به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، آئین نقد و بررسی رمان «رویای نیمه شب» اثر مظفر سالاری با حضور احمد شاکری، کامران پارسی‌نژاد و فیروز زنوزی جلالی در خبرگزاری فارس برگزار شد.
*تعدد چاپ‌های این رمان نشان‌دهنده رضایت مخاطبان است
احمد شاکری در ابتدای این نشست با اشاره به تعداد چاپ‌های این رمان،گفت: همین که این رمان توانسته به چاپ یازدهم برسد نشان می‌دهد که توانسته مخاطبان خود را راضی نگه دارد و نظر آنها را جلب کند و این برای یک اثر دینی موفقیت محسوب می‌شود.
کامران پارسی‌نژاد در ادامه این نشست گفت: شخصیت محوری داستان پسری به نام هاشم است که پدربزرگ او کفالت وی را بر عهده دارد و در شهر حله به زرگری مشغول است. ابوراجح حمامی دوست پدربزرگ هاشم است که دختری به نام ریحانه دارد و این‌ها بر تفکر شیعه پایبند هستند. در این رمان شاهدیم که در هاشم علاقه‌ای به ریحانه ایجاد می‌شود و این موضوع پیش‌برنده داستان است.
*این رمان در عرصه ادبیات دینی موفق بوده است
فیروز زنوزی جلالی در ابتدای سخنانش گفت: یکی از ویژگی‌های این اثر که برای من جالب توجه بود آنجا بود که با نگاهی به ادبیات پس از انقلاب پی به این مسئله می‌بریم که ما در عرصه ادبیات دینی چندان با توفیق همراه نبوده‌ایم به گمان من رمان «رویای نیمه شب» موفق بوده زیرا هم دارای تعلیق است و هم فضاسازی و صحنه‌پردازی دارد.
وی افزود: در حوزه مسائل اعتقادی در این رمان ما شاهد طرح مبحث هستیم و در این حوزه نویسنده با قرار دادن آن در یک ازدواج و مسئله عشقی تعلیق ایجاد می‌کند. اما این سوال وجود دارد که نویسنده تا کجا از تخیل بهره برده و چقدر از منابع مستند استفاده کرده و به واقعیت‌های تاریخی وفادار بوده است.
*«رویای نیمه شب» دارای نوآوری است
پارسی‌نژاد در بخش دیگری از این نشست گفت: این رمان در گونه ادبیات دینی قرار می‌گیرد هر چند از جنبه‌های مختلف می‌توان به آن نگاه کرد. اما به زعم من در گونه ادبیات دینی در یک قالب و فرم تازه آن را می‌توان قرار داد. ما پس از پیروزی انقلاب یک نوع داستان خاص در حوزه ادبیات دینی داریم که اغلب روایتگر فضای تاریخی هستند که مخاطب خاص این مدل را می‌پسندد و شاید در این نوع ادبیات کمتر شاهد فضای قصه‌گو باشیم.
وی اضافه کرد: اما نسل جدید نیاز به نوآوری در فرم دارد و سبک روایت قصه‌های قدیمی را نمی‌پسندد. هر چند در اینجا منظور از نوآوری بدعت در مضامین دینی نیست از این رو من این رمان را دارای نوآوری می‌دانم که در قالب دینی نوشته شده است و به عبارتی گام آغازین در این حوزه را برداشته است.
این منتقد ادبی گفت: امروز در غرب با استفاده از ابزار ادبیات سخنان خود را بیان می‌کنند یعنی یک روانشناس مسائل خود را در قالب رمان بیان می‌کند اما در ایران ما در این زمینه کمبود داشته‌ایم. اما این اثر را یک کارشناس دینی نوشته و تنها نگاه ادبی به اثر ندارد. هر چند ما پیش از این ادبیات اثباتی را داشته‌ایم اما اینکه دو تفکر را مقابل هم بگذارد شاهد نبوده‌ایم و این روش غیرمستقیم‌گویی را نداشته‌ایم و به نظرم این هنر نویسنده «رویای نیمه شب» بوده است.
*نویسنده عیان از مرام و مسلکش در رمان حرف می‌زند
احمد شاکری با اعلام مخالفت خود گفت: البته من موافق نیستم که ما پیش از این ادبیات دینی به این شکل نداشتیم هر چند اغلب ادبیات دینی ما اثباتی بوده اما با این سخن هم موافق نیستم، همچنین نویسنده در لایه‌های پنهان کارش به هیچ وجه پیام خود را بیان نمی‌کند بلکه عیان حرف از مرام و مسلک خود می‌زند و پیام خود را در متن روشن بیان می‌کند.
