مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان بر اساس یک موافقتنامه میان سفارت ایران و وزارت آموزش علمی پاکستان از تاریخ اول آبان ماه سال 1350 فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز می نماید.

با نگاهی به اولین نشر مرکز تحت عنوان نسخه های خطی کتابخانه داتا گنج بخش تالیف محمد حسین تسبیحی، مشخص می شود این مرکز در آبان ماه 1348 طرح توافقنامه پیشنهادی را تنظیم نموده و از قبل از آن نیز در شهر راولپندی فعالیتهای این مرکز وجود داشته است.

با توجه به یافتن اولین نوشته های استاد گرانمایه آقای احمد منزوی به نظر می رسد در سال 1357 هـ ش ، ایشان در مرکز تحقیقات حاضر می شوند و انقلابی در فهرست نامه ها و انتشارات مرکز بوجود می آید و تاثیرات حضور این شخصیت در آموزش روشهای نسخه شناسی و فهرست نویسی با مشاهده آثار آقای دکتر عارف نوشاهی و خانم دکتر انجم حمید و سایرین که بارها به مواهب استاد عزیز اشاره و به تلمذ در محضر ایشان معترف می باشند ، به چشم می آید.

آنچه در حال حاضر در مرکز تحقیقات برقرار می باشد به شرح ذیل است.

مخازن نسخه های خطی با شمارگان 17330 نسخ خطی در سه سالن جداگانه که از قرن هفتم هجری قمری تا قرن سیزده می توان آنها را برشمرد. فهرست نسخه های خطی استاد منزوی در پانزده جلد مهمترین کلید دستیابی به این گنج می باشد که با تنظیم فهرست الفبایی آقای تسبیحی و تغییر شمارگان، محققین برای دستیابی به نسخ ،کمی با مشکل مواجه می باشند و بر همین اساس به زودی بانک الکترونیکی فهرست نسخه های خطی از سوی مرکز برای تسهیل در دستیابی به منابع ارائه می گردد. همچنین برای بیش از پنج هزار نسخه هنوز فهرستی تهیه نشده است که با پیش بینی های بعمل آمده در سال جدید این بخش پنهان از گنجینه مذکور نیز ارائه خواهد شد.

مخزن کتابهای چاپ سنگی و نادر که دارای منابع بسیار ناب و کمیاب می باشد و شمارگان کتب این بخش بیش از 9000 جلد می باشد و اقدامات و برنامه های شایسته ای برای ارائه خدمات الکترونیکی در این بخش در دست اجرا می باشد.

کتابخانه تخصصی زبان و ادبیات فارسی که بیش از بیست هزار کتاب و منابع مرجع را در خود جای داده است.

بخش انتشارات مرکز که در کشور پاکستان از اعتبار ویژه برخوردار می باشد و با چاپ دو کتاب اخیر شمارگان نشر مرکز در این 40 سال به 199 کتاب رسیده است که اغلب در حوزه فهرست نسخ خطی مرکز و سایر کتابخانه های پاکستان می باشد و تذکره های شعرا و سایر موضوعات در حوزه زبان و ادبیات فارسی همواره مورد توجه قرار گرفته است. (فهرست انتشارات مرکز به پیوست می باشد)

 فصلنامه دانش به مدت 26 سال می باشد که بدون وقفه فعالیت دارد و تاکنون شماره 102 آن چاپ شده است و در همین راستا در سال جاری با انتشار الکترونیکی این مجله شرایط بسیار بهتری را کسب نموده است . این مجله دارای رتبه علمی از وزارت علوم کشور پاکستان می باشد و معمولا تعداد مقالاتی که برای چاپ در این نشریه از طرف اساتید زبان فارسی در ایران و این کشور ارسال می گردد مدتهای زیادی در نوبت چاپ می مانند و چاپ مقالات ایشان در این مجله به جهت ارتقاء رتبه علمی مقاله نویسان ضروری می باشد.

بخش تصویر برداری دیجیتالی از نسخه های خطی از روزهای ابتدای تاسیس فعالیت خود را با دستگاههای میکروفیلم آغاز می نماید و در حال حاضر با عکس برداری دیجیتالی و تولید اولین کتاب الکترونیکی، تغییرات اساسی در نحوه ارائه خدمات خود ایجاد نموده است. اولین کتاب الکترونیکی مرکز در تاریخ 25 فروردین سال 1390 تحت عنوان کلیات ابجدی از مجموعه نسخ کمیاب که در مخزن چاپ سنگی موجود بوده ،تهیه شده است . این کتاب دارای چهار جلد است که سه جلد آن در کتابخانۀ در هندوستان موجود می باشد .

برگزاری نشستهای ادبی ، همایش بزرگداشت شخصیتهای ادبی مشترک و برنامه های فرهنگی در حوزه زبان و ادبیات فارسی مانند اعزام اساتید و شعرای فارسی زبان برای شرکت در مناسبتهای مختلف به ایران ، ایجاد شرایط اعطای بورس تحصیلی برای دانشجویان مستعد در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاههای ایران ، شرکت در نمایشگاههای کتاب و برگزاری نمایشگاههای مشترک از دیگر فعالیتهای این مرکز می باشد..