کارکرد فعل خواستن در انتقال مفهوم تمنی و ترجی
مریم رشیدی۱، دکتر مریم روضاتیان ۱
۱- دانشگاه اصفهان
چکیده:
از جمله مباحث علم معانی، مواردی است که خبر با اغراض بلاغی به انشا تبدیل می‌شود. یکی از این موارد، کاربرد فعل خواستن در بیان خبر است. این فعل هنگامی که در جمله خبری به کار می‌رود در بیشتر موارد، خبر را به انشای طلبی تبدیل می‌کند و ابزاری می‌شود برای انتقال مفهوم تمنی و ترجی. چنین کارکردی در برخی موارد قطعی است و امکان دارد که درباره آن حکمی بلاغی صادر و به قاعده‌ای از قواعد علم معانی تبدیل شود. در برخی دیگر از موارد چنین نیست و به اقتضای حال گوینده بستگی دارد. این مقاله بر آن است این موارد را بررسی، و از درون آنها قاعده‌ای نو استخراج کند؛ بدین منظور پس از بیان کلیاتی درباره خبر و انشا با رویکردی تحلیلی- تطبیقی، ویژگیهای فعل خواستن را در دستور زبان فارسی ارزیابی، و عملکرد آن را از دیدگاه معانی بررسی کند و در ادامه با روش توصیفی ـ تحلیلی به تأیید این کارکرد از طریق زبان حافظ بپردازد. این پژوهش علاوه بر تبیین قاعده‌ای بلاغی، نکته‌ای نو در قاعده‌های دستوری زبان فارسی بازشناسی می‌کند و فعل تابع‌پذیر خواستن را از عوامل التزامی‌سازی می‌شمرد که می‌تواند وجه خبری فعل مستقبل را به وجه التزامی تبدیل کند.
واژه‌های کلیدی: فعل خواستن، خبر، انشا، تمنی، ترجی، زبان حافظ
http://متن کامل [PDF 990 kb]
