در جمع بندی نهایی و با توجه به پرهیز از اطناب و تکرار و مستند نبودن مطالب، به 32 گفت و گو رسیده که بخش اول پژوهش به حساب می آید. این بخش جلد نخست کتاب است که عنوان « در جمهوری ادبیات » نام دارد. اما به عللی با این عنوان تغییر یافت: نوشتن در سرزمین دیگران و در نهایت؛ نوشتن در غربت.