*نویسنده شش‌دانگ در متن حضور دارد
زنوزی جلالی در بخش دیگری از این نشست گفت: یکی از اشتباهات نویسنده‌های دینی این است که در باورهای خود فرو می‌روند و جانبدارانه حرف خود را می‌زنند در صورتی که حرف ادبیات بی‌طرفی است و ما در این اثر شاهد حضور شش‌دانگ نویسنده در متن هستیم. من در این رمان این حس را داشتم و حضور نویسنده را در کار می‌بینم و اگر یک نویسنده سنی مذهب قرار بود این رمان را بنویسد آنوقت کار چطور می‌شد؟
وی افزود: ما در این اثر شاهد نیستیم که طرف مقابل ریحانه هم‌وزن با او باشد و توانایی پاسخ دادن به اظهارات او را داشته باشد که این از نظر منطق عقلانی داستان درست نیست.
*نویسنده تحقیق کافی نداشته است
پارسی‌نژاد گفت: در این کتاب‌ها اصل محوری پژوهش و تحقیق باید مورد اشاره قرار بگیرد. نویسنده اگر پژوهش کافی داشته باشد می‌تواند فضاسازی کافی انجام دهد و به نظرم می‌رسد که در این رمان نویسنده به اندازه کافی تحقیق نکرده و من به عنوان خواننده از فضای حله چیزی به ذهنم خطور نکرده است و این ناشی از ضعف پژوهش نویسنده است.
*«رویای نیمه شب» من را یاد فیلم فارسی انداخت
زنوزی جلالی در این‌باره گفت: به نظر می‌رسد در این اثر نویسنده می‌توانست بهتر از این کار را بپردازد و آداب و سنن، پوشش و سبک زندگی آن دوره را به خواننده نشان دهد. من در مورد پی‌رنگ حس می‌کردم که کار نرسیده به انتها کمی شلوغ می‌شود و چند وجهی عاشقانه موجب می‌شود نقطه مرکزی قصه را گم کنیم و این توالی اتفاقات من را یاد فیلم فارسی انداخت.
احمد شاکری با اشاره به نحوه پرداخت این اثر گفت: این داستان در زمینه پرداخت برای من هم کمی باورپذیر نبود و به نظرم بیشتر از اینکه دیدنی باشد چشیدنی است برای مثال حمام موجود در شهر حله اصلاً حس حمام را منتقل نمی‌کند یا مغازه‌ها بیشتر امروزی هستند و به نظر می‌رسد به زمان خودش نزدیک نیستند.
*تشرف مسئله اصلی این رمان است
پارسی‌نژاد در بخش پایانی سخنانش گفت: معجزه اصل اساسی این رمان است و عشق به نظرم در حاشیه آن است و تشرف مسئله اصلی است.
*مثلث عشقی در «رویای نیمه شب»
احمد شاکری در پایان سخنان خود گفت: به نظرم در این اثر ما شاهد مثلث عشقی هستیم و نویسنده به عمق عشق نمی‌پردازد بلکه بیشتر متوجه رقابت عشقی است زیرا این رقابت‌ها جذاب است.
*هدف من از نوشتن این داستان تقریب مذاهب است
مظفر سالاری نویسنده رمان «رویای نیمه شب» در بخش پایانی این نشست گفت: سعی می‌کنم نکته‌هایی که گفته شد در کارهای بعدی لحاظ و رعایت کنم. هر چند برخی از مسائل قابل پاسخگویی است و نظراتی که مطرح شد سیال است. البته من تلاش کرده‌ام که یک داستان لطیف و جذاب برای خواننده عامی روایت کنم.
وی افزود: قرار نبود در مورد حله توصیفات جزئی داشته باشیم و البته باید این کار را در سطح خودش ببینیم و این یک کار ساده است. اطلاعات ما در مورد حله آن روزگار بسیار کم است و اینطور نیست که پژوهشی نشده باشد. غایت من از نوشتن این داستان تقریب میان مذاهب است و می‌خواستم بگویم که اهل بیت یکی از محورهای وحدت است و با ولایت امام عصر (عج) مانند یک خورشید پشت ابر می‌توان دور هم جمع شد.
سالاری در پایان گفت:همچنین می‌خواستم نشان دهم تشرف یک قضیه فردی نیست و همه با آن درگیر خواهند بود. اما نیت حضور من در این جلسه فقط طلبگی بوده و موارد مطرح شده را در آثارم لحاظ خواهم کرد. هر چند یک خواننده سنی‌مذهب این اثر را خوانده بود و گفته بود که اثر منصفانه‌ای است.
