نهمین نشست «بازخوانی متون کهن پارسی»
1395/12/16 دوشنبه
کمالی پور
مثنوی خوانی
در نهمین نشست «بازخوانی متون کهن پارسی» عنوان شد:
مثنوی، مملو از نکات عرفانی، مذهبی و نمادین است
دکتر سیدعلی کرامتی مقدم؛ استاد ادبیات فارسی در نهمین نشست «بازخوانی متون کهن پارسی» سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، از مثنوی مولانا به عنوان اثری ارزشمند که مملو از نکات عرفانی، مذهبی و نمادین است، نام برد.
به گزارش آستان‌نیوز، این نشست ادبی با خوانش و تفسیر حکایتی در شناخت حضرت حق در بین آدمیان با عنوان «پیل و کوران»، از دفتر سوم مثنوی مولوی و با حضور جمعی از کارکنان اهل ادب و فرهنگ مجموعه آستان قدس رضوی و محققان ادب‌دوست کتابخانه مرکزی این آستان مقدس برگزار شد.
دکتر کرامتی مقدم، مشاور مطالعاتی کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی بیان کرد: در لابه‌لای این حکایت، نکات عرفانی بسیاری با استفاده از نمادهای برجسته‌ای مانند پیل، خانه، تاریکی و شمع، ذکر شده است.
وی با اشاره به اینکه داستان پیل و کوران، در آثار دیگر بزرگان ادب به شیوه‌های مختلف بیان شده و نشاندهنده تفاوت اندیشه‌های آنان است، گفت: به‌طور نمونه در اثر سنایی، به جبرگرایی و عجز انسان در شناخت خداوند پرداخته شده و همه انسان‌های این حکایت کور هستند و درک درستی از پیل ندارند، اما در مثنوی مولانا، نکات عارفانه‌تر، عمیق‌تر و باورپذیرتری در این حکایت وجود دارد و در آن، خانه تاریک است.
این استاد ادبیات فارسی ادامه داد: مولانا به بیان اصالت وحدت در این حکایت پرداخته و معتقد است که تکثر ناشی از ظاهربینی انسان‌هاست. از طرف دیگر چون دانش‌ها سطحی و با حواس ظاهری کسب شده، بینش آن‌ها نیز جزئی است و به حقیقت منتهی نمی‌شود.
وی با بیان برخی از تشبیهات، استعاره‌ها و تمثیل‌های موجود در این اثر به اندیشه‌های مولانا اشاره کرد و افزود: فلاسفه از عقل و عرفا از عشق استفاده می‌کنند، اما مولانا بر این باور بود که باید از آمیخته عشق و عقل بهره گرفت. همچنین انسان برای هدایت و حرکت در مسیر درست نیاز به شمع و نور دارد که در این حکایت منظور از شمع، اولیاء الله است.
دکتر کرامتی مقدم گفت: مولانا در مثنوی از ترکیب‌هایی مانند جان جان یا آب آب، استفاده می‌کند که این ترکیب‌ها به این مفهوم دلالت دارد که هر چیزی یک علت اصلی دارد. به‌طور مثال، در بیت «ای تو در کشتی تن رفته به خواب ... آب را دیدی نگر در آب آب» اشاره دارد به اینکه باید به عامل اصلی که باعث حرکت کشتی بر روی آب می‌شود، توجه کرد و آن، قدرت و امر خداوند است.
وی اضافه کرد: در داستان‌های مثنوی همچون این حکایت به مفهوم من و تو بسیار تأکید شده و بیانگر این نکته است که باید به خدا توکل کرد و من من نکرد.
در ادامه این جلسه، دکتر سیدحسین رییس السادات، پژوهشگر تالار محققان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی به ارائه بخش‌هایی از مقاله خود درباره ادبیات پرداخت و گفت: چهار رسالت تاریخی، جغرافیایی، اجتماعی و ادبی بر دوش شاعران است و آنان باید با توجه به عصر تاریخی خود، محدوده جغرافیایی و نیاز فکری مردم آن منطقه و آگاهی از کاستی‌های اجتماعی دوره خود، شعر بسرایند و نماینده جلوه‌های راستین ادبیات ملت خود باشند.
همچنین در این جلسه به مناسبت 25 اسفند ماه، روز بزرگداشت پروین اعتصامی، بزرگترین بانوی شاعر پارسی زبان، اشعاری از دیوان این شاعر معاصر که سرشار از مفاهیم اخلاقی و نکته‌های ناب اجتماعی است، خوانده شد.
ادبیات، آینه یک ملت است
در حاشیه برگزاری این جلسه نیز مشاور مطالعاتی کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی درباره برپایی سلسله نشست‌های ادبی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ابراز کرد: ادبیات درس زندگی به بشر می‌دهد و هر چه ملتی با ادبیات کشورش انس بیشتری داشته باشد، زندگی بهتر و موفق‌تری دارد.
وی ادبیات را آینه‌ای از اندیشه‌ها، باورها و ارزش‌های یک ملت دانست و افزود: خوانش متون ادبی علاوه بر اینکه بر روح و روان و زندگی فردی انسان اثر می‌گذارد، موجب می‌شود در زندگی اجتماعی و تعاملات روزمره نیز بهتر عمل کند.
دکتر کرامتی‌مقدم گفت: ادبیات چند بعدی است و با علوم مختلف مانند روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و تاریخ، پیوند خورده است. فرد علاوه بر لذت بردن از خوانش متون ادبی، با فرهنگ و تاریخ پیشینیان خود آشنا شده، اعتقادات مذهبی‌اش تقویت می‌شود و جامعه خود را بهتر می‌شناسد.
وی ادامه داد: با خوانش درست متون کهن ادبی، گرایش به خوانش این متون در فرد بیشتر می‌شود. از طرف دیگر، نکات ارزشمندی که در لابه‌لای این متون نهفته است، بر روح و روان او اثر گذاشته و افکار و رفتار او را تغییر داده و با ایجاد تحول در وجود فرد، او را به سمت کمال سوق می‌دهد.
این استاد ادبیات فارسی با تذکر بر حضور پرشور ادب‌دوستان مجموعه آستان قدس رضوی در جلسات متعدد نشست بازخوانی متون کهن پارسی در طول سال جاری، تصریح کرد: بی‌تردید برپایی این نشست ادبی بازخورد بسیار خوبی داشته است، چرا که بسیاری از افراد به‌طور مستمر و از روی علاقه شخصی خود، با شور و شعف خاصی در این جلسات حاضر شدند و خوانش آنان نیز نسبت به جلسه اول پیشرفت بسیاری کرده است.
سلسله نشست‌های ادبی بازخوانی متون کهن پارسی، هر ماه با محوریت مناسبت‌های ملی و مذهبی و دعوت از استادان ادبیات، به همت واحد آموزش سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و با همکاری کتابخانه تخصصی ادبیات این آستان مقدس و روابط عمومی و امور بین‌الملل این سازمان برپا می‌شود.
لازم به ذکر است، نهمین نشست ادبی این سازمان با حضور جمعی از علاقه‌مندان، در روز شنبه، هفتم اسفند 1395، در کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی واقع در طبقه منهای یک کتابخانه مرکزی این آستان مقدس برگزار شد.
