افشین شحنه‌تبار، مدیر انتشارات شمع و مه از ترجمه کتاب «جای خالی سلوچ» محمود دولت‌آبادی به زبان فرانسه خبر داد و گفت: ترجمه این کتاب چهار سال به طول انجامیده است. موفقیت این انتشارات در این زمینه مرهون تلاش برای پیدا کردن و پرورش مترجمان دورگه یا مقیم است.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نهمین روز از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران روز فرانسه نام داشت که در آن برنامه‌های جنبی درباره حوزه نشر در فرانسه در موضوعات مختلف برگزار شد. در سومین نشست از این سری نشست‌ها سرای اهل قلم بین‌الملل میزبان دکتر احمد شاکری، افشین شحنه‌تبار، مدیر انتشارات شمع و مه، اصغر نوری، مترجم و نمایش‌نامه نویس، نیکلا فلیچیچ از طرف انتشارات بل لتر فرانسه و مجید قیصری مولف، بود. در این نشست چالش‌ها و راهکارهای نشر آثار ایرانی در فرانسه و همچنین ترجمه از فرانسه به فارسی بررسی شد.
شاکری در نشست رویکرد نشر در فرانسه و راهکارهای آن ابتدا به چالش‌های پیش رو درباره نشر آثار فرانسوی و همچنین ایرانی به فرانسه پرداخت و گفت: موفقیت بیشتر در ترجمه مستقیم به نسبت ترجمه معکوس یکی از دلایل معرفی نشدن آثار فارسی در فرانسه است و علت‌های ناموفق بودن این موضوع کیفیت ترجمه، حضور مترجم‌های زیاد و توجه نکردن به کپی رایت است.
وی ادامه داد: در فرانسه تنها تعداد کمی از نویسندگان ایرانی مانند صادق هدایت، زویا پیرزاد، رضا براهنی و... آثارشان به این زبان ترجمه شده است، این در حالی است که کشور ترکیه با طرح «تدا» نویسندگان خود را به جایزه نوبل نزدیک کرد تا جایی که اورهان پاموک نویسنده ترکیه موفق به دریافت این جایزه شد.
نوری رقابت نابرابر در بازار نشر بین آثار تالیفی و ترجمه را یکی از چالش‌های پیش روی مولفان در برابر آثار ترجمه شده دانست و گفت: عضو نبودن ایران در کپی رایت اصلی‌ترین دلیل ترجمه‌های زیاد در ایران است و در صورتی که ناشران ایرانی برای چاپ آثار ترجمه ملزم به پرداخت قرارداد می‌شدند با هر مترجمی قرارداد نمی‌بستند و درنتیجه آثار ترجمه شده کم کیفیت کمتر می‌شد و راه برای نشر آثار تالیفی بازتر بود.
وی در ادامه افزود: بیش از دو سوم مترجمان ایرانی مترجمان ناکارآمد هستند. همانطور که در سالیان اخیر مخاطب ایرانی به‌دلیل چاپ آثار ادبی کم کیفیت توسط مولفان اعتماد خود را نسبت به این حوزه از دست داده است، به دلیل ترجمه‌های کم کیفیت این خطر نهضت ترجمه در ایران را نیز تهدید می‌کند.
شحنه‌تبار نیز با تاکید بر عضو نبودن در کنوانسیون برن به‌عنوان یکی از سدهای پیش روی ناشران خارجی و ایرانی گفت: این عدم تعهد دولتی مانعی برای ناشران ایرانی برای خرید کپی رایت به‌عنوان یک امر اخلاقی نمی‌شود و ناشران ایرانی می‌توانند قرارداد کپی رایت را با ناشر اصلی آثار خارجی به‌عنوان یک بنگاه خصوصی منعقد کنند. عضو نبودن ایران در کپی رایت دلیل موجهی بر سرقت ادبی است و خرید کپی رایت یک دهم مبلغ تولید یک اثر هزینه دارد.
مدیر انتشارات شمع و مه در ادامه صحبت‌هایش به مشکلات نشر آثار ایرانی به زبان فرانسه پرداخت و گفت: اولین مشکلی که در این راه هر ناشری به آن بر‌می‌خورد انگشت شمار بودن مترجمان فارسی به فرانسه است، دومین مشکل از دیدگاه وی ناشران فرانسوی هستند که به راحتی ناشران خارجی را در خود نمی‌پذیرند، وی به تجربه شخصی خود از حضور در نمایشگاه کتاب فرانسه اشاره کرد که برای حضور موثرتر در این نمایشگاه مجبور به همکاری با ناشری فرانسوی شده است.
