زبانهای خارجی در گذر تاریخ ایران (از آغاز تا امروز)/ مهدی دهمرده، امیر نعمتی لیمائی، ریحانه حسینی.- تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۹۴.
زبانهای خارجی در گذر تاریخ ایران (از آغاز تا امروز)/ مهدی دهمرده، امیر نعمتی لیمائی، ریحانه حسینی.- تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۹۴.
«زبانهای خارجی در گذر تاریخ ایران از آغاز تا امروز» عنوان کتابی است که توسط مهدی دهمرده، امیر نعمتی لیمائی و سیده ریحانه حسینی نگاشته شده و در آن تلاش شده است درک شود که در دورههای مختلف تاریخ ایران کدامیک از زبانهای خارجی کاربرد داشته و هر یک از آن زبانها در رهگذر زمان چه تحولاتی را شاهد بودهاند.
آنچه روشن است نویسندگان در این کتاب تلاش افزونی پیشه داشتهاند تا مراحل مختلف حضور زبانهای گوناگون در ایران چون زبانهای بابلی، مصری، سومری، آرامی، عبری، یونانی، رومی، سریانی، هندی، عربی، ترکی، مغولی، چینی، گرجی، انگلیسی، فرانسوی و ... را به روشنی بنمایانند.
این مهم زمانی دوچندان اهمیت مییابد که درک شود پژوهشگران تاکنون آنگونه که باید و شاید به موضوع زبانهای خارجی رایج در ایران و تحولات آنها در طی ادوار تاریخ ایران توجه نداشتهاند و از این روی تا به امروز هیچ گونه اثر جامع و کاملی که به بررسی سیر زبانهای خارجی در ایران و دگرگونیهای آن در گذر از تاریخ این کشور بپردازد نگارش نیافته و هر آنچه در این باره نوشته شده است یا به بررسی زبانی خاص چون انگلیسی یا عربی اختصاص داشته و یا آنکه تنها به دوره خاصی از تاریخ ایران و به ویژه روزگار معاصر محدود مانده است.
کتاب در هفت فصل تقسیمبندی شده که در هر فصل به تحولات رخداده در زبانهای خارجی در یک دورۀ خاص از ایران پرداخته شده است. مبنای این فصلبندی توجه به این نکتۀ مهم بوده است که در هر یک از دورههای مورد بررسی، دگرگونیهای گسترده و عظیمی در زمینههای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و .... صورت گرفته و فرض بر این است که تحولات عمیق و ژرفی نیز دربارۀ آنچه موضوع پژوهش است، رخ داده باشد.
فصلهای اول و دوم به ترتیب به ایران باستان و دوران اسلامی تا پیش از دوران مغول اختصاص یافته است؛ در فصل سوم به بازۀ زمانی بین آغاز حملۀ مغول و پایان سلسلۀ تیموری میپردازد؛ فصل چهارم اختصاص به بررسی تحولات زبانی در دوران صفوی، افشار و زند دارد؛ فصل پنجم به بازبینی مسائل رویداده در دورۀ قاجاریه میپردازد؛ ششمین فصل اختصاص به تحولات مرتبط با زبان در دورۀ پهلوی دارد. در فصل آخر به بازبینی آنچه در دوران جمهوری اسلامی رخ داده است، پراخته شده است؛ زیرا به نظر میرسد رویکرد این حکومت پس از پیروزی انقلاب اسلامی به طور عمده در تضاد و مخالفت با آنچه شاهان پهلوی در پی آن بودند شکل میگیرد.