رمان «خاک آدم نیست» نقد و بررسی شد

۱۳۹۶-۱۰-۲۷

نشست نقد و بررسی رمان «خاک آدم نیست» با حضور نویسنده و منتقدان ادبی بعداز ظهر دوشنبه ۲۵ دی ماه در حوزه هنری برگزار شد.

به گزارش خبرگزاری فارس، نشست نقد و بررسی رمان «خاک آدم نیست» با حضور نویسنده و منتقدان ادبی بعداز ظهر دوشنبه 25 دی ماه در حوزه هنری برگزار شد. قره داغی نویسنده این اثر در سخنانی با بیان این که این اثر را برای جشنواره داستان انقلاب حوزه هنری به نگارش در آورد، اظهار کرد: جشنواره داستان انقلاب برای من انگیزه ایی بود که در زمینه انقلاب اسلامی شروع به داستان نویسی کنم و امیدوارم نوشتن برای انقلاب اسلامی را ادامه دهم.

وی ادامه داد: نوشتن درباره انقلاب اسلامی اهمیت ویژه‌ای دارد چرا که این موضوع در بستر تاریخی و هیاهوی جنگ تحمیلی گم شد. همه برهه تاریخی انقلاب را درک نکرده اند و بعدها سوال هایی می پرسند مبنی بر این که در آن برهه تاریخی چه اتفاقاتی رخ می دهد که منجر به رویداد بزرگ طوفان مانند می شود. هدف من تنها بازگویی و آفریدن آن فضا بوده است.

قره داغی خاطرنشان کرد: امیدوارم توانسته باشم تنها گوشه ایی از زحمات انقلاب اسلامی را به تصویر بکشم و همچنین امیدوارم توانسته باشم راوی بی طرفی باشم.

حسینعلی جعفری نویسنده و منتقد ادبی نیز در این نشست با بیان این که رمان «خاک آدم نیست» اثری خواندنی است؛ عنوان کرد: به خانم قره داغی تبریک می گویم و امیدوارم پر قدرت این راه را ادامه دهند. تاریخ مبنای بزرگی برای داستان نویسان است و ضرورت دارد که تاریخ انقلاب اسلامی را در قالب داستان ثبت کنیم.

داستان تاریخ را قابل لمس می کند و کمک می‌کند مخاطب امروز در فضا قرار بگیرد. خیلی از افراد آن روزها را ندیده‌اند و نویسنده مخاطب را به آن فضا می‌برد و برای او تصویرسازی می‌کند.

وی ادامه داد: در نام گذاری یک اثر، سلیقه نویسنده و همچنین پسند خواننده حائز اهمیت است. یک جاهایی هم البته باید خواننده را ارتقاء داد و معتقدم عنوان خوبی برای این رمان انتخاب شده است. همچنین درباره نثر این اثر می توانم بگویم داستان رئالیستی است و به عالم واقع پایبند است و البته این موضوع ایراد محسوب نمی‌شود.

جعفری تصریح کرد: شروع رمان می توانست بسیار طوفانی و پر کشش باشد. اما این گونه نشده است. شخصیت اصلی دزدکی و پنهانی آمده است که قبری بکند و این موضوع می توانست شروع خوبی را برای اثر رقم بزند.

این نویسنده ادامه داد: بستر رمان در تبریز شکل می گیرد. اما چیزی از تبریز در رمان دیده نمی‌شود و از نشانه‌ها و نمادهای زیست بوم چیزی دیده نمی‌شود. بومی گرایی، نگاه ها و آداب و رسوم خاص می‌تواند رمان را جذاب‌تر کند. اما متاسفانه می بینیم که حتی شخصیت‌های رمان بدون لهجه صحبت می کنند.

وی در ادامه انتقادات خود به رمان «خاک آدم نیست» گفت: داستان فصل بندی ندارد و شاید به دلیل رفت و برگشت‌هایی که زیاد هم بود، نویسنده تشخیص داده است که فصل بندی نداشته باشد. ولی احساس می کنم که رمان باید فصل بندی داشته باشد. این اثر 214 صفحه است و این که یک نفس بخواهیم اثر را بخوانیم خسته کننده می شود. ذهن خواننده نیاز به استراحت کوچکی دارد. فصل بندی، شروع فصل، پایان فصل می تواند جذابیت خود را داشته باشد.

وی با تاکید بر این که برخی از افراد در رمان شخصیت نشده اند و در حد تیپ مانده‌اند؛ اظهار کرد: شخصیت اصلی نسبتا خوب ارائه شده است، اما پشت برخی از کارهایش منطقی دیده نمی‌شود و همین باعث می‌شود شکست بخورد. برخی جاها نویسنده اشاره کرده که به نظر می‌آید در کار خلاف هم هست و با گذشته این شخص جور در نمی آید و متوجه دلیل آن نشدم. هر عملی که شخصیت‌ها انجام می‌دهند باید دلیل و منطقی داشته باشد. حتی اگر قرار است یک انقلابی، ضد انقلاب شده باشد باید بر اساس منطقی باشد. در عالم واقع و همچنین رمان شخصیت مطلقا سفید یا سیاه نداریم.

