به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(
ایبنا) کتاب «بازیافت فلزات و قطعات الکترونیکی» نوشته مژگان سیاوشی از سوی انتشارات «ژینو» منتشر شده است.
مولف کتاب در دو بخشِ «بازیافت اجسام فلزی» و «زباله الکترونیکی» به مباحثی از‌جمله عوارض بالینی کروم، بازیافت مس، بازیابی مس از قراضه، شردر(خردکن) چیست؟، مزایا و منافع دستگا شردر، استاندارد ملی آهن قراضه ایران، بازیافت زباله الکترونیکی، بحران ضایعات الکترونیکی، ضایعات الکترونیکی در ایران، ضایعات الکترونیکی به‌کجا می‌روند؟ و چگونه ضایعات الکترونیکی را کاهش دهیم؟ پرداخته است.
دلایل بازیافت مس از جمله موضوعات نخستین بخش کتاب است. مولف درباره دلایل اهمیت این موضوع آورده است:
«1ـ قیمت: بازیافت مس ارزان‌تر از معدنکاری و استخراج منابع جدید مس می‌باشد. مس بازیافتی ارزش تا 90% بهای مس اصلی را داراست. و در واقع عمل بازیافت به پایین نگهداشتن قیمت تولیدات مسی کمک می‌کند.
2ـ منابع محدود: تا امروز، تنها 12 تا 13% از تمام ذخیره‌های شناخته شده معدنی، استخراج شده است. با اینحال باید به فکر نگهداری از منابع معدنی باقی‌مانده بود و بهترین راه، بازیافت مواد معدنی است.
3ـ صرفه‌جویی در مصرف انرژی: بازیافت یک تن مس مصرف‌شده، 15% از انرژی لازمه برای معدنکاری و استخراج همان میزان مس را طلب می‌کند. بنابراین بازیافت مواد راهی است برای حفظ و صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی و کاهش انتشار دی‌اکسید کربن در هوا.
این دستگاه در بهره‌برداری مطمئن و تعمیر و نگهداری آسان در پایین‌ترین سطح هزینه‌ی عملیاتی در هر تُن قراضه تولید شده است. عملکرد شردر برای خردکردن آهن‌آلات توسط چکش‌ها، رنده‌ها، شبکه‌ها و لاینرها است که درون این دستگاه تعبیه شده است.»
درباره استاندارد ملی آهن‌قراضه ایران در ادامه بخش نخست کتاب می‌خوانیم: «موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تنها سازمانی است در ایران که بر طبق قانون می‌تواند استاندارد رسمی، فرآورده‌ها را تعیین و تدوین و اجرای آن‌ها را با کسب موافقت شورای عالی استاندارد، اجباری اعلام نماید.»
در تشریح این وظایف آمده است: «وظایف و هدف‌های موسسه عبارت است از: (تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی ـ انجام تحقیقات به‌منظور تدوین استاندارد بالا بردن کیفیت کالاهای داخلی، کمک به بهبود روش‌های تولید و افزایش کارایی صنایع در جهت خودکفایی کشورـ؛ ترویج استانداردهای ملی ـ نظارت بر اجرای استانداردهای اجباری ـ؛ کنترل کیفی کالاهای صادراتی مشمول استانداردهای اجباری و جلوگیری از صدور کالاهای نامرغوب به‌منظور فراهم نمودن امکانات رقابت با کالاهای مشابه خارجی و حفظ بازارهای بین‌المللی کنترل کیفی کالاهای وارداتی مشمول استاندارد اجباری به‌منظور حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان داخلی و جلوگیری از ورود کالاهای نامرغوب خارجی»
در ادامه این مجموعه وظایف می‌خوانیم: «راهنمایی علمی و فنی تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان ـ مطالعه و تحقیق درباره روش‌های تولید، نگهداری، بسته‌بندی و ترابری کالاهای مختلف ـ؛ ترویج سیستم متریک و کالیبراسیون وسایل سنجش ـ آزمایش و تطبیق نمونه کالاها با استانداردهای مربوط ـ؛ اعلام مشخصات و اظهارنظر مقایسه‌ای و صدور گواهی‌نامه‌های لازم.)»
