فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری معروف به شیخ عطار نیشابوری، از شاعران و عارفان مشهور ایرانی قرن ششم و هفتم هجری است. این شاعر بزرگ در روستایی به نام کدکن در حوالی نیشابور متولد شد و با خلق آثار معروف و بی‌نظیر خود، توانست افتخاری برای همه مردم ایران‌زمین باشد. عطار نیشابوری یکی از برترین مردان نام‌آور تاریخ ادبیات ایران بوده که کلام ساده و بی‌آلایش او در اشعارش به زیبایی در دل نقش می‌بندد.

عطار یکی از عارفان و شاعران نامدار ادبیات فارسی است که شهرت جهانی دارد و گنجینه‌ای پرافتخار برای ملت ایران محسوب می‌شود. نام این شاعر بزرگ، محمد، لقبش فریدالدین و کنیه‌اش ابو حامد است. عطار نیشابوری را می‌توان یکی از بزرگان درجه اول عرفان به حساب آورد که همیشه سادگی در کلام را سرلوحه تمامی آثارش قرار داده و همین مسئله موجب شده که محبوبیت خاصی در میان مردم پیدا کند. 

آثار عطار

عطار نیشابوری یکی از پرکارترین و فعال‌ترین شاعران ایرانی به شمار می‌رود و بنا به روایات بیش از ۱۸۰ اثر گوناگون از خود به‌جای گذاشته که حدود ۴۰ عدد از آن‌ها به شعر و نثر است. این شاعر بزرگ دارای تالیفات و تصنیف‌های بسیاری بوده که بیشتر آن‌ها منظوم هستند.

روایت است که عطار به تعداد سوره‌های قرآن، ۱۱۴ تصنیف از کتاب، رساله، نظم و نثر نوشته است. از ویژگی‌های اشعار این شیخ بزرگ می‌توان به شیوایی، سادگی و روان بودن آن‌ها اشاره کرد که به زیبایی در آثار او مشهود است.

مصیبت نامه عطار

یکی از آثار مشهور و معروف عطار را می‌توان مصیبت نامه برشمرد که از آثار منظوم این شاعر بوده و شامل ۷,۵۳۹ بیت و ۳۴۷ حکایت است. مصیبت نامه در قالب مثنوی سروده شده و عمق عرفانی بسیار بالایی دارد که با هیچ یک از آثار او قابل مقایسه نیست. در اشعار این شیخ، سوز و درد خالصانه‌ای وجود دارد که آن را در کمتر شاعری می‌توان یافت. عطار این اثر خود را در دوران پختگی خود سروده است، به همین خاطر آن را نسبت به سایر آثارش، خاص‌تر کرده است.

برخی بر این عقیده‌اند که انتخاب نام «مصیبت نامه» برای این اثر عطار به دغدغه فکری او درباره این مسئله اشاره دارد که بین دو راهی شریعت و طریقت، چگونه می‌تواند به‌دنبال حقیقت باشد؛ اما بنا به گفته عطار، دلیل این نام‌گذاری رنج و سختی در استخراج معانی، ترتیب مضامین، آراستگی و ترکیب الفاظ است. بخش آغازین مصیبت نامه عطار با مدح پروردگار، مدح محمد، ذکر معراج و ستایش خلفای راشدین و حسینی آغاز می‌شود و در ادامه به تفسیر ۴۰ مقاله می‌پردازد که هرکدام شامل چندین حکایت است.

منطق الطیر عطار

یکی دیگر از آثار معروف عطار را می‌توان منطق الطیر معرفی کرد که با نام مقامات الطیور هم شناخته می‌شود. منطق الطیر منظومه‌ای مثنوی به زبان فارسی و مشتمل بر ۴۴۵۸ بیت است. واژه منطق الطیر در زبان عربی به‌معنای «زبان مرغان» است و محتوای این اثر توصیفی از سفر مرغان به سوی سیمرغ و ماجراها و مشکلاتی است که در این راه برای آن‌ها روی می‌دهد. منطق الطیر عطار یکی از آثار جاویدان ادب فارسی به شمار می‌رود و کتاب آن علاوه بر ایران، در هندوستان و کشورهای اروپایی هم به چاپ رسیده است.

تذکره الاولیا

تذکره الاولیا کتابی از عطار نیشابوری به زبان فارسی است که در شرح حال ۹۷ نفر از مشایخ صوفیه نوشته شده و هدف از آن الگوبرداری از سیره عملی و گفتاری آن‌‌ها است. این کتاب شامل مقدمه و ۷۲ باب می‌شود که هر یک به زندگی و سخنان یکی از عارفان و مشایخ می‌پردازد. تذکره الاولیا به‌معنای یاد دوستان خدا است.