گفت‌وگو با حسین سناپور
کتاب و ادبیات در سالی که گذشت
حسین سناپور با بیان این‌که ناشران کمتر روی کار جوانان ریسک می‌کنند و ترجیح می‌دهند کتاب ترجمه منتشر کنند، می‌گوید: می‌توانم بگویم از جهت نوشتن در دوران بسیار خوبی به سر می‌بریم اما از جهت انتشار کارها، نقد و جایزه در دوران خوبی نیستیم.
این نویسنده در گفت‌وگو با ایسنا، درباره‌ی وضعیت ادبیات و کتاب در سال ۱۳۹۷ اظهار کرد: آن‌چه من در چند سال اخیر دیده‌ام اشتیاق تعداد بسیار زیادی از دوستان اغلب جوان به داستان‌نویسی و حتماً به شعر و رشته‌های دیگر هنری است که گرچه ممکن است در اوایل کار نوشتن‌شان باشند، اما بسیار می‌نویسند و می‌خوانند (گرچه شاید نه به اندازه نوشتن‌شان) و بعد سعی می‌کنند نوشته‌های‌شان را چاپ کنند، اما نه تعداد مجله‌ها و دیگر نشریه‌های ادبی به قدر کافی است و نه ناشران می‌توانند پاسخ‌گوی این همه اشتیاق باشند.
او افزود: البته ناشران ترجیح می‌دهند با انتشار کارهای ترجمه‌ی خارجی (که به نحوی معروف و تضمین‌شده هستند) به خواننده‌های داستان کارهای دل‌خواه‌شان را بدهند. در این میان فقط چهار پنج نشر هستند که روی کارهای جوانان ریسک می‌کنند و از آنها هم تازه دو تای‌شان وابستگی‌هایی به بخش‌هایی از حکومت دارند. پس کلاً می‌توانم بگویم از جهت نوشتن و علاقه‌مندی جوانان به نوشتن در دوران بسیار خوبی به سر می‌بریم، اما از جهت انتشار کارهای اینان و ارزیابی آثارشان با نقد و جایزه و گفت‌وگوهایی در فضاهای عمومی و خصوصی متاسفانه در دوران خوبی نیستیم. این است که به نظر من در آینده با تاسف و تحسر از این دوران یاد خواهیم کرد که نتوانستیم از این همه شور و اشتیاق نتیجه‌ای را بگیریم که می‌شد و چه بسا بسیاری از آدم‌های بااستعداد را از دست بدهیم و شاید فقط چند تایی بمانند و باقی آدم‌های متوسطی که راه و چاه عرضه‌ی خودشان و کارشان را بلد بوده‌اند.
سناپور خاطرنشان کرد: درباره‌ی کیفیت آثار منتشرشده در سال ۹۷ نمی‌توانم جواب روشن و قطعی داشته باشم، به دلیل این‌که اغلب این چندصد رمان و مجموعه داستان را نخوانده‌ام. اما بیش‌تر از روی شنیده‌ها و تا حدی حدس، می‌توانم بگویم که کیفیت آثار مانند چهار پنج سال اخیر بوده است؛ چندتایی کتاب پرفروش شده‌اند که اغلب متعلق به خانم‌ها بوده‌اند (ظاهراً به این دلیل که اغلب کتاب‌خوان‌های ما این سال‌ها خانم‌های جوان بوده‌اند)، و دو سه تایی هم متعلق به آقایان، که باز هم مثل سال‌های اخیر این دوستان از چهره‌های معروف رمان‌نویسی‌مان نبوده‌اند و اکنون به این جمع اضافه شده‌اند.
او سپس درباره‌ی تغییراتی که سال ۹۷ نسبت به سال‌های گذشته داشته است، بیان کرد: بیش‌ترین تغییرات امسال به نظرم مربوط به گرانی کاغذ و تجهیزات چاپ بود که حتماً باعث فروش کمتر و انتشار کمتر آثار شده است، و چنان هم که شنیده‌ام، بسیاری از ناشران در انتشار آثارشان دست‌به‌عصا و با تردید عمل کرده‌اند و نتوانسته‌اند مطابق برنامه‌ی کاری‌شان کتاب منتشر کنند. از دیگر اتفاقات امسال کار خوب ارشاد بود در تفاوت قائل‌شدن بین کتاب‌های ایرانی و خارجی برای دادن یارانه در برنامه‌های تابستانه و پاییزه‌ی کتاب. البته همین هم گویا دیگر هیچ منبعی برای عیدانه‌ی کتاب ندارد. جایزه‌های داستان هم کم‌کم دوباره دارند راه می‌افتند و پا می‌گیرند و می‌شود امیدوار بود در سال‌های آتی اعتبار کافی را به دست بیاورند.
نویسنده‌ی سه‌گانه‌ی «دود»، «خاکستر» و «آتش» در ادامه درباره‌ی جایزه‌های ادبی و انتخاب‌های‌شان گفت: اکنون ارزیابی خاصی از نتایج جایزه‌ها ندارم. فقط امیدوارم شفافیت بیش‌تر و اعتبار بیش‌تر و تبلیغات بهتری داشته باشند تا در آینده تاثیر زیادی روی فروش کتاب‌ها بگذارند.
سناپور همچنین درباره‌ی بهترین و بدترین خبری که در سال ۱۳۹۷ در حوزه‌ی ادبیات و کتاب شنیده است، گفت: بهترین خبر تهیه‌ی نهایی لایحه‌ی حق مولف داخلی توسط وزارت ارشاد و با کمک تعدادی از نماینده‌گان مجلس بود، که لابد باید به‌زودی در صحن مجلس مطرح شود. این لایحه مدت‌ها، و بلکه سال‌ها بود در دست تهیه بود. گرچه از جزئیات آن بی‌خبرم، اما شنیده‌ام که می‌تواند به نحو بهتری حقوق نویسندگان را حفظ کند و شاید هم مبنایی شود برای پیوستن ما به کپی‌رایت جهانی. بدترین خبر هم مربوط به فیلمی بود که از نویسنده‌ی عزیز مهاجرمان، شهرنوش پارسی‌پور، دیدم که از هم‌وطنانش تقاضای کمک می‌کرد. نویسنده‌ای که دست‌کم یکی از بهترین رمان‌های دهه‌های اخیر ایران، «طوبا و معنای شب» را نوشته و این کتاب مدام دارد به صورت غیرقانونی چاپ و منتشر می‌شود و هیچ جزئی از منفعتش به او نمی‌رسد.
نویسنده‌ی رمان «نیمه‌ی غایب» در پایان این‌کتاب‌ها را برای مطالعه پیشنهاد داد: برای دوستانی که به کارهای جدی‌تر و به‌اصطلاح نخبه‌پسند داستانی علاقه‌مندند و این نوع داستان‌ها را دنبال می‌کنند و می‌خوانند، می‌توانم رمان «بند محکومین» را پیشنهاد کنم و برای مخاطبان شعر هم دو کتاب جدید از شاعرانی که کارهاشان را دوست دارم و به‌تازگی منتشر شده‌اند، یعنی مجموعه شعرهای عباس صفاری «پشیمانم کن» و گروس عبدالملکیان «سه‌گانه‌ی خاورمیانه» را. برای علاقه‌مندان به تحلیل رمان و داستان هم می‌توانم «نظریه و نقد ادبی» از دکتر حسین پاینده، و همین‌طور «آغازکننده‌گان رمان مدرن ایران» از خودم را توصیه کنم.