مولف در دومین بخش کتاب انواع ضایعات الکترونیکی در رایانه را معرفی کرده است. این ضایعات شامل «تجهیزات فن‌آوری اطلاعات، تجهیزات سرگرم‌کننده، تجهیزات ارتباط از راه دور، وسایل سمعی و بصری مانند دیسک فشرده، انواع مختلف پرینترها و تجهیزات آن‌ها مانند کاتریج، مدارهای الکترونیکی پرینترها و باتری‌هاست.»
مولف در ادامه این مبحث به نقل یکی از مسئولان سازمان محیط زیست اشاره می‌کند: «به گفته یکی از کارشناسان محیط‌زیست در سازمان محیط‌زیست ایران، هنوز هیچ برنامه‌ای در زمینه بازیافت مواد الکترونیکی به‌ویژه موادسمی موجود در اجزای سخت‌افزار رایانه‌ها وجود ندارد. به گفته این کارشناس، اگرچه مواد سمی در رایانه‌ها وجود دارد، ولی بازیافت آن‌ها به مراتب گران‌تر از دورانداختن آن‌هاست و در نتیجه هنوز پیش‌بینی‌های لازم در این زمینه اتخاذ نشده است.»
در ادامه این موضوع نگارنده با اشاره به دو نوع منشاء تولید ضایعات به امور کوچک و شخصی و مراکز بزرگ‌تر ادامه می‌د‌هد که امروزه به علت افزایش تکنولوژی، وجود نرم‌افزارهای کاربردی جدید، ... معمولا هر 18 ماه یکبار رایانه‌ها را ارتقا داده و هر رایانه بیش از چهار الی پنج سال عمر مفید ندارد؛ در مراکز بزرگ‌تر نیز مثل شرکت میکروسافت که دارای 50000 کارمند در سراسر جهان است و هر سه یکبار، رایانه جدید برای اعضا تهیه می‌کند، بعضی از آن‌ها بیش از یک رایانه در اختیار دارند.»
راه‌های کاهش ضایعات الکترونیکی از‌جمله دیگر موضوعات دومین بخش کتاب است.
برخی از راه‌حل‌ها:
1. ممنوع اعلام کردن صادرات ضایعات الکترونیکی: همانند آنچه در کشورهای عضو اتحادیه اروپایی اجرا می‌شود، ایالات متحده امریکا نیز باید صادرات ضایعات الکترونیکی را که حاوی مواد مضر هستند، ممنوع اعلام کند.
2. خارج کردن سموم: جلوگیری از آلودگی تنها به معنای بازیافت ضایعات نمی‌باشد، بلکه باید از ابتدا موادی تولید شوند که حاوی مقدار کمی از ضایعه باشند و در آن‌ها از مواد خطرناک استفاده نشده باشد.
3. تمرین احتیاط ـ جلوگیری از ورود مواد سمی: یعنی حتی اگر احتمال آن می‌رود که استفاده از ماده باعث ایجاد خطر شود، از استفاده از آن جلوگیری شود.
4. مسوولیت‌پذیر کردن تولیدکننده: در این مرحله تولیدکننده باید مسوولیت هزینه‌های آنچه تولید کرده است را برعهده گیرد. به این ترتیب آنان مجبور خواهند بود موادی که دارای خطر کمتری هستند، تولید کنند.
5. مجبورکردن تولیدکنندگان به پس گرفتن مواد: به این ترتیب آنان مجبور هستند موادی را که تولید کرده‌اند در پایان عمر مفیدشان پس بگیرند.
6. طراحی به‌نحوی که قابلیت استفاده طولانی‌مدت، ارتقا، و بازسازی و استفاده مجدد داشته باشند: از آنجایی که سود بیشتری را تولیدکنندگان از طریق تولید منابع جدید و مجبورکردن مشتریان به خرید آن‌ها به‌دست می‌آورند، به این ترتیب از تولید ضایعات جلوگیری خواهد شد.
7. طراحی بازیافت: هنگامی که وسیله‌ای تولید شد، باید اطمینان حاصل شود که در هنگام بازیافت دوباره آن‌ها موادخام اولیه مواد مضری را ایجاد نکنند.
کتاب «بازیافت فلزات و قطعات الکترونیکی» با شمارگان 550 نسخه در 126 صفحه، به‌بهای 12 هزار و 600 تومان از سوی انتشارات ژینو به بازار نشر عرضه شده است.
