در اندیشه امام بسیج یک نهادی است اجتماعی با ابعاد متعدد. دراین نگرش بسیج دیگر صرفاً سازمان نظامی نیست که فقط در زمان جنگ و برای دفاع در مقابل دشمن شکل گرفته باشد، بلکه نهادی است وسیع و پاسخگوی نیازهای اساسی و حیاتی جامعه؛ و با اجزای دیگر نظام، چنان هماهنگی و پیوندی دارد که انفصال آن جز با انحلال جامعه اسلامی متصور نیست. حضرت امام که همیشه بر نقش مردم و اهمیت حیاتی آن در تأمین سلامت و موفقیت نظام تأکید می کردند، با درایت خاصی در آذرماه 1385، طی بیانات ضرورت تشکیل مدرسة عشق یا همان بسیج مستضعفان را اعلام نمودند.
در مجموعه حاضر سخنان و دیدگاه‌های امام خمینی (ره) درباره بسیج توسط موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني گردآوری و در شش فصل تنظیم گردیده است. فصل اول به تاریخچه بسیج درصدر اسلام، قبل از پیروزی انقلاب و بعد از آن از خلال بیانات امام خمینی (ره) اختصاص دارد. در فصل دوم اهداف و ماموریت‌های بسیج از نظر امام (ره) تبیین شده که عبارت‌اند از: دفاع از اسلام و امنیت کشور، گسترش اسلام، نظام دفاعی، محرومیت زدایی، سوادآموزی، سازندگی، حمایت از دولت و قوای مسلح، سلب آرامش دشمن، و همراهی در بازسازی بعد از جنگ. فصل سوم حاوی مطالبی است درباره ویژگی‌ها و منزلت بسیجی‌ها همچنین مسئولیت دیگران در قبال بسیج و بسیجی. در فصل چهارم از مسئولیت‌های اخلاقی بسیجیان صحبت می‌شود که عبارت است از تزکیه و خودسازی، صبر و استقامت در دفاع. در فصل پنجم نقش بسیج مردمی در پیروزی انقلاب، برقراری امنیت، سازندگی و خنثی سازی توطئه‌ها تبیین می‌گردد .آخرین فصل نیز درباره نقش بسیج در جنگ تحمیلی است.