در این نشست دکتر فرشید سمائی، عضو هیئت علمی و پژوهشگر گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در موضوع «بررسی تعبیری زنجیره‌های دواسمیِ اسم‌ساز در واژه‌سازی» سخنرانی کرد.
دوشنبه، چهارم آبان‌ماه 1394، پنجاه‌وچهارمین نشست ماهانۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد. در این نشست دکتر فرشید سمائی، عضو هیئت علمی و پژوهشگر گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در موضوع «بررسی تعبیری زنجیره‌های دواسمیِ اسم‌ساز در واژه‌سازی» سخنرانی کرد.
در ابتدای این نشست دکتر محمد دبیرمقدم، عضو پیوسته و معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان، در سخنانی کوتاه به معرفی دکتر سمائی پرداخت و در باب سوابق علمی و پژوهشی وی توضیحاتی داد و سپس از ایشان دعوت کرد تا سخنرانی خود را ارائه کند.
دکتر سمائی در ابتدای سخنان خود، با اشاره به اهداف مورد نظر از این پژوهش اظهار کرد: هدف این پژوهش تحلیل نظری و روش‌شناختی طبقه‌بندی زنجیره‌های دواسمی فارسی در حوزۀ واژه‌سازی فارسی است. از این منظر، واحدهای واژگانی ترکیبی دواسمی در زبان فارسی و در واژه‌سازی علمی، تحلیل خواهند شد.
وی سپس با اشاره به مبنای طبقه‌بندی و تقسیم این زنجیره‌ها افزود: انگارۀ طبقه‌بندی این پژوهش بر مبنای طرح‌وارۀ آرْنو و رِنِر و تقسیم دوگانۀ معنایی زنجیره‌های ناهم‌پایه و زنجیره‌های هم‌پایه طرح می‌شود. این مدل دوگانه به زیرشاخه‌های فرعی‌ای تقسیم می‌شود که ازلحاظ تعبیری گاه در پیوستاری معنایی ـ ساختواژی تحلیل‌پذیر است. زنجیره‌های دواسمی ناهم‌پایه به ناهم‌پایه‌های اِسنادی و زنجیره‌های دواسمی هم‌پایه به هم‌پایه‌های چندنقشی و پیوندی و افزونه‌ای تقسیم می‌شوند. در زنجیره‌های اِسنادی با زیرشاخه‌های توازنی و قیاسی و جنس و فصلی سروکار داریم.
این عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه با اشاره به کاربرد این طبقه‌بندی در واژه‌گزینی بیان کرد: به‌رغم پیچیدگی‌های این روش طبقه‌بندی، می‌توان از آن در دیدگاه مفهوم‌بنیاد برای تعبیرهای معنایی و ساختواژی و انتخاب برابرنهاد‌های مناسب در واژه‌گزینی بهره برد.
دکتر سمائی پس از آن با ارائۀ مثال‌هایی به طرح فرضیه و تشریح آن پرداخت و گفت: فرض پژوهش بر این است که در تحلیل بسیاری از ترکیبات در زبان فارسی، همچون زبان‌های انگلیسی و فرانسوی، به گونه‌ای از ابهام مواجهیم که نشانگر تداخل مرزبندی معنایی در پیوستار زنجیره‌های دواسمی است. این ابهام تعبیری به‌خصوص در زنجیره‌های دارای سازند مشترک دیده می‌شود. بررسی این انگاره در واژه‌های علمی نقاط قوّت و ضعف این شیوۀ پرداخت واحدهای واژگانی را آشکار می‌کند. واژه‌هایی نظیر باغ‌رستوران و گلدان‌فرش و روددرّه و کافه‌کتاب (در حوزۀ عمومی) و دولت‌شهر و قبه‌یخ و گِل‌سنگ (در حوزۀ تخصصی)، در این چهارچوب تحلیل‌پذیر هستند.
پنجاه‌وچهارمین نشست ماهانۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی با حضور شماری از اعضای پیوسته و وابستۀ فرهنگستان، از جمله دکتر محمد دبیرمقدم، استاد هوشنگ مرادی کرمانی، دکتر علاءالدّین طباطبایی، و همچنین برخی از اعضای هیئت علمی و پژوهشگران فرهنگستان زبان و ادب فارسی و علاقهمندان برگزار شد.
