کارکرد محوری نقاب دینی در شعر شاملو و ادونیس
نویسندگان
1کامران قدوسی ؛ 2حامد صدقی
1دانشجوی دکتری گروه زبان وادبیات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
2استاد گروه زبان وادبیات عربی، دانشگاه خوارزمی (تربیت معلم سابق)، تهران، ایران
چکیده
کارکرد شخصیت‌های تاریخی در شعر معاصر فارسی و عربی، از جلوه‌های مختلفی برخوردار است و کاربست «نقاب» آن شخصیت‌ها در شعر، یکی از مهم‌ترین انواع آن به شمار می‌آید. نقاب‌پردازی، ازجمله شگردهای هنری و بلاغی است که شاعر امروز، برای بیان افکار خود از آن استفاده می‌کند. گاهی نقاب یک شخصیت دینی بر چهرة شاعر نقش می‌بندد تا بتواند با استفاده از ظرفیت‌ها و توانایی‌های آن شخصیت، حرف‌های خود را با مخاطب در میان بگذارد. شاملو و ادونیس نیز به‌عنوان نمایندگان شعر امروز، در زبان فارسی و عربی، تکنیک «نقاب دینی» را در شعر خود به کار گرفته‌اند تا با استفاده از این شگرد نمایشی، افکار خود را برای مخاطب، ملموس و مجسم کنند. در این میان، به‌‌کارگیری محوری نقاب یک شخصیت دینی که برای استفادة بیشتر شاعر از ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل شخصیت صورت می‌گیرد، در شعر ایشان نیز دیده می‌شود. در این پژوهش با تکیه بر نقد تحلیلی- توصیفی آثار شاملو و ادونیس، به بررسی تطبیقی نقاب محوری دینی با توجه به ساختار روایی و تصاویر موجود در شعر آنان می‌پردازیم. هدف ما دستیابی به برخی زوایای شعر ایشان و بررسی شیوة کاربست نقاب مزبور، با استفاده از نقد تطبیقی و کهن‌الگویی خواهد بود. بدین ترتیب، پس از واکاوی مفهوم نقاب دینی و دلایل کاربرد آن در شعر امروز، نقاب‌های اصلی و محوری شخصیت‌های دینی در شعر این دو تن را مورد توجه قرار دادیم تا سرانجام همسانی و ناهمسانی‌های کاربرد یاد‌شده در نزد آنان را به دست آوریم.
واژگان کلیدی:
شخصیت؛ کهن‌الگویی؛ نقاب محوری؛ شاملو؛ ادونیس
