در این مراسم بهروز اثباتی – دبیر جشنواره – درباره اهمیت برگزاری جایزه شهید آوینی در زمینه ادبیات مقاوت گفت: بحث مقاومت در دنیا انعکاسی از انقلاب اسلامی است. بیداری اسلامی و مقاومت در کشور ما بیش‌تر خودش را از زاویه سیاست نشان داده است، اما ادبیات مقاومت در روشنگری و انعکاس روشنگری پیشگام است.
در جایزه‌ی ادبی شهید آوینی عنوان شد:
PostDateIconچهارشنبه, 27 شهریور 1392 ساعت 12:40 | PostAuthorIconنوشته شده توسط کمالی پور | مشاهده در قالب PDF | چاپ | فرستادن به ایمیل
در جایزه‌ی ادبی شهید آوینی عنوان شد:
جنگ دست‌مایه‌ی لمپنیسم شد
بهمن نامور مطلق معتقد است که ما در هنر نتوانسته‌ایم از دفاع مقدس استفاده کنیم و نه تنها در زیبایی‌شناسی به تقدس نرسیده‌ایم، بلکه حتا از جنگ تقدس‌زدایی کرده‌ایم و آن را دست‌مایه لمپنیسم در هنر قرار داده‌ایم.
عصر روز سه‌شنبه، 26 شهریورماه، مراسم آغازین جشنواره دوسالانه جایزه ادبی شهید آوینی در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
بررسی 2500 اثر خارجی در جایزه شهید آوینی
در این مراسم بهروز اثباتی – دبیر جشنواره – درباره اهمیت برگزاری جایزه شهید آوینی در زمینه ادبیات مقاوت گفت: بحث مقاومت در دنیا انعکاسی از انقلاب اسلامی است. بیداری اسلامی و مقاومت در کشور ما بیش‌تر خودش را از زاویه سیاست نشان داده است، اما ادبیات مقاومت در روشنگری و انعکاس روشنگری پیشگام است.
او ادامه داد: همین روشنگری در کشور ما جوهره و فرم شعر در کشورهای عربی را تغییر داده است و ادبیات سوسیالیستی و چپ‌گرای آنها دارد تبدیل می‌شود به ادبیاتی که از خون شهیدان حرف می‌زند.
اثباتی همچنین اضافه کرد: ما در تعاملات فرهنگی هم در تحریم هستیم و من فکر می‌کنم شاید تحریم‌های بانکی را رها کنند، اما تحریم در حوزه فرهنگ را برنمی‌دارند. با این حال ما با تمام دشواری که داشتیم، توانستیم 2500 کتاب را به زبان عربی و انگلیسی در زمینه مقاومت شناسایی و بررسی کنیم. ما در این زمینه نقص‌هایی هم دیدیم. ما ادبیات مقاومت را باور داریم، اما نتوانسته‌ایم آن را تبیین کنیم و حدود و شاخص‌هایش را درک کنیم. برای این حوزه باید پژوهش و مطالعه کرد.
ادبیات پیش از انقلاب، ادبیاتی عبث بود
در ادامه، محمدرضا سنگری، پژوهشگر و استاد دانشگاه، در تلاش برای مشخص کردن مشخصه‌های ادبیات مقاومت عنوان کرد: معمولا می‌گویند شعر بیداری اسلامی، اما من می‌گویم ادبیات بیداری جهانی اسلامی. این تعبیر متفاوت است، چون آن‌چه در جهان اتفاق می‌افتد، تعریف دوم را به ذهن ما می‌رساند و این ادبیات ویژگی‌های مشخصی دارد. برای مثال این ادبیات از اندیشه ظهور بهره‌وری و استفاده کرده است و نگاهی به آینده دارد و فردا را روشن ترسیم می‌کند. ادبیات پیش از انقلاب، ادبیاتی عبث بود. شاخص‌ترین شاعری که خود را «امید» می‌نامید، از زمستان و ناامیدی می‌گوید. اگر کسی زندگی و شعر شاعران هنرمندان آن دوره را بررسی کند، می‌بیند که همه یکی دو بار تجربه خودکشی دارند. اما بعد از انقلاب همه چیز تغییر می‌کند. نام‌های مجموعه شعرها به «تنفس سبز» و «زیر آسمان سبز» تغییر می‌کند و کسی دیگر همه چیز را در بن‌بست نمی‌بیند.
او دیگر ویژگی ادبیات مقاومت را پیوند آن با عاشورا خواند و گفت: شاخصه دوم در این ادبیات، پیوند انقلاب با عاشوراست، چون عاشورا زایاترین حادثه تاریخ ماست و هر روز زنده‌تر می‌شود. این مشخصه در آثار شاعران ما و حتا در سال‌های اخیر و شاعران منطقه هم دیده می‌شود. نکته سوم این بود که انقلاب ما در موضع ضداستعماری نبود و در موضع بالاتر ضداستکباری بود و به دنبال طرح خود در جهان بود. نکته چهارم رخدادهایی بود که مولود انقلاب بود و یکی همین جنگ بود. جنگ از ذات انقلاب جوشید. اگر انقلاب این جهت‌گیری‌ها را نداشت، جنگ هم رخ نمی‌داد.
سنگری تأکید کرد: نسل شاعران ما از سال 57 این انقلاب و بیداری اسلامی را پیش‌بینی می‌کردند و در شعر شاعرانی چون طاهره صفارزاده و سلمان هراتی می‌توان این را دید.
