بررسی سبک موسیقی بیرونی و تناسب آن با محتوا در سوگ سرودههای خاقانی
چکیده
خاقانی، قصیده سرای بزرگ قرن ششم، هم شاعر صبح است و هم سرایندة سوگ. وی در حدود پنجاه سوگ سرودة کوتاه و بلند می کوشد تا خواننده را در عاطفة دردِ ناشی از رویدادهای غمبار زندگی خود مشارکت دهد. موسیقی بیرونی یکی از مهمترین ابزارها برای ایجاد انسجام در مراثی او است. سؤال اصلی این جستار آن است که خاقانی به کمک کدام امکانات وزن توانستهاست سبک موسیقی بیرونی را با معانی مرثیه هماهنگ سازد؟ پاسخ کوتاه آنکه گزینش غالباً آگاهانة وزن عروضی همنوا با مفاهیم سوگ، از شگردهای هنری خاصّ شاعر و گونهای قاعدهافزایی بر زبان خودکار است. با نگرشی فرمگرا، بهرهگیری از همة تواناییهای زبانی در حوزة وزن از جمله اختیارات شاعری، دوری یا نزدیکی هجاهای کوتاه، بلند و کشیده، فزونی و کاستی انواع هجا، در کنار دیگر عوامل موسیقیساز عناصری هستند برای انتقال اندوهِ سوگوارانه در مرگ عزیزان به خواننده. قابل تأمّل است که خاقانی در این احساسیترین لحظات نیز به حفظ حریم زبان، خیال و محدودة واژگان خود پایبند است. در این پژوهش به بررسی موسیقی بیرونی در مراثی خاقانی، میپردازیم و میزان توفیق شاعر را در خلق سوگسرودههای بدیع توصیف میکنیم.
نویسندگان: نصرالله امامی، محمد رضا صالحی مازندرانی، رضا ارشادی فر (نویسنده مسئول)
کلمات کلیدی: خاقانی، مرثیه، وزن عروضی، محتوا
دانلود مقاله