منطِقُ‌الطَّیِّر یا مقامات‌الطیور منظومه‌ای است از عطار نیشابوری که به زبان فارسی و در قالب مثنوی در بحر رمل مسدس مقصور (محذوف) سروده شده‌است. کار سرودن این مثنوی در قرن ششم هجری قمری (۱۱۷۷ میلادی) پایان یافته‌است. ابیات این مثنوی را معمولاً بین ۴۳۰۰ تا ۴۶۰۰ بیت دانسته‌اند، از مثنوی‌های تمثیلی عرفان اسلامی به ‌شمار می‌آید. مراحل و منازل در راه پوییدن و جُستن عرفان یعنی شناختن رازهای هستی در منطق‌الطّیر عطار هفت منزل است. او این هفت منزل را هفت وادی یا هفت شهر عشق می‌نامد.

هفت وادی به ترتیب چنین است: طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت، و فقر که سرانجام به فنا می‌انجامد. در داستان منطق‌الطّیر، گروهی از مرغان برای جستن و یافتن پادشاهشان سیمرغ، سفری را آغاز می‌کنند. در هر مرحله، گروهی از مرغان از راه بازمی‌مانند و به بهانه‌هایی پا پس می‌کشند، تا این‌که پس از عبور از هفت مرحله، از گروه انبوهی از پرندگان تنها «سی مرغ» باقی می‌مانند و با نگریستن در آینه حق درمی‌یابند که سیمرغ در وجود خود آن‌هاست. در نهایت با این خودشناسی مرغان جذب جذبه خداوند می‌شوند و حقیقت را در وجود خویش می‌یابند.

کتاب حاضر حاصل متجاوز از سی سال تامل و تدریس و دقت استاد شفیعی کدکنی در مجموعه آثار عطار و مجموعه تصوف خراسان و منابع بیکران اندیشه عطار است.
مصحح در مقدمه و تعلیات کتاب کوشیده است که خواننده را در جریان تمام مشکلات و اشارات و نکات مورد نظر عطار قرار دهد و در راه نوشتن این شرح و تفسیرها سعی او بر آن بوده است که تمام ارجاعات به منابع کهن و آثاری باشد که عطار از آنها خبر داشته و یا آنها را خوانده بوده است. البته در کنار آن منابع کهن، مصحح از دیگر آثار عطار، همچون تذکره الاولیاء، الهی نامه، مصیبت نامه، اسرارنامه، مختارنامه و دیوان عطار بیشترین بهره را برده است، زیرا معتقد است هر مولف، یک منظومه زبانی و ذهنی خاص خود دارد که در تمام آثار او، به طور یکسان، جاری است و هر عبارتش می تواند عبارت دیگر او را تفسیر و عنداللزوم اصلاح کند.

حجم تفسیرها و توضیحات، به ضرورت مقام، متفاوت است، زیرا کوشش بر آن بوده است که اطلاعات مورد نیاز خواننده جدی و علاقه مند، از هر جهت، فرآهم آید و با این همه، از هرگونه برف انبار منابع دکوراتیو و تزیینی و دادن اطلاعات حشو و حاشیه ای چشم پوشی شود.