شرح تحقیقی دیوان حافظ تالیف دکتر منصور رستگار فسایی از سوی مدیر مرکز حافظ‌شناسی به‌عنوان کتاب سال حافظ برای سال ۱۳۹۵ معرفی شد.
نکوداشت رستگار فسایی
"شرح تحقیقی دیوان حافظ" تالیف دکتر منصور رستگار فسایی از سوی مدیر مرکز حافظ‌شناسی به‌عنوان کتاب سال حافظ برای سال ۱۳۹۵ معرفی شد.
به گزارش ایسنا، دکتر کاووس حسنلی، یکشنبه ۱۸ مهرماه در نشست علمی تخصصی یادروز حافظ که در مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس در شیراز برگزار شد، گفت: "شرح تحقیقی دیوان حافظ" کتابی گرانمایه از استاد محترم جناب آقای دکتر منصور رستگار فسایی ست که به همت انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی در سال گذشته منتشر شده است.
او ادامه داد: ویژگی‌های این کتاب گرانسنگ آن‌گونه است که از همان آغاز انتشار به سادگی می‌شد پیش‌بینی کرد که نظر حافظ‌شناسان و حافظ‌پژوهان را به شایستگی جلب خواهد کرد و در جایگاه «کتاب سال حافظ» انتخاب خواهد شد.
حسنلی گفت: مرکز حافظ‌شناسی که همواره آثار منتشرشده در پیوند با حافظ را رصد و آثار برتر را به بهانه‌های گوناگون معرفی می‌کند، امسال با بررسی کتاب‌های منتشرشده در سال ۱۳۹۴ با رای داوران حافظ‌شناس کتاب "شرح تحقیقی دیوان حافظ" را به عنوان برترین کتاب سال در حوزه حافظ‌شناسی انتخاب کرد.
وی اضافه کرد: استاد دکتر رستگار فسایی، که کارنامه‌ای درخشان و پر برگ و بار دارند و در حوزه‌های گوناگون قلم زده‌اند، پیش از این نیز در پیوند با حافظ آثاری منتشر کرده بودند. نخستین اثر ایشان مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی حافظ است که در سال ۱۳۵۰ در دانشگاه شیراز برگزار شد. این مجموعه مقالات در سال ۱۳۵۲ به کوشش آقای دکتر منصور رستگار فسایی در مرکز نشر دانشگاه شیراز انتشار یافت.
حسنلی ادامه داد: از استاد دکتر رستگار به‌جز مجموعه مقالات یادشده و نیز کتاب "حافظ و پیدا و پنهان زندگی" سخنرانی‌ها و مقالات گوناگون در پیوند با حافظ منتشر شده است. هم‌اکنون دو کتاب دیگر نیز از ایشان در دست چاپ است: "کلمات آتش‌انگیز" و "شرح مختصر دیوان حافظ"
وی گفت: اما کتاب شش‌جلدی "شرح تحقیقی دیوان حافظ" گسترده‌ترین و جامع‌ترین اثر آقای دکتر رستگار فسایی در پیوند با حافظ است. این کتاب دست‌کم سه پشتوانه استوار داشته؛ نخست تجربه بیش از نیم قرن مطالعه، پژوهش و تدریس استاد دکتر رستگار عزیز در حوزه‌های حافظ‌پژوهی. دوم درنگ و دقت علمی ایشان در تمام نوشته‌هایی که تا پیش از این کتاب درباره حافظ و شعر و اندیشه او منتشر شده است. سوم هم پرهیز از یکسویه‌روی، یک‌جانبه‌نگری و تحدید شرح به سلیقه‌ای خاص.
مدیر مرکز حافظ‌شناسی گفت: راست آن است که بنیادی‌ترین ویژگی شعر حافظ، تراکم معانی در کمترین واژگان و معماری شگفت او در سخنی لایه لایه و تودرتوست. بی‌توجهی به این ویژگی بنیادی از کلام حافظ، یعنی ناقص ماندن شناخت او.
حسنلی اضافه کرد: خوشبختانه در این شرح همان‌گونه که شارح محترم گفته‌اند هنر شاعری حافظ مقدم بر دیگر فضیلت‌های او دیده شده است. در شرح تحقیقی دیوان حافظ هر سروده از حافظ (غزل و غیر غزل) در پنج بخش مستقل معرفی و شرح شده و اساس کار این کتاب چاپ شادروان خانلری بوده، اگر چه در برخی موارد از چاپ‌های دیگر هم استفاده شده است.
وی گفت: دکتر رستگار در این کتاب، از میان واژه‌های هر شعر یا با توجه به پیام آن نامی برای آن شعر برگزیده و برنهاده و پس از متن هر شعر، در پنج بخش به شرح زیر به بررسی آن شعر پرداخته که شامل بررسی ساختار شعر (بررسی شکل بیرونی و درونی، از جمله انواع موسیقی‌های موجود در سراسر شعر)، نوع شعر (نوع محتوا، زمان و مکان سرایش، وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی موجود در شعر و مضمون کلی شعر)، معنی واژه‌های شعر (توضیح واژه‌های کلیدی با توجه به معنی آن در بافت کلام)، معنی بیت‌های شعر (توضیح در باره معنای کلی بیت، و شرح آن با گوشه چشم به شرح‌های گوناگون و متفاوتی که از برخی ابیات شده است) و منابع شناخت بهتر شعر (معرفی برخی از منابع قدیم و جدید که در پیوند با بیت مورد نظر مطلبی یا نظری در آنها آمده است و می‌تواند در فهم و شناخت بیشتر، سودمند باشد).
حسنلی همچنین گفت: مرکز حافظ‌شناسی بجز انتخاب کتاب سال حافظ گاهی به حافظ شناسان برجسته جهان «نشان درجه یک علمی حافظ‌شناسی» نیز اهدا می‌کند. این نشان نخستین‌بار در اردیبهشت سال ۱۳۸۶ شمسی به پروفسور شارل هانری دو فوشه‌کور (مترجم فرانسوی) به پاس ۵۰ سال فعالیت در پیوند با زبان و ادبیات فارسی و نیز ترجمه دیوان کامل حافظ اهدا شد.
او ادامه داد: پروفسور جیوانی ماریا درمه، مترجم و شارح دیوان کامل حافظ به زبان ایتالیایی (در اسفندماه ۱۳۸۶ شمسی)، دکتر سلیم نیساری (در مهرماه ۱۳۸۷) و استاد بهاءالدین خرمشاهی (در مهر ماه ۱۳۸۸) نشان درجه یک علمی حافظ‌شناسی را از مرکز حافظ‌شناسی دریافت کرده‌اند.