او با اشاره به کمبود بحث‌های نظری در این زمینه گفت: شعر بیداری که در جامعه جایگاه ویژه‌ای یافته است، باید بحث‌های نظری هم در آن باب باشد. شعر ما تا این اندازه پروبال جهانی پیدا نکرده بود. اما شاعران ما امروز متأثر از شرایط جهانی هستند و به هرچیزی در جهان عکس‌العمل نشان می‌دهند.
این استاد ادبیات دیگر ویژگی این شعر را دعوت به پایداری و تحمل سختی‌ها خواند و گفت: در شعر 35 سال پیش سخنی از کربلا نبود، اما ایران عاشورا را به همه شناساند. اگر پیش از این نگاهی هم به عاشورا می‌شد، نگاه عربی بود. این نگاه تازه به عاشورا محصول انقلاب ماست. همچنین سرودن شعر برای شهیدان و برای رهبران مبارزه از دیگر ویژگی‌های این شعر است.
شرایط سبب شده هنرمندان برای حرف زدن باید اثبات کنند مسلمان و طرفدار نظام‌اند
بهمن نامور مطلق – معاون پژوهشی خانه هنرمندان، استاد دانشگاه شهید بهشتی و عضو حلقه نشانه‌شناسی تهران – هم درباره هنر مقاومت بیان کرد: جنگ تحمیلی یکی از شوم‌ترین اتفاق‌هایی بود که برای ما رخ داد و ما چهره‌هایی را از دست دادیم که اگر بودند، شاید وضعیت ما چیز دیگری بود. اما این اتفاق دستاوردهایی هم داشت. جنگ منبع الهام شد برای نسلی که نگرش تازه‌ای را آورد و با توجه به بضاعت‌های زیاد و عمیق در دفاع مقدس حوزه هنر نتوانست از آن سیراب شود. شاید اگر تدابیری اندیشیده می‌شد، هنر از این بضاعت استفاده می‌کرد و به الگوی کمال‌یافته می‌رسید. اما جنگ تحمیلی حتا دست‌مایه‌ای برای لمپنیسم در هنر شد و ما نه تنها زیبایی‌شناسی به سوی امر مقدس نبردیم، بلکه از آن تقدس‌زدایی هم کردیم. البته آثاری هم بودند که نشان دادند دغدغه‌ی کلیشه و گیشه ندارند و دکان و سکو برای معرفی این و آن نبودند. ما زیر سایه این آثار توانستیم به بخشی از عمق دفاع مقدس پی ببریم.
نامور مطلق مشکل بزرگ در هنر دفاع مقدس را نرسیدن به گونه‌شناسی خواند و گفت: ما در این حوزه مشکل گونه‌شناسی داریم. آثار خیلی خوبی در این حوزه ایجا شده، اما ما در سینما، تئاتر و هنرهای تجسمی به ژانر دفاع مقدس نرسیده‌ایم. اما باید دید که ژانر چه اهمیتی دارد؟ آیا درست است که دفاع مقدس را ژانر بنامیم؟ پاسخ به همه این سؤال‌ها نیاز به زمان بسیاری دارد. ما در ادبیات بحث‌های زیادی را توانسته‌ایم مطرح کنیم، اما چون حوزه هنر نظام‌های نشانه‌یی متفاوتی دارد، در یک گونه نگنجیده است. این یکی از مشکلات ما در گونه‌شناسی هنر است. با وجود این‌که این حوزه پیچیده‌تر است، اما ما در آن کم‌تر کار کرده‌ایم.
معاون پژوهشی خانه هنرمندان افزود: برای شکل‌گیری این گونه‌شناسی باید نشست‌ها و هم‌اندیشی‌ها و هم‌نشینی و تعامل میان هنرمندان ایجاد شود. همچنین یکی از مشکلات ما استفاده نکردن از نظریه‌هاست. از سوی دیگر، تغییرات در حوزه خلق اثر باعث شده تا ما به یک گونه مشخص نرسیم. ما فکر میکنیم تکرار برای هنرمندان نبود خلاقیت است، اما هنرمندی که خودش را پیدا کرده باشد، می‌تواند از این راه به یک سبک شخصی برسد.
او تأکید کرد: همچنین تغییرات پی در پی در حوزه‌های مدیریتی که هر یک با خود اصول مقرراتی را به دنبال آورده‌اند، سبب شده تا گونه مشخص شکل نگیرد. متأسفانه در کشور ما تنها با تغییر دولت‌ها مواجه نیستیم؛ پارادایم‌ها در این زمینه تغییر می‌کند. با این تغییر پارادایم‌ها فرهنگ هم می‌خواهد عوض شود. اما تغییر فرهنگ باید آرام آرام باشد. همچنین ما نهاد علم را بیش از اندازه زیر نهاد سیاست برده‌ایم و همین سبب شده در نهاد علم و سیاست دچار مشکل شویم. ما حتا نمی‌توانیم در بین هنرمندان به یک گروه مشخص برسیم و برای حل مشکلات‌مان مجبوریم دست به دامن دستگاه قضایی شویم. این در حالی است که وقتی هنرمندان‌مان دور هم جمع می‌شوند، نتایج بزرگی در پی دارد. الآن شرایط به گونه‌ای است که هنرمندان برای این‌که حرف بزنند، اول باید اثبات کنند که مسلمان هستند و نظام را قبول دارند.
او در پایان درباره کار شهید آوینی هم گفت: آوینی در نوع خود کارش بی‌نظیر بود، اما کارش تبدیل به ژانر نشد، چون متکثر نشد. وقتی کاری نو باشد، شیوه تازه‌ای است، اما تا تکرار نشود، ژانر نیست.
http://isna.ir/fa/news/92062717448
آخرین بروزرسانی (چهارشنبه, 27 شهریور 1392 ساعت 12:41)