جعفری همچنین گفت: در نام گذاری شخصیت‌های داستان باید دقت شود. احساس می کنم اسامی می تواند در فهم بیشتر داستان کمک کند. برخی جاها نویسنده در اسم گذاری شخصیت های داستانش خوب کار کرده است و به طور مثال اسم صالح برای شخصیتی که ناصالح است و این تناقض باعث دیده شدن شخصیت می‌شود. این ها نکات ریزی است، اما ما با کلمات سر و کار داریم و باید توجه داشته باشیم.

عزت‌الله الوندی دیگر نویسنده و منتقد حاضر در این نشست نیز در سخنانی با تاکید بر این که رمان خاک آدم نیست، اثری رئالیستی است، اظهار کرد: نویسنده بر مبنای وقایعی که در دنیای واقعی رخ می‌دهد یا امکان وقوعش وجود دارد، داستان خود را نوشته اند و این داستان ها ربط محکمی به تاریخ دارند.

وی ادامه داد: خانم قره داغی متولد 1347 هستند و طبیعی است که در دوران پیروزی انقلاب اسلامی 10 ساله بودند و همین 10 سال کفایت می کند که در قالب رمان بتوانند حوادث رمان را بیان کنند. شاید خیلی ها کم سن و سال تر از ایشان باشند، اما با توجه به اطلاعاتی که دارند، توانسته اند وقایع دوران انقلاب را ترسیم کنند که با واقعیت‌ها هم خیلی بی گانه نیست.

الوندی تصریح کرد: روایت داستان توسط خانم قره داغی که به شکل روایت‌های موازی شکل گرفته است، مخاطب را به طور دائم در رفت و برگشت زمان قرار می‌دهد و این زمان‌ها گاهی گیج کننده است. یعنی مخاطب باید برگردد سطرهای قبل و بداند که به طور مثال داستان شخصیت یعقوب کجا تمام شده است. تا ما داستان را ادامه دهیم.

وی اظهار داشت: یکی از نقاط قوت داستان البته همین روایت های موازی است و همین پیچیدگی‌ها مخاطب را متفکر می کند و دعوت به جست و جو در داستان می کند تا برخی از روابط و اتفاقات را خود مخاطب تشخیص دهد. سهم مخاطب در داستان از سوی نویسنده در نظر گرفته شده است.

الوندی افزود: داستان در آذربایجان رخ می دهد و البته اشاره ای به تبریز نشده است. اما شهری است که ارتباط تنگاتنگ با روستا دارد. اتفاقات به قدری وسیع و کلی است که ما بسیاری از وقایع دوران انقلاب اسلامی را در داستان می بینیم. اتفاقات مربوط به جنگ را می بینیم . اتفاقاتی که رخ داده هم در زمان حال رخ داده است و زمان حال داستان زمان ما است.

این نویسنده با بیان این که نکته ای درباره زاویه دید در این رمان وجود دارد؛ گفت: زاویه دید دانای کل را در این داستان داریم که نویسنده جاهایی از آن تخطی می کند. جاهایی زاویه دیدها محدود به شخصیت اصلی نیست. یعنی ممکن است منظرها در جای جای داستان دچار خطا شده باشند.این ها جزء بی دقتی های یک نویسنده است و اگر بخواهیم قائل به زاویه دید باشیم، باید اصول آن را رعایت کنیم و اگر می خواهیم این فضا را بشکنیم، باید بر اساس اصولی باشد.

وی همچنین عنوان کرد: در سراسر داستان شخصیت‌هایی را می بینیم که بالای منبر می روند و پایین هم نمی آیند. و در مونولوگ های طولانی شخصیت ها می‌خواهند مسئله داستان را حل کنند و گره گشایی را صریح و آشکار پیش ببرند. نویسنده اینجا در گره گشایی دست و دل باز است. نویسنده از لحاظ دادن اطلاعات و آگاهی هایی که در اثرش وجود دارد، باید خست داشته باشد تا داستان جذابیت داشته باشد. بیان نویسنده به شدت بیانی شعاری است. انتخاب نثر برای برخی شخصیت ها توجیح پذیر نیست. گاهی لحن نویسنده به گزارش نزدیک می‌شود و برخی جاها غلط‌های فاحش نگارشی دیده می‌شود.

برچسب ها:

رمان،خاک،آدم،نیست،نقد،بررسی،

افزودن دیدگاه جدید:

متن ساده

HTML محدود