برگزیدگان بخش ادبیات جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگوهای کوتاهی با ایبنا به معرفی کتاب‌شان پرداختند و دیدگاه‌شان را درباره جایزه کتاب سال مطرح کردند.
خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- بخش ادبیات داستانی که چند سالی جزو غایب‌های شاخص جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران بود امسال جبران مافات کرد و سه برگزیده داشت. در بخش «رمان و داستان بلند»، رمان «لم‌یزرع»، تالیف محمدرضا بایرامی از انتشارات کتاب نیستان و در بخش «داستان کوتاه» دو کتاب «بازار خوبان»، تالیف آرش صادق‌بیگی از موسسه انتشارات نگاه و «روباه شنی»، تالیف محمد کشاورز از نشر چشمه به‌عنوان آثار برگزیده معرفی شدند. در ادامه گفت‌وگوهای کوتاهی با سه برگزیده این جایزه داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
کتاب سال نباید دچار تشریفات شود
محمدرضا بایرامی، نویسنده کتاب «لم‌یزرع» در توضیح این کتاب به ایبنا گفت: کتاب «لم‌یزرع» فضای جنگی دارد اما نه در ایران؛ داستان این کتاب در روستای «دجیل» در کشور عراق رخ می‌دهد؛ همان منطقه‌ای که در سال 82 صدام در آنجا کشته شد.
وی ادامه داد: این کتاب داستان جوانی است که به دختری دل می‌بندد منتها عرف قبیله و آداب و رسوم آن اجازه چنین وصلتی را به او نمی‌دهد و این جوان به نوعی به خودزنی می‌پردازد و به جنگ می‌رود جنگی که در واقعه دجیل به وقوع پیوست و صدام در آن 143 تن را کشت.
نویسنده کتاب «لم‌یزرع» با اشاره به جایزه کتاب سال اظهار کرد: به نظرم کتاب سال نباید دچار تشریفات شود و اگر چندین سال، کتاب قابل ارزشی در بخش ادبیات نبود، بدون رودربایسی اعلام کند. باور داشته باشید که این کار به افزایش کیفیت حوزه ادبیات کمک می‌کند چراکه متوجه می‌شویم در فلان سال کار خاصی انجام نشده است.
وی افزود: همچنین می‌توان جایزه سال‌هایی که در یک بخش مانند ادبیات و تاریخ برگزیده نداشته‌ایم را به برگزیدگان سال‌های بعدی اختصاص دهیم تا نویسنده برگزیده برای انتشار کتاب بهتر ترغیب شود. از طرفی حمایت‌های به‌جا از نویسندگان برگزیده و معرفی آنها به جامعه باعث می‌شود که مخاطبان در این بازار آشفته، کتاب‌های خوب را شناسایی کنند.
محمدرضا بایرامی متولد 1340 در روستای «لاطران» در دامنه کوه سبلان استان اردبیل است. وی در نوجوانی به آثار صمد بهرنگی علاقه‌مند شد و اولین قصه‌اش را برای رادیو فرستاد. بایرامی در کارگاه قصه‌نویسی شرکت کرد اما به دلیل تامین مخارج تحصیلش مجبور شد کار کند و نتواند در آن کارگاه حضور یابد. وی در نهمین دوره «جایزه جلال آل احمد» برای نوشتن رمان «لم یزرع» این جایزه را از آن خود کرد.
«قصه‌های ساوالان»، «مرغ مهربان ننه مهتاب»، «سپیدار مدرسه ما»، «دشت شقایق‌ها»، «عقاب‌های دره شصت»، «هفت‌روز آخر»، «وقتی‌‌که کولی‌ها برمی‌گردند»، «شب‌های بمباران»، «شب در بیابان»، «تفنگ»، «رعد یک‌بار غرید»، «کوه مرا صدا زد»، «شاخه شکسته»، «سنگ سلام» و «مردگان باغ سبز» برخی دیگر از آثار اوست.
نگاه مثبت به ادبیات داستانی جایزه کتاب سال
محمد کشاورز، نویسنده مجموعه داستان «روباه شنی» که کتابش در بخش داستان کوتاه برگزیده کتاب سال شده است، در معرفی کتابش اظهار کرد: این کتاب از 9 داستان تشکیل شده است که در سال 94 نشر چشمه آنها را منتشر کرده است.
وی ادامه داد: در داستان‌های این کتاب با دیدی رئالیستی به رویکردهای اجتماعی پرداخته‌ام اما نه رئالیسم به معنای بیان واقعیت‌ها، بلکه این دید فرا رئالیستی است چراکه واقعیت را از دل واقعیت بیرون کشیده‌ام. برخی داستان‌های این کتاب فضای طنز نیز دارد؛ طنزی که برآمده از موقعیت‌های اجتماعی است.
