نویسنده: هریت بیچر استو
موضوع كتاب: ادبیات
تعداد صفحه: ۲۳۸
رهبر انقلاب در دیدار اقشار مختلف بانوان با اشاره به سوء استفاده نظام سرمایه‌داری غرب از زنان و سیاه‌پوستان برای به‌کارگیری نیروی کار ارزان فرمودند: «در جنگهای داخلی آمریکا در ۱۸۶۰ ــ یعنی تقریباً صد و شصت سال پیش که در آن جنگهای داخلی چندساله‌ی آمریکا [طیّ] چهار سال، بیش از یک میلیون کشته دادند؛ بین شمال و جنوب جنگ بود ــ که دنباله‌ی این جنگها مسئله‌ی آزادی غلامان، آزادی بردگان سیاه‌پوست مطرح شد. در جنوب، کشاورزی بود، در شمال صنعت بود. جنوب مرکز بردگان بود، برده‌ها بیشتر در جنوب بودند که کشاورزی میکردند، شمالی‌ها احتیاج داشتند به کارگرِ ارزان، به این سیاه‌ها احتیاج داشتند؛ جنجال آزادی برده‌ها را شمالی‌ها شروع کردند. شما اگر این کتاب رمان کلبه‌ی عمو تام را خوانده باشید، می‌بینید؛ این تقریباً مال دویست سال پیش است؛ این کلبه‌ی عمو تام، نوشته‌ی نزدیک دویست سال قبل [است]؛ مال همان وقتها است. آنها را تشویق میکردند، از اینجا فرار میکردند، آن طرف میبردند؛ برای چه؟ برای اینکه آزاد باشند؟ نه، برای اینکه کارگر ارزان لازم داشتند؛ کارگر ارزان! تقلّبِ حضراتِ متمدّنینِ غربی در مسائل گوناگون از این قبیل است.» ۱۴۰۱/۱۰/۱۴
رسانه KHAMENEI.IR بر همین اساس در ادامه به معرفی کتاب کلبه عمو تام پرداخته است.
برده‌داری و فئودالیسم هرقدر در اوایل قرن نوزدهم یک حرارت زیرخاکستر بود. عاقبت اما این شعله کوچک در میانه‌های این قرن ارتفاع گرفت و آتش یک جنگ داخلی را میان ایالت‌های شمالی و جنوبی آمریکا برانگیخت. نزاعی سیاسی که بیش از وجه انسانی مسئله برده‌داری به اقتصاد سیاسی آن نظر داشت. حامیان برده‌داری طالب تداوم فئودالیسم بودند و این تداوم نیازمند نیروی کار رایگان و کم‌هزینه بود و چه نیروی کاری راحت‌تر و بهتر از بردگان. سوی دیگر ماجرا هم سرمایه‌داری در حال رشد ایالت‌های شمالی بود که نیروی کار در خدمت سرمایه نیاز داشت و باز هم چه نیروی بهتر از بردگان آزاد شده که حالا قرار بود روغن چرخ‌های سرمایه‌داری باشند.
به مرور از اواسط قرن نوزدهم موضوع بردگان تبدیل به نزاعی شده بود که کرسی سیاست را گرم و شاخک‌های افکار و اذهان عمومی را هم تحریک می‌کرد. نزاعی که آخر‌الاخر به بروز داعیه تجزیه‌طلبیِ ایالت‌های حامی برده‌داری در برابر ایالت‌های حامی الغای آن و در نهایت هم جنگ میان آنها انجامید. سوی دیگر این ماجرا هم سیاستمدارانی بودند که پیش و بیش از تأمل بر لغو یا تداوم برده‌داری، هدف‌شان حفظ تمامیت ارضی و ناسیونالیسم آمریکایی بود که تازه داشت در میان دنیای جدید روی پای خویش می‌ایستاد. آبراهام لینکلن رئیس‌جمهور آمریکا از همین سنخ سیاستمداران بود.
