بررسی تطبیقی کارکردهای پیش‌نمونه در رمان مدرن
نویسنده گان
علی‌رضا انوشیروانی، دانشیار ادبیات تطبیقی دانشگاه شیراز
سحر غفاری، دانش‌آموختۀ دکتری ادبیات فارسی دانشگاه تهران
چکیده:
یکی از حوزه‌های پژوهش ادبیات تطبیقی بررسی تشابهات و تطوّر شگردهای ادبی در ادبیات سرزمین‌های مختلف است. شگرد‌پردازی و توجه به فنون داستان‌نویسی در رمان قرن بیستم جلوه و ظهور بیشتری داشته و به ابداع ابزارهای بیانی چندی انجامیده است. اقتباس از اثری متقدم ــ که جان وایت آن را پیش‌نمونه می‌نامد ــ یکی از این شگردهای ادبی است. استفاده از پیش‌نمونه در خلق رمان چندین کارکردهای دارد که از جمله می‌توان ایده‌پروری و مقایسۀ میان دو متن را از اهمّ آنها دانست. در آثارِ موسوم به ادبیات مدرن فارسی نیز نمونه‌هایی از این‌گونه اقتباس‌های ساختاری دیده می‌شود که یکی از شاخص‌ترین آنها رمان سمفونی مردگان است که با الگوگیری از داستان هابیل و قابیل، به‌مثابۀ پیش‌نمونه، در پی برقراری تناظر میان این دو داستان بوده است. در این جستار، در عین مقایسۀ کار عباس معروفی با همتاهای غربی‌اش، و با استفاده از تعریف‌ها و کارکردهایی که جان وایت برای این شگرد ادبی برشمرده است، به بررسی و سنجش میزان موفقیت معروفی در استفاده از پیش‌نمونه می‌پردازیم.
کلیدواژه‌ها:
پیش‌نمونه،سمفونی مردگان،جان وایت،اسطوره،رمان مدرن،اقتباس،ادبیات تطبیقی.