نویسنده مجموعه داستان «روباه شنی» با اشاره به جایزه کتاب سال گفت: جایزه کتاب سال در این دوره، رویکرد بسیار خوبی به حوزه ادبیات داستانی داشته است؛ نگاهی که خلاء آن در دوره‌های گذشته به چشم می‌آمد. بدون شک چنین نگاه‌های باارزشی به ادبیات کمک می‌کند تا حرکتی رو به جلو داشته باشد و راحت‌تر میان مردم برود.
وی افزود: توجه به ادبیات بسیار مهم است زیرا این حوزه مادر سایر حوزه‌های نوشتاری است و اگر ما ادبیات قوی نداشته باشیم، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که در سایر حوزه‌ها مانند تاریخ، فلسفه و اندیشه اتفاق خاصی رخ دهد.
محمد کشاورز، نویسنده در سال 1337 در شیراز متولد شد. وی از سال 85 تا 86 سردبیر مجله «عصر پنجشنبه» بود. کشاورز برای نگارش داستان «شهود» از کتاب «پایکوبی» برنده جایزه ادبی گردون شده است. دومین مجموعه او «بلبل حلبی» در سال 1384 جایزه ادبی اصفهان، جایزه فرهنگ پارس و جایزه منتقدان و نویسندگان مطبوعاتی را در بخش داستان کوتاه از آن خود کرد. مجموعه‌داستان «روباه شنی» آخرین اثر او است.
جایزه کتاب سال جامعیت دارد و نوپا نیست
کتاب «بازار خوبان»، تالیف آرش صادق‌بیگی نیز دیگر کتاب برگزیده حوزه ادبیات جایزه کتاب سال است که در بخش داستان کوتاه برگزیده شده است. صادق‌بیگی در معرفی کتابش به ایبنا اظهار کرد: «بازار خوبان» مجموعه‌ای از هشت داستان است که در ظاهر مستقل هستند و هرکدام با قصه و مضمونی متفاوت از جایی شروع و در جایی پایان می‌یابند اما در شکل کلی‌تر داستان‌ها لایه‌های زیرین مشترکی دارند و خواننده می‌تواند رشته مشترک هر داستان با دیگری را پیدا کند.
وی ادامه داد: داستان‌ها یک مضمون مشترک یا تم واحد ندارند اما هر کدام با دیگری یک وجه اشتراک جداگانه‌ای دارد مثل عنصر مکان یا مثلا یکی دو داستان از نظر فرمی به هم شبیه هستند.
نویسنده کتاب «بازار خوبان» در توضیح دلایل انتخاب کتابش گفت: کتاب من به همراه کتاب «روباه شنی» محمد کشاورز در جایزه جلال‌آل‌احمد برگزیده شده بود و فکر می‌کنم به همین خاطر هر دو کتاب در جایزه کتاب سال راه پیدا کردند. ویژگی‌هایش را نمی‌دانم اما در نوشتن تک‌تک داستان‌ها همه تلاشم این بود از زندگی آدم‌های دوروبرم تاثیر بگیرم و زمانه‌ای را که در آن زندگی میکنیم روایت کنم.
صادق‌بیگی با اشاره به جایزه کتاب سال اظهار کرد: کلاً از هر جشنواره و جایزه‌ای که در حوزه کتاب برگزار می‌شود استقبال می‌کنم. جایزه کتاب سال جامعیت دارد و نوپا نیست. از خوبی‌های این جایزه هم دیده شدن آثاری از حوزه‌های مانند فلسفه، هنر، زبان است؛ حوزه‌هایی که در قیاس با دیگر مدیوم‌های فرهنگی (مثل سینما یا تئاتر) اصولاً کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند.
آرش صادق‌بیگی در سال 1361 در اصفهان متولد شد. وی فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی از دانشگاه هنر است. او در کنار نوشتن داستان کوتاه، فیلمنامه‌های «دایره راز» و «چشمان باز» را هم نوشته که دو تله فیلم بر اساس آنها ساخته شده است. از این نویسنده جوان تاکنون یک کتاب در حوزه کودک و نوجوان با عنوان «خاطرات یک سرتق» منتشر شده است و «بازار خوبان» نخستین مجموعه داستان و دومین اثر او به حساب می‌آید. کسب جایزه جشنواره ادبی «بوشهر»، رتبه دوم جایزه «داستان تهران»، تقدیری جایزه ادبی «اصفهان»، برگزیده جشنواره «داستان‌های ایرانی» و برگزیده دوسالانه ادبی دانشجویان بخشی از افتخارات این نویسنده جوان به حساب می‌آید.
