حماسه‌آفرینی حافظ و تأثیرپذیری وی از شاهنامۀ فردوسی
مقاله 2، دوره 11، شماره 20، زمستان 1394، صفحه 25-56
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
احسان برزگر1 ؛ محمود طاووسی2 ؛ مهدی ماحوزی3
1دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانش‌گاه آزاد اسلامی، واحد رودهن. ایران
2استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانش‌گاه آزاد اسلامی، واحد رودهن. ایران
3دانش‌یار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانش‌گاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، ایران
چکیده
دیوان حافظ چنان با باورهای ملّی در پیوند است که می­توان گفت پس از شاهنامه هیچ اثری در حوزۀ ادب فارسی بیش از دیوان حافظ پرتوافکن روح ایرانی نبوده است. دیوان حافظ از لحاظ لفظ و معنی بی­بدیل، از حیث ادبی پرتوان و از نظر هنری بی­نظیر است. دیوان حافظ، قدرت خارق‌العادۀ حافظ را در بیان واقعیّت­های عصر خود نشان می­دهد. حافظ با دقّتی فراوان و دیدی موشکافانه مسائل عصر خویش را در می‌یابد و آن­ها را به گونه­ای هنرمندانه در شعر خویش جای می­دهد و روح اصیل ایرانی را در آن بارور می­سازد. حافظ به تاریخ و فرهنگ گذشتگان نگاهی عمیق و با متن­های کهن ادب فارسی آشنایی دقیق داشته است و متأثّر از آموزه­های ادبی و هنری آن­ها از هر حیث قرار گرفته که شاهنامۀ فردوسی یکی از آن آثار است. حافظ در قالب الفاظ حماسی و صحنه­سازی آن در میدان­های رزم و بزم، آمیزش غنا و حماسه را چنان به زیبایی در جای جای دیوانش به تصویر کشیده که‌گویی خود یکی از آن شخصیّت­های حماسی بوده و در میدان نبرد عشق و جنگ حضور داشته و زورآزمایی کرده است. حافظ توانسته با کاربرد واژگان و ترکیبات حماسی چون اسم، صفت، فعل و ترکیبات آن­ها فرهنگ گذشتۀ خویش را با روحیۀ مبارزه‌طلبی خود به نوعی متفاوت با دیگران آشکار کند. او به یاری زیورهای هنری چون اغراق، ایهام، تشبیه، تشخیص، تلمیح، تناسب، کنایۀ حماسی و ... بسیاری از واژگان غنایی را با واژگان حماسی در هم می‌آمیزد و نوعی غزل – حماسه بوجود می­آورد. این پژوهش در پی آشکار کردن این جلوه‌های شعر حافظ است.
کلیدواژگان
حافظ؛ حماسه؛ واژه؛ زیورهای هنری

• اصل مقاله (483 K)

http://jpnfa.riau.ac.ir/article_208_31.html