فضایل ماه رمضان در ادبیات فارسی ب
۱۳۹۶-۰۳-۰۸
 ماه رمضان از دیرباز در شعر و ادب جلوه‌ای چشم‌گیر و عرفانی داشته است. البته سرودن شعر درباره فضایل مناسبت‌های  این ماه تنها اختصاص به شاعران فارسی‌گو ندارد و نداشته است
 فضایل ماه رمضان در ادبیات فارسی بر گرفته از کتاب ضیافت نور
در ادبیات فارسی از قرن چهارم به این سو با اشعاری از شاعران بلندآوازه ادب فارسی درباره ماه مبارک رمضان روبه‌روهستیم و این جریان تا روزگار ما تداوم یافته است.
 ماه رمضان از دیرباز در شعر و ادب جلوه‌ای چشم‌گیر و عرفانی داشته است. البته سرودن شعر درباره فضایل مناسبت‌های  این ماه تنها اختصاص به شاعران فارسی‌گو ندارد و نداشته است و در آثار ادبی ملل دیگر اشعار متعددی در این خصوص دیده می‌شود.
از قرن چهارم به این سو با اشعاری از شاعران بلندآوازه ادب فارسی همانند حافظ، سعدی، مولوی، بیدل، عطار و... روبه‌رو هستیم و این جریان تا روزگار ما تداوم یافته است،‌ در همه عصرها شاعران با سرودن اشعاری کوشیده‌اند تا فضایل و کرامات این ماه شریف را درحد وسع خود بیان کنند و مردم را به درک افزون‌تر موقعیت ممتاز این ماه آگاه سازند.

روزگار ما همچنین با ظهور نسلی از شاعران در عرصه شعر کودک و نوجوان شاهد آثار دل‌انگیز دراین خصوص هستیم.
شاعران معمولا از زوایای گوناگونی به موضوع ماه رمضان پرداخته‌اند. برخی نگاهی کلی به ماه رمضان داشته‌اند و برخی دیگر مانند سعدی نگاهی اجتماعی به فضایل این ماه داشته‌اند. برخی دیگر از حیث عرفانی و اخلاقی به آن پرداخته‌اند و عده‌ای دیگر به مناسبت‌های ماه رمضان مانند شب قدر، ولادت امام حسن(ع)، شهادت امام علی(ع) و دیگر مناسبت‌های این ماه پرداخته‌اند و گروه دیگر از شاعران از منظر طنز کوشیده‌اند تا دست ریاکاران را روکنند و با بیانی شیرین جامعه را دعوت به عبادت راستین و تزکیه و تهذیب کرده‌اند.
بخش دیگری از اشعاری که درباره ماه مبارک رمضان است، مربوط به وداع با این ماه و استقبال از عید فطر است که هریک از این اشعار لطف و جایگاه خود را دارد.
با تاکید بر اینکه شعرسرودن درباره ماه رمضان به دوره‌ تاریخی خاصی تعلق ویژه نداشته است برخی معتقدند که در ادوار گذشته شمار خمریات فراوان‌تر بوده و شاعران درباری خمریه‌سرا بوده‌اند. این شاعران از ماه رمضان نالان بودند و بیشتر اشعار آنها با موضوع ماه رمضان به استقبال عید فطر و اول شوال منحصر بود تا دعوت مخاطبان به نزکیه و تهذیب. اما به هرحال نمی‌توان قضاوت کلی کرد و چه بسا که این شاعران نیز به گونه‌ای تحت تاثیر فضایل ماه رمضان قرار گرفته‌اند.
به عنوان نمونه در اشعاری از این شاعران که درباره سحرگاهان است با حالت صفا و بیگانگی از خویش روبه‌رو هستیم که بیانگر تاثیرگیری شاعر از حال و هوای خاص ماه رمضان و سحرهای این ماه است.
حافظ شاعری است که مانند مولوی نگاهی لطیف و عرفانی به این ماه دارد و در غزل‌های متعددی که بیشتر مورد توجه اهل دل و پژوهشگران قرارگرفته است این نگاه جریان دارد. حافظ در این خصوص و به‌ویژه شب قدر اشارات دلپذیری دارد و تمام کسانی که حافظ را می‌شناسند می‌دانند که اشعار او ملهم از آیات قرآن کریم و احادیث و روایات است. چنانکه تخلص شاعر از آنجاست که وی حافظ قرآن بوده است و این شوریدگی و دلدادگی را به شکل‌های گوناگون و در اشارات مستقیم و غیرمستقیم در دیوان او می‌توان دید: 

آن شب قدری که گویند اهل خلوت امشب است    یا رب این تأثیر دولت در کدامین کوکب است 
تا به گیسوی تو دست ناسزایان کم رسد               هر دلی از حلقه‌ای در ذکر یارب یارب است
کشته چاه زنخدان تو ام کز هر طرف                    صد هزارش گردن جان زیر طوق غبغب است
شهسوار من که مه آیینه‌دار روی اوست                 تاج خورشید بلندش خاک نعل مرکب است
عکس خوی بر عارضش بین کآفتاب گرم رو         در هوای آن عرق تا هست هر روزش تب است
من نخواهم کرد ترک لعل یار و جام می                  زاهدان معذور داریدم که اینم مذهب است
اندر آن ساعت که بر پشت صبا بندند زین           با سلیمان چون برانم من که مورم مرکب است
آن که ناوک بر دل من زیر چشمی می‌زند                 قوت جان حافظش در خنده زیر لب است
آب حیوانش ز منقار بلاغت می‌چکد                 زاغ کلک من به نام ایزد چه عالی مشرب است
البته در بین شاعران کلاسیک ما توجه به نیازمندان و مستمندان در این ماه بسیار دیده می‌شود. چنانکه حکیم اوحدی مراغه‌ای گفته «روزه‌دار و به دیگران بخوران/ نه بگیر روزه و شکم بدران». این مضمون در اشعار سعدی هم هست و کاش روزه‌داران با تحمل گرسنگی به یاد محرومان نیز بیفتند و همان‌گونه که در احادیث و روایات سفارش فراوان شده‌است بکوشند تا حاجت دیگران را نیز برآورده سازند.
 
 
سازندگان:
منابع:
کتاب ضیافت نور
افزودن دیدگاه جدید:

متن ساده

HTML محدود

Image CAPTCHA
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید

نظرسنجی

نظر شما در مورد مطالب این وب سایت چیست؟

انتخاب‌ها

تصاویر شاعران

This block is broken or missing. You may be missing content or you might need to enable the original module.