شحنه‌تبار در ادامه گفت: انتشارت شمع و مه امسال با دوازده عنوان کتاب به زبان فرانسه در نمایشگاه کتاب فرانسه شرکت کرده است که یکی از این عناوین کتاب جای خالی سلوچ محمود دولت آبادی است که ترجمه آن چهار سال به طول انجامیده است. او موفقیت انتشارات خود در این زمینه را مرهون تلاش برای پیدا کردن و پرورش مترجمان دورگه یا مقیم دانست و از طرف دیگر برای موفقیت در این عرصه بر لزوم رشد بخش خصوصی تاکید کرد.
وی در ترجمه آثار ایرانی را منوط به قابلیت ترجمه این آثار دانست و در توضیح این مطلب گفت: آثاری که قابلیت ترجمه را دارند باید به گونه‌ای باشند که به هر ذائقه و زبانی بخورند و خواننده خارجی زبان را دچار سردرگمی نکنند و بتوانند با مخاطبان ارتباط برقرار کنند. او ادامه داد نویسندگان ایرانی قابلیت رقابت با نویسندگان خارجی را دارند به‌شرطی که آثار آنها به درستی ترجمه شوند.
نیکلا فلچیچ در ادامه این نشست ضمن معرفی انتشارات بل لتر به بررسی وضعیت ترجمه آثار ایرانی و ارائه راهکارهایی برای بهتر شدن این وضعیت پرداخت و گفت: ایرانیان در گذشته زیاد شناخته شده نبودند و برای پیدا کردن مخاطب برای آثار ایرانی در بازار نشر فرانسه سختی‌های زیادی باید متحمل می‌شدند، اما در حال حاضر به‌دلیل گسترش فضای گردشگری بین ایران و فرانسه و بازدید هرچه بیشتر گردشگران فرانسوی به ایران سفر کنند در نتیجه آن آشنایی بیشتر فرانسویان با ایران می‌تواند برای آثار ایرانی مخاطبان بهتری پیدا کند. آشنایی بیشتر ناشران با دیگر زبان‌های خارجی در این زمینه پیش برنده است.
وی در ادامه استفاده از حمایت‌های دولتی موجود در فرانسه را برای ترجمه راهگشا دانست و گفت: به سفارت فرانسه در ایران پیشنهاد کرده است همانند لبنان کارگاه‌های ترجمه برگزار کنند و می‌توان از این فرصت برای شناسایی جوانان مترجم برای استفاده از آنها برای ترجمه استفاده کرد.
فلچیچ با توجه به مشکل خود نویسندگان فرانسوی برای پیدا کردن ناشر و همچنین گران بودن ترجمه در فرانسه، پیدا کردن ناشر برای آثار فارسی را راهی سخت دانست و گفت: تألیفاتی که داستانی تخیلی نباشند و بستر روایت در فضای واقعی باشد خواهان بیشتری در فرانسه دارد، از سوی دیگر ادبیاتی که با فرهنگ فرانسه فاصله داشته باشد طرفدار بیشتری دارد، این فاصله نباید به گونه‌ای باشد که خواننده فرانسوی را دچار سردرگمی کند. توجه به این نکات برای نشر آثار ایرانی در فرانسه می‌تواند از سختی راه بکاهد.
قیصری که به تازگی داستانی از وی به زبان فرانسه ترجمه و منتشر شده است در پایان این نشست گفت: یک رابطه دو سویه می‌تواند حضور ادبیات ایران در کشورهای دیگر را پررنگ تر کند، یکی دیپلماسی سیاسی بین ایران و دیگر کشورها برای تسهیل حضور گردشگران در ایران و از سوی دیگر پر شدن خلأ اسطوره شهری در ادبیات.
وی در توضیح اسطوره شهری اینچنین بیان کرد که در ادبیات اروپایی نویسندگان طوری فضای شهری و مکانی روایت خود را تصویر می‌کنند که خواننده را ترغیب به بازدید از آن مکان می‌کند، متاسفانه در ادبیات فارسی نویسندگان ما در این زمینه ضعف دارند.
