خاقانی قصیده سرای بزرگ قرن ششم هم شاعر صبح است و هم سراینده سوگ . وی در حدود پنجاه سوگ
بررسی سبک موسیقی بیرونی و تناسب آن با محتوا در سوگ سروده های خاقانی
نویسندگان: نصرالله امامی، محمد رضا صالحی مازندرانی، رضا ارشادی فر
فصلنامه تخصصی سبگ شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال دهم شماره یک بهار96 شماره پیاپی 35.
چکیده
خاقانی قصیده سرای بزرگ قرن ششم هم شاعر صبح است و هم سراینده سوگ . وی در حدود پنجاه سوگ سروده کوتاه و بلند می کوشد تا خواننده را در عواطفه درد ناشی از رویدادهای غمبار زندگی خود مشارکت دهد. موسیقی بیرونی یکی از مهمترین ابزارها برای ایجاد انسجام در مراثی او است. سوال اصلی این جستار آن است که خاقانی به کمک کدام امکانات وزن توانسته است سبک موسیقی بیرونی را با معانی مرثیه هماهنگ سازد؟ پاسخ کوتاه آنکه گزینش غالبا آگاهانه وزن عروضی همنوا با مفاهیم سوگ از شگردهای هنری خاص شاعر و گونه ای قاعده افزایی بر زبان خودکار است. با نگرشی فرمگرا، بهره گیری از همه تواناییهای زبانی در حوزه وزن از جمله اختیارات شاعری، دوری یا نزدیکی هجاهای کوتاه، بلند و کشیده، فزونی و کاستی انواع هجاه، در کنار دیگر عوامل موسیقی ساز عناصری هستند برای انتقال اندوه سوگوارانه در مرگ عزیزان به خواننده . قابل تامل است که خاقانی دراین حساس ترین لحضات نیز به حفظ حریم زبان، خیال و محدوده واژگان خود پای بند است. دراین پژوهش به بررسی موسیقی بیرونی در مراثی خاقانی، می پردازیم و میزان توفیق شاعر را در خلق سوگ سروده های بدیع توصیف می کنیم.
کلید واژه ها
خاقانی، مرثیه، وزن عروضی، محتوا، موسیقی بیرونی، سوگ
فصلنامه تخصصی سبکشناسی نظم و نثر فارسی )بهار ادب(