هدفم حفظ آمریکاست
هرچند رسانه و تاریخ لینکلن را رئیس‌جمهوری سند زده است که فرمان الغای بردگی را امضا کرد اما وجه نادیده تاریخ آن است که هدف اصلی او حفظ تمامیت ارضیِ آن روز آمریکا بود. وی در تعهد به این هدف چنان پایبند بود که در متنی منسوب به او آمده اگر مجبور شود برای این هدف، برده‌داری را تداوم دهد این کار را می‌کند، اگر مجبور شود آن را لغو کند باز هم این کار را خواهد کرد و اگر مجبور شود تحت شرایطی تن به الغا داده و تحت شرایطی هم تن به تداومش دهد باز هم این کار را خواهد کرد. هدف اصلی و مهم او حفظ یکپارچگی آمریکا بود نه نگرانی‌های انسانی برای بردگانی که به زور از کرانه‌های غربی افریقا ربوده شده و به زور به این سوی اقیانوس اطلس آورده و در بازارها فروخته می‌شدند.دقیقاً در میانه چنین شرایط ملتهب اجتماعی و سیاسی است که کلبه عمو تام منتشر می‌شود. هریت بیچر استو نویسنده کلبه عمو تام یک زن است با گرایش‌های قوی مذهبی و مسیحی. گرایش‌هایی که در تصویر کردن شخصیت نخست رمان هم تاثیر گذاشته. عمو تام شخصیت اصلی داستان، یک برده رنج‌کشیده سالمندِ مسیحی و مطیع و آرام و صادق است. اتفاقاتی که در طول داستان برای او می‌افتد بی‌شباهت به اتفاقات و رخدادهایی نیست که بر سر مسیح با قرائت غربی‌اش می‌آید. قهرمان بیچر استو هم رفتاری پیامبرگونه داد.
یک قهرمان مسیحی
هریتِ مسیحی نویسنده زنی بود که برخلاف سیاستمداران کاخ سفید و سرمایه‌داران ایالات شمالی و زمین‌داران ایالات جنوبی آن روز آمریکا، وجه انسانی موضوع برده‌داری برایش از همه چیز مهم‌تر بود. درگذشت نوزاد ۱۸ ماهه‌اش هم مزید بر علت شد تا این وجه ماجرا برای او عمیق‌تر و دردناک‌تر شود و در نهایت چنین اعترافی کند: «با تجربه‌ای که با از دست دادن یکی از نزدیکانم نصیبم شد، می‌توانم با همه بردگان فقیر و ناتوان در حراج‌های ناعادلانه همدردی کنم. شما هم همیشه در قلب من ساموئل چارلز استو خواهید بود.» کلبه عمو تام پیش از آنکه در قالب کتاب منتشر شود در قالب پاورقی‌های یک نشریه هفتگی منتشر می‌شد.
حدود ۱۰ ماه طول کشید تا هریت بیچر کل داستان خود را در قالب پاورقی روایت کند. تقریباً همزمان با انتشار آخرین قسمت پاورقی کلبه عمو تام کل داستان در قالب یک کتاب هم منتشر شد. در کمتر از یک سال این رمان ۳۰۰ هزار نسخه فروخت. استقبال از آن در قرن نوزدهم به حدی بالا بود که بعد از کتاب مقدس، عنوان پرفروش‌ترین کتاب این قرن را از آن خود کند. در مقابل این اقدام جنوبی‌ها هم بیکار نماندند. آنها مدعی بودند که هریت تصویر نادرستی از برده‌داری در ایالت‌های جنوبی آمریکا ارائه داده است. در ادامه هم سعی کردند در پاسخ به رمان او، جو ایجاد شده علیه برده‌داری قدری تلطیف شود. تولید تعدادی اثر ادبی در قالب رمان در همین راستا بود. آثاری که به جریان ادبیات ضدتام مشهور شد.
هریت در مقابل مدعی شد که دست‌مایه اصلی او برای نگارش این رمان، حوادث واقعی بوده است و او برای این کار با تعدادی از بردگانی که از جنوب فرار کرده بودند هم مصاحبه کرده است. همه این اتفاق دقیقا قبل از شعله کشیدن جنگ میان ایالات شمالی و جنوبی و آمریکا افتاد. به همین دلیل هم بود که وقتی در آغاز جنگهای داخلی آمریکا، خانم نویسنده را برای دیدار با لینکن به کاخ سفید بردند در نقلی قولی منسوب به رئیس‌جمهور آمریکا، او خطاب به هریت بیچر استو گفته بود این زن ریزه میزه بود که جنگ راه انداخت؟!
کلبه عمو تام منشاء اقتباس برای هنرهای نمایشی و سینمایی هم بوده است. کلبه عمو تام نوعی امنیت مالی برای استو به ارمغان آورد. همین هم باعث شد که او بتواند تمام وقت بنویسد. او چند اثر ضد برده‌داری دیگر هم منتشر کرد اما هیچکدام نتوانستند موفقیت «کلبه عمو تام» را تکرار کنند. خانم نویسنده در یازدهم تیرماه ۱۲۷۵ هجری شمسی درگذشت. احتمالا به مغز خانم نویسنده هم خطور نمی‌کرد که یک قرن بعد ایالات پیروز شده شمالی سنگ بنای سرمایه‌داری و نوعی دیگر از برده‌داری را برای دنیا می‌گذارند.